Crkva Uspenja Bogorodice u Gotovuši

Crkva Uspenja Bogorodice u Gotovuši
Crkva Uspenja Bogorodice u Gotovuši
	Crkva Uspenja Bogorodice
Vreme nastanka	16. vek
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od izuzetnog značaja
Nadležna ustanova za zaštitu	Pokrajinski zavod za zaštitu spomenika kulture Kosova i Metohije

Crkva Uspenja Bogorodice na seoskom groblju u Gotovuši u opštini Štrpce, je crkva Srpske pravoslavne crkve, podignuta u 16., a obnovljena u 19. veku.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Originalni oblik crkve potiče iz perioda obnove Pećke patrijaršije 1557. godine, ali je tek kroz proces obnove iz 1886. godine dobila sadašnji izgled.

Izgled[uredi | uredi izvor]

Ova jednobrodna građevina s posebno interesantnim poluobličastim svodom čuva delove prvobitnog živopisa iz 16. veka, koji su zadržani u oltarskom prostoru.

Na podužnim zidovima i apsidi je jednostavno profilisan potkrovni venac od blokova sige. Zidana je tesanicama i pritesanim kamenom i spolja samo dersovana i prekrečena, a sa unutrašnje strane omalterisana. Na pročelju su mala lučno završena vrata, iznad kojih je velika, takođe lučno završena niša. Uz krovni venac na jednoj fasadi su dva mala uzana otvora, isti takvi su i u zabatima zapadne i istočne fasade. Krov je dvoslivan i pokriven starom ćeramidom. Pod je od opeke, nivo poda hrama spušten je za dva stepenika u odnosu na okolni teren. Oltarski prostor ima tri niše (bočne usečene u istočni zid) presečene za oko jedan metar visine horizontalno postavljenom kamenom pločom (časna trpeza). Predoltarski prostor je sa polukružnom soleom uzdignutom oko 0,5 m od poda naosa.

Slikarstvo u crkvi potiče iz dva perioda. Vremenu neposredno posle obnove u 16. veku pripadaju sačuvane freske u oltaru. Freske su sačuvane na istočnom zidu, s tim što se ne zna da li ih ima i na zidovima broda koji su prekrečeni. U apsidalnoj niši je Bogorodica tipa Znamenja. Postavljena je čvrsto, frontalno, sa raširenim i podignutim rukama. Široke površine crvenog plašta kao da su pozadinski fon figure. Uz Bogorodicu su slikani Sveti Vasilije i Sveti Jovan Zlatousti, a predstava Hrista Agneca dopunjena je, po ugledu na starije predloške, likovima dva anđela – đakona. U bočnim apsidama, od uobičajenih likova dva đakona sačuvan je do pojasa samo onaj u levoj niši. Fizionomije svetitelja su mladalačke, blagog izraza, a na odeći je naglašena ornamentika.

Drvena pregrada ikonostasa podignuta je na zidani grednik. Pored toga, ikonostas iz 1888. godine predstavlja značajno delo zografa Evgenija iz Debra, što doprinosi kulturnoj baštini ove crkve i njenom značaju u istoriji regiona. Raspored ikona je uobičajen za crkve iz ovog perioda. Na sredini su niske carske dveri sa Blagovestima. Iznad Blagovesti su, u malim kružnim medaljonima, dopojasni likovi careva Solomona i Davida. Prestone ikone su: Arhanđeo Mihailo (na severnim dverima), Bogorodica sa Hristom, Isus Hristos i Sveti Jovan Preteča. Iznad prestonih ikona je niz ikona sa Hristom i dvanaest apostola 20 h 35 sm sa čitko ispisanim signaturama, a iznad njih krst sa Raspećem i četiri jevađelista u medaljonima na kracima krsta. Desno i levo od krsta su ikone Bogorodice i Jovana Bogoslova. Prestone ikone rađene su uljem na platnu, a sve ostale na dasci. Na soklu su elipsasti medaljoni u kojima su slikane vaze sa cvećem.

Kao pojedinačna ikona u crkvi se čuva „Hrist u slavi" sa velikim zrakastim nimbom. Slikan je uljem na platnu kaširanom na dasku.

Zgrada konaka postavljena je severozapadno od hrama i jednim uglom se na njega naslanja. Pravougaone je osnove, sa tremom na južnoj strani čiji su krov nekada nosili pet drvenih stubaca, danas zamenjeni betonskim. Sa južne strane su dva niska lučna ulaza i prozori sa zanimljivim, dekorativnim drvenim rešetkama ukrašenim trakslovanim prstenovima. Prvobitni krovni pokrivač konaka zamenjen je falcovanim crepom. Na krovu je masivan odžak sa dvoslivnim krovom. Unutrašnjost se sastoji od dva odeljenja. U manjem, na zapadnoj strani je „odžak“. Uz pregradni zid, u obe prostorije, sačuvane su autentične rezbarene drvene konzole. U drugoj, većoj pravougaonoj prostoriji duž svih zidova je niska kamena klupa. Zgrada konaka zidana je kamenim kvaderima i trpancem, a na oko 1 m visine su horizontalno postavljene drvene konaole. U drugoj, većoj pravougaonoj prostoriji duž svih zidova je niska kamena klupa. Zgrada konaka zidana je kamenim kvaderima i trpancem, a na oko 1 m visine su horizontalno postavljene drvene talpe. Pod prostorije je zemljani.

Pre par godina, u blizini crkve otkriven je, slučajno prilikom uređenja porte, podni mozaik mnogo starije crkve ili Vile rustike iz vremena rane Vizantije (VI vek).^[1]