F-111

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
F-111
F-111
Opšte
Dimenzije
Masa
ProizvođačGeneral Dynamics
Performanse
Uveden u upotrebu18. jul 1967. god.; pre 56 godina (1967-07-18)
Statuspovučen iz upotrebe
Broj primeraka563
Dužina22.4
Razmah krila9.75 - 19.20
Visina5.22
Površina krila48.77 - 61.07
Prazan21,400
Normalna poletna37,600
Maks. masa pri uzletanju45,300 kg
Maks. brzina na Hopt2,655 km/h
Maks. brzina na H=01,473 km/h
Dolet5,950 km
Plafon leta20.100 m

General Dynamics F-111 je američki nadzvučni lovac-bombarder srednjeg dometa, koji je u različitim verzijama ispunjavao i uloge strateškog nuklearnog bombardera, vazdušnog izviđanja i elektronskog ratovanja. Razvio ga je tokom 1960-ih General Dynamics, a prvi put je ušao u upotrebu 1967. godine u Američkom ratnom vazduhoplovstvu. Kraljevsko australijsko vazduhoplovstvo (RAAF) takođe je koristilo ovaj avion počev od 1973. godine.

F-111 je primenio nekoliko pionirskih tehnologija u proizvodnji aviona, uključujući krila sa promenljivom geometrijom, turbomlazni motor sa naknadnim sagorevanjem goriva i automatizovani radar za praćenje terena, koji mu je omogućavao brišući let na malim visinama, pri velikoj brzini. Njegov dizajn je uticao na kasnije avione sa promenljivim krilima, a neke od njegovih naprednih karakteristika postale su uobičajene. Razvoj F-111 pratili su mnogobrojni problemi. Nekoliko njegovih nameravanih uloga, kao što je mornarički presretač za upotrebu sa nosača aviona, nisu se realizovale.

F-111 je iz upotrebe u Američkom ratnom vazduhoplovstvu povučen u 1990-im; zamenio ga je F-15E strajk igl za udarne misije srednjeg dometa, dok je ulogu nadzvučnog bombardera preuzeo B-1 Lenser. RAAF je bio poslednji operator F-111, a letelica je služila do decembra 2010.

Dizajn[uredi | uredi izvor]

Pregled[uredi | uredi izvor]

Serija od četiri fotografije koja prikazuje položaje krila F-111A

F-111 je bio jurišni avion za sve vremenske prilike, sposoban za probijanje kroz neprijateljsku odbranu u brišućem letu. [1] F-111 je imao krila promenljive geometrije, unutrašnje ležište za oružje i kokpit sa sedenjem jedan pored drugog. Kokpit je bio deo kapsule za spasavanje posade . [2] Ugao krila promenljive geometrije varirao je između 16 stepeni i 72,5 stepeni. Konstrukcija aviona je uglavnom bila napravljena od legura aluminijuma sa čelikom, titanijumom i drugim materijalima. [3]  

Naoružanje[uredi | uredi izvor]

F-111 je imao unutrašnje ležište za oružje koje je moglo da nosi bombe, 20 mm top koji se može ukloniti, ili pomoćni rezervoar za gorivo. [4] [5]  

Svako krilo bilo je opremljeno sa četiri podvesna nosača naoružanja. Dva unutrašnja nosača na svakom krilu su se rotirala da bi se poravnala sa trupom, dok su spoljna dva bila fiksna. Svaki nosač je imao kapacitet od 2,300 kilograma.

Operativna istorija[uredi | uredi izvor]

Nakon ranih testiranja, odred od šest aviona poslan je u martu 1968. u jugoistočnu Aziju radi testiranja u stvarnim borbenim uslovima u Vijetnamskom ratu . Za nešto više od mesec dana, tri aviona su izgubljena i borbeni testovi su zaustavljeni. Pokazalo se da su sva tri izgubljena zbog kvara u horizontalnom stabilizatoru, a ne neprijateljskim akcijama. [6] [7] To je izazvalo oluju kritika u SAD.  

