3C 273
| 3C 273 | |
|---|---|
 | |
| Opservacioni podaci (epoha J2000) | |
| Sazvežđe | Devica |
| Rektascenzija | 12h 29m 06.7s[2] |
| Deklinacija | +02° 03′ 09″[2] |
| Crveni pomak | 0,158339 ± 0,000067[2] |
| Rastojanje | 2,443 Gly (749 Mpc)[3][4] (svetlosna udaljenost) 1,80+0,32 −0,28 Gly (552+97 −79 Mpc)[5] (rastojanje paralakse) |
| Tip | Blazar; Sy1[2] |
| Prividna magnituda (V) | 12,9[2] |
| Značajne karakteristike | optički najsjajniji kvazar, prvi spektar kvazara |
| Druge oznake | |
| PGC 41121[2] i HIP 60936 | |
| Vidi još: Kvazar, Spisak kvazara | |
3C 273 je kvazar lociran u sazviježđu Djevica.[2] To je bio prvi kvazar koji je ikada identifikovan.
To je optički najscjetliji kvazar na nebu sa Zemlje (m ~12.9), i jedan od najbližih sa crvenim pomakom, z, of 0.158.[6] Svetlostna udaljenost od DL = 749 Mpc (2,4 Gly) može se izračunati iz z.[4] To je ujedno i jedan od najsjajnijih poznatih kvazara, sa magnitudom od −26.7,[7] što znači da ako bi bio udaljen od Poluksa (~10 parseka) na nebu bi se činilo gotovo jednako sjajno kao i Sunce. Kako je sunčeva magnituda 4.83, to znači da je kvazar preko 4 triliona puta svjetliji od Sunca na vidljivim talasnim dužinama. Masa njegove centralne crne rupe izmjerena je na 886 ± 187 miliona solarnih masa pomoću mape širokog spektra emisije.[8]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Ime označava da je to bio 273. objekat Trećeg Kembridž kataloga radio izvora (3C), objavljenog 1959. Nakon što su tačni položaji dobijeni korišćenjem lunarne okultacije koju je obavljao Ciril Hazard na Radio-teleskopu Parkes,[9] radio izvor je brzo povezan sa optičkim duplikatom, neriješenim zvjezdanim objektom. 1963. Maarten Schmidt[6] i Bev Oke[10] u časopisu Nature objavio je par radova u kojima se izvještava da 3C 273 ima značajni crveni pomak od 0,158, postavljajući ga na nekoliko milijardi svetlosnih godina.
Prije otkrića 3C 273, nekoliko drugih radio izvora bilo je povezano sa optičkim duplikatima, prvi je bio 3C 48. Takođe, mnoge aktivne galaksije su pogrešno identifikovane kao promjenljive zvezde, uključujući poznate BL Lac, W Com i AU CVn. Međutim, nije bilo razumljivo šta su ti objekti jer su njihovi spektri bili drugačiji od spektra bilo koje poznate zvijezde. Njegov spektar nije nalik onom normalne zvijezde sa tipičnim zvjezdanim elementima. 3C 273 bio je prvi objekat koji je identifikovan kao kvazar - izuzetno blistav objekat na astronomskoj udaljenosti.
3C 273 je radio-glasni kvazar, a bio je i jedan od prvih ekstragalaktičkih izvora rendgenskih zraka otkriven 1970. Međutim, i do današnjeg dana, proces koji izaziva emisiju rendgenskih zraka je kontroverzan[4] Osvijetljenost je promjenljiva na gotovo svakoj talasnoj dužini, od radio talasa do gama zraka u vremenskim razmacima od nekoliko dana do decenija. Polarizacija sa slučajnom orijentacijom primjećena je u radio, infracrvenom i optičkom svjetlu koje se emituje iz mlaznice velikog obima; te emisije su stoga gotovo sigurno sinhrotronske prirode,[4] zračenja koja nastaje mlazom naelektrisanih čestica koje se kreću relativističkim brzinama. Vjeruje se da su takvi mlazovi nastali interakcijom centralne crne rupe i diska za izbacivanje. VLBI radio osmatranja 3C 273 otkrila su pravilno kretanje nekih od područja koja emituju radio, nadalje sugerišući prisustvo relativističkih mlaznica materijala.[11][12]
Galaksija domaćin[uredi | uredi izvor]
3C 273 leži u centru gigantske eliptične galaksije sa prividnom magnitudom od 16 i prividnom veličinom od 30 lučnih sekundi.[13]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Best image of bright quasar 3C 273”. ESA/Hubble Picture of the Week. Pristupljeno 20. 11. 2013.
