Branko Vukosavljević

Branko Vukosavljević
Branko Vukosavljević
Lični podaci
Datum rođenja	(1887-03-23)23. mart 1887.
Mesto rođenja	Negotin, Kraljevina Srbija
Datum smrti	19. jun 1919.(1919-06-19) (32 god.)
Mesto smrti	Novi Sad, Kraljevstvo SHS

Branko Vukosavljević (Negotin 23. mart 1887 — Novi Sad 19. jun 1919) bio je prvi vršilac dužnosti komandanta ratnog vazduhoplovstva Kraljevstva SHS.

Biografija

Nakon završene gimnazije stupio je u nižu Vojnu akademiju 1. septembra 1905. godine kao pitomac 38. klase. Školovanje je završio s odličnim uspehom kao prvi u rangu. U čin artiljerijskog potporučnika Branko Vukosavljević je unapređen 1. septembra 1909. godine. Potom je raspoređen u Dunavski artiljerijