Crkva svetih apostola Petra i Pavla u Jelašnici
| Crkva svetih apostola Petra i Pavla u Jelašnici | |
|---|---|
| Opšte informacije | |
| Mesto | selo Jelašnica |
| Opština | Niška Banja |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | crkva |
| Vreme nastanka | 19. vek |
| Tip kulturnog dobra | Spomenik kulture |
| Vlasnik | Eparhija niška |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš |
Crkva svetih apostola Petra i Pavla u Jelašnici jedna je od crkava Jelašničke parohije koja je u sastavu Arhijerejskog namesništva Drugog Niškog, Pravoslavne Niške eparhije. Hram posvećen svetim apostolima Petra i Pavla, izgrađen je ili obnovljen 1870. godine, zahvaljujući prilozima meštana.[1]
Položaj[uredi | uredi izvor]
Crkva svetih apostola Petra i Pavla se nalazi na jednom od uzvišenja severozapadnih obronaka Suve Planine u selu Jelašnica na ulazu u Jelašničku klisuru, uz sam novoizgrađenog auto-put, na koridoru E11 Niš—Sofija. Udaljena je oko 5 km od Niške Banje oko 14 km od Niša.
Administartivno crkva pripada opštini Niška Banja, Gradu Nišu i Nišavskom upravnom okrugu, a crkveno Arhijerejskom namesništvu Drugom Niškom koja je u sastavu Eparhije niške.
- Geografski položaj
- Severna geografska širina: 43° 17′ 14"
- Istočna geografska dužina: 22° 03′ 02"
- Nadmorska visina: 335 m
Istorija[uredi | uredi izvor]
Kada je podignut 1870. godine, cekva je bila jedini objekat na brdu iznad sela, ali je danas okružen jednoim od seoskih naselja. O datumu izgradnje i njenim graditeljima, na ploči desno od ulaza u hram stoji ploča sa natpisom:
Hram svetih Apostola Petra i Pavla podignut trudoljubljem seljana sela Jelašnice 1870. godine.
Osvećenje izvršio Nj. V. P. mitropolit pirotski g. Partenije 1871. godine, 29. juna. 27. avgusta 1906. godine.
Paroh T. Klajić, Tutori: Đ. Mikajilović, S. Stanković.[2]
Po pričanju Milana Vujića izgradnja hrama vezana je za jedno predanje. po kome je hram podignut na temeljima neke stare bogomolje pa je za vreme Osmanlija porušen, a potom ponovo podignut
tako što se neki čovek poučen u snu založio za njegovu ponovnu izgradnju, jer kako se navodi mučen zbog sna ostao je slep sve dok se hram nije nanovo izgradio
. To se potvrdilo prilikom kopanja temelja sadašnjeg hrama, kada su otkriveni ostaci stare građevine. A krajem osamdesetih godina 20. veka, kada je crkva renovirana, ispod obijenog malters videli su se po zidovima ostaci antičke opeke.
Hram trenutno nije freskopisan, i ne vide se tragovi da je ikad postojala freskodekoracija, osim jedne ikone iznad ulaznih vrata, za koju postoje podaci da je naslikana rukama supruge sveštenika Leonida Dugina.
Sveštenih ovog hrama, između dva svetska rata, Leonid Dugin, je 1925. godine zabeležio, da je u Crkvi pre Prvog svetskog rata bila smeštena srpska vojska.
U pismu koje je sveštenik Todor Klajić uputio, Protojereju okruga Niškog stoji da je prilikom ulaska Nemaca u Jelašnicu inventar hrama bio uništen.
Hram je imao prvobitan izgled do 2008. godine. kada mu je zalaganjem sveštenika Aleksandra Lukića dograđena priprata, a uređena je i porta hrama.
U porti hrama se nalazi parohijski dom sa letnjikovcem, i grob rudarskog inženjera iz Rusije Spiridona Dresijenka, koji je decenijama vodio posao u jelašničkom rudniku. On je ostao zauvek zapamćen kao veliki dobrotvor, jer je pomagao je siromašnima, bio izuzetno pravedan prema rudarima, a za sva vremena ostaće u pamćenju i njegovo veliko dobročinstvo prema crkvama u okolini.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Janićijević J, Kulturna riznica Srbije, Idea, Beograd, 2001.
- ^ „Hram svetih apostola Petra i Pavla u Jelašnici”. Eparhija niška. Pristupljeno 16. 7. 2018.
- ^ Todorović, Toma. „Pretresaju i pokojnike”. Politika Beograd, 12.10.2006. Pristupljeno 16. 7. 2018.