F-111A nad jugoistočnom Azijom 1968. godine

Septembra 1972. godine F-111 se vratio u jugoistočnu Aziju, stacioniran u vazduhoplovnoj bazi Takhli, Tajland. Učestvovali su u vazdušnoj ofanzivi na snage Severnog Vijetnama, [8] koja je avion nazvala "šapatom smrti". [7] Posade su opisivale njihovo letenje u Vijetnamu kao "brzina je život", "jedan prolaz, vuci dupe" i "ako napraviš više prolaza u ciljnom području, umreš". Sposobnost F-111 da pomoću radara koji prati teren leti samo 200 metara iznad nivoa zemlje pri 480 čvorova ili brže u većini vremenskih uslova. činile su ga veoma efikasni; [7] misije nisu zahtevale dopunu gorivom i mogle su da se izvode u vremenskim uslovima koji bi prizemljile većinu drugih letelica. Jedan F-111 mogao je da nosi ubojni teret kao četiri aviona F-4 fantom . Vrednost nove letelice je počela da pokazuje; F-111 su leteli u više od 4.000 borbenih misija u Vijetnamu sa samo šest borbenih gubitaka. [8]

Kopnena posada priprema F-111 za vazdušni napad na Libiju.

Dana 14. aprila 1986. godine, 18 aviona F-111 i približno 25 mornaričkih aviona izvršili su vazdušne napade na Libiju u okviru operacije Kanjon Elorado, preletevši pri tome ono što se pokazalo kao najduža borbena misija u istoriji.[9] Povratni let između baza u Velikoj Britaniji i Libije od 10,300 km trajao je 13 sati. Jedan F-111 je izgubljen nad Libijom, verovatno oboren. [9]

F-111 su učestvovali u Zalivskom ratu (operacija Pustinjska oluja) 1991. godine. Tokom pustinjske oluje, F-111 su izvršili 3,2 uspešne udarne misije za svaku neuspešnu, što je bolje od bilo koje druge američke udarne letelice korišćene u operaciji. [10] Grupacija od 66 F-111 bacila je gotovo 80% laserski vođenih bombi u celoj operaciji. [11] F-111 su uništili više od 1500 iračkih tenkova i oklopnih vozila. [12] Njihova upotreba u protivoklopnoj ulozi nazvana je „ trzanje tenkova “. [13]

Popularna kultura[uredi | uredi izvor]

Američki umetnik Džejms Rozenkvist naslikao je 1965. godine avion u svojoj priznatoj slikarskoj pop art kreaciji pod nazivom F-111. Slika visi u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku. [14]

Zvuk F-111 u letu nalazi se na Zlatnoj ploči Vojadžera . [15]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "General Dynamics F-111D to F Aardvark." Arhivirano 2010-05-31 na sajtu Wayback Machine US Air Force National Museum. Pristupljeno: 3. decembar 2010
  2. ^ Eden 2004, str. 196–201
  3. ^ Logan 1998, str. 17–18
  4. ^ Logan 1998, pp. 20, 21, 28.
  5. ^ Gunston 1983, str. 30–31
  6. ^ Gunston 1983, str. 33–34
  7. ^ a b v Crandall, Richard; Rogoway, Tyler (27. 7. 2016). „Flying the Iconic Swing-Wing F-111 Aardvark at the Height of the Cold War”. The Drive. Arhivirano iz originala 31. 10. 2019. g. Pristupljeno 31. 10. 2019. 
  8. ^ a b Logan 1998, str. 283–284
  9. ^ a b Boyne, Walter J. "El Dorado Canyon." Arhivirano na sajtu Wayback Machine (25. jul 2009) Air Force Magazine, mart 1999.
  10. ^ "GAO/NS-97-134, Operation Desert Storm, Evaluation of the Air Campaign." Arhivirano na sajtu Wayback Machine (16. oktobar 2012) US General Accounting Office, jun 1997.
  11. ^ Logan 1998, str. 286–287
  12. ^ "Air Force Performance in Desert Storm", p. 4. Arhivirano na sajtu Wayback Machine (3. oktobar 2012) U.S. Air Force, april 1991.
  13. ^ Bodner, Maj. Michael J. and Maj. William W. Bruner III. "Tank Plinking." Air Force magazine, oktobar 1993.
  14. ^ Collection. The Museum of Modern Art. Pristupljeno: 21. septembar 2015.
  15. ^ "Voyager - Spacecraft - Golden Record - Sounds of Earth." NASA, 17. avgust 2008. Pristupljeno: 1. avgust 2010.

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Simons, David; Withington, Thomas. Die Geschichte der Fligerei (na jeziku: (jezik: nemački)). Bath: Parragon Books Ltd. ISBN 978-1-4054-8950-8. 
  • Geer, Wayne (1994). High-Tech-Flugzeuge (na jeziku: (jezik: nemački)). Berlin: Mittler. ISBN 3-8132-0452-9. 
  • Rendulić, Zlatko (1974). Vazduhoplovne doktrine - gledišta i tehnika. Beograd, Vojnoizdavački zavod.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=F-111&oldid=26741825”