- ^ a b v g d đ e „NASA/IPAC Extragalactic Database”. Results for 3C 273. Pristupljeno 2006-10-26.
- ^ „3C 273”. XJET: X-Ray Emission from Extragalactic Radio Jets. 2008-01-11. Pristupljeno 2010-04-05.
- ^ a b v g Uchiyama, Yasunobu; Urry, C. Megan; Cheung, C. C.; Jester, Sebastian; Van Duyne, Jeffrey; Coppi, Paolo; et al. (2006). „Shedding New Light on the 3C 273 Jet with the Spitzer Space Telescope”. The Astrophysical Journal. 648 (2): 910—921. Bibcode:2006ApJ...648..910U. arXiv:astro-ph/0605530
. doi:10.1086/505964.
- ^ Wang, Jian-Min; Songsheng, Yu-Yang; Li, Yan-Rong; Du, Pu; Zhang, Zhi-Xiang (januar 2020). „A parallax distance to 3C 273 through spectroastrometry and reverberation mapping”. Nature Astronomy. 4 (5): 517—525. Bibcode:2020NatAs...4..517W. arXiv:1906.08417 . doi:10.1038/s41550-019-0979-5.
- ^ a b Schmidt, M. (1963). „3C 273 : A Star-Like Object with Large Red-Shift”. Nature. 197 (4872): 1040. Bibcode:1963Natur.197.1040S. doi:10.1038/1971040a0.
- ^ „The Quasi-Stellar Radio Sources 3C 48 and 3C 273”. The Astrophysical Journal. Bibcode:1964ApJ...140....1G. doi:10.1086/147889. Pristupljeno 25. 4. 2014.
- ^ Peterson, B. M.; Ferrarese, L.; Gilbert, K. M.; Kaspi, S.; Malkan, M. A.; Maoz,D.; et al. (2004). „Central Masses of AGNs. II.”. The Astrophysical Journal. 613 (2): 682—699. Bibcode:2004ApJ...613..682P. arXiv:astro-ph/0407299 . doi:10.1086/423269.
- ^ Hazard, C.; Mackey, M. B.; Shimmins, A. J. (1963). „Investigation of the Radio Source 3C273 by the method of Lunar Occultations”. Nature. 197 (4872): 1037. Bibcode:1963Natur.197.1037H. doi:10.1038/1971037a0.
- ^ Oke, J. B. (1963). „Absolute Energy Distribution in the Optical Spectrum of 3C 273”. Nature. 197 (4872): 1040. Bibcode:1963Natur.197.1040O. doi:10.1038/1971040b0.
- ^ Pearson, T. J.; Unwin, S. C.; Cohen, M. H.; Linfield, R. P.; Readhead, A. C. S.; Seielstad, G. A.; Simon, R. S.; Walker, R. C. (1981). „Superluminal expansion of quasar 3C273”. Nature. 290 (5805): 365. Bibcode:1981Natur.290..365P. doi:10.1038/290365a0.
- ^ Davis, R. J.; Unwin, S. C.; Muxlow, T. W. B. (1991). „Large-scale superluminal motion in the quasar 3C273”. Nature. 354 (6352): 374. Bibcode:1991Natur.354..374D. doi:10.1038/354374a0.
- ^ Bahcall, John N.; Kirhakos, Sofia; Saxe, David H.; Schneider, Donald P. (1997). „Hubble Space Telescope Images of a Sample of 20 Nearby Luminous Quasars”. The Astrophysical Journal. 479: 642. Bibcode:1997ApJ...479..642B. arXiv:astro-ph/9611163 . doi:10.1086/303926.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Edge, DO; Shakeshaft, JR; McAdam, WB; Baldwin, JE; Archer, S (1959). „A survey of radio sources at a frequency of 159 Mc/s”. Memoirs of the Royal Astronomical Society. 68: 37. Bibcode:1959MmRAS..68...37E.
- Bennett, AS (1962). „The preparation of the revised 3C catalogue of radio sources”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 125: 75. Bibcode:1962MNRAS.125...75B. doi:10.1093/mnras/125.1.75 .
- Laing, RA; Riley, JM; Longair, MS (1983). „Bright radio sources at 178 MHz - Flux densities, optical identifications and the cosmological evolution of powerful radio galaxies”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 204: 151. Bibcode:1983MNRAS.204..151L. doi:10.1093/mnras/204.1.151 .
- Ridpath, Ian; Tirion, Wil (2001). Stars and Planets Guide. Princeton University Press. ISBN 0-691-08913-2.
- Allen, Richard Hinckley (1963) [1899]. Star Names: Their Lore and Meaning
(reprint izd.). New York City: Dover Publications. ISBN 978-0-486-21079-7. - Fischer, Debra; Driscoll, Peter; Isaacson, Howard; Giguere, Matt; Marcy, Geoffrey W.; Valenti, Jeff; Wright, Jason T.; Henry, Gregory W.; Johnson, John Asher; Howard, Andrew; Peek, Katherine; McCarthy, Chris (2009). „Five Planets and an Independent Confirmation of HD 196885 Ab from Lick Observatory”. The Astrophysical Journal. 703 (2): 1545—56. Bibcode:2009ApJ...703.1545F. S2CID 15524804. arXiv:0908.1596 . doi:10.1088/0004-637X/703/2/1545.
- Garnavich, P. (1998). „Supernova 1998cf in NGC 3504”. IAU Circular. 6914 (6914): 1. Bibcode:1998IAUC.6914....1G.
- Gizis, J. E.; Monet, D. G.; Reid, I. N.; Kirkpatrick, J. D.; Burgasser, Adam J. (2000). „Two Nearby M Dwarf Binaries from 2MASS”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 311 (2): 385—88. Bibcode:2000MNRAS.311..385G. doi:10.1046/j.1365-8711.2000.03060.x .
- Hevelius, Johannes (1687). Catalogus Stellarum Fixarum (na jeziku: latinski). Gdaņsk, Poland: Gedani, typis J.-Z. Stollii.[mrtva veza]
- Jenniskens, Peter (2006). Meteor Showers and their Parent Comets. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85349-1.
- Jenniskens, Peter (septembar 2012). „Mapping Meteoroid Orbits: New Meteor Showers Discovered”. Sky & Telescope: 22.
- Kovtyukh, V. V.; Chekhonadskikh, F. A.; Luck, R. E.; Soubiran, C.; Yasinskaya, M. P.; Belik, S. I. (2010). „Accurate Luminosities for F-G Supergiants from Fe II/Fe I Line Depth Ratios”. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 408 (3): 1568—75. Bibcode:2010MNRAS.408.1568K. doi:10.1111/j.1365-2966.2010.17217.x .
- Levy, David H. (2005). David Levy's Guide to Variable Stars. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-60860-2.
- Matheson, P.; Jha, S.; Challis, P.; Kirshner, R.; Calkins, M. (2001). „Supernova 2001ac in NGC 3504”. IAU Circular. 7597 (7597): 3. Bibcode:2001IAUC.7597....3M.
- Moore, Patrick (2000). Exploring the Night Sky with Binoculars. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-79390-2.
- Motz, Lloyd; Nathanson, Carol (1991). The Constellations: An Enthusiast's Guide to the Night Sky. London, United Kingdom: Aurum Press. ISBN 978-1-85410-088-7.
- Nogami, Daisaku; Masuda, Seiji; Kato, Taichi (1997). „The 1994 Superoutburst of the New SU UMa-type Dwarf Nova, SX Leonis Minoris”. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 109: 1114—21. Bibcode:1997PASP..109.1114N. doi:10.1086/133983 .
- O'Meara, Stephen James (2011). Deep-Sky Companions: The Secret Deep. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-19876-9.
- Proctor, Richard Anthony (1870). A Star Atlas for the Library, the School and the Observatory. London, United Kingdom: Longmans, Green.
- Robertson, J. W.; Honeycutt, R. K.; Turner, G. W. (1995). „RZ Leonis Minoris, PG 0943+521, and V1159 Orionis: Three Cataclysmic Variables with Similar and Unusual Outburst Behavior”. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 107: 443—49. Bibcode:1995PASP..107..443R. doi:10.1086/133572 .
- Russell, Henry Norris (oktobar 1922). „The New International Symbols for the Constellations”. Popular Astronomy. 30: 469—71. Bibcode:1922PA.....30..469R.
- Skiff, Brian A.; Lockwood, G.W. (1986). „The Photometric Variability of Solar-type Stars. V. The Standard Stars 10 and 11 Leonis Minoris”. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 98 (601): 338—41. Bibcode:1986PASP...98..338S. JSTOR 40678678. doi:10.1086/131763 .
- Thompson, Robert Bruce; Thompson, Barbara Fritchman (2007). Illustrated Guide to Astronomical Wonders: From Novice to Master Observer. North Sebastopol, California: O'Reilly Media. ISBN 978-0-596-52685-6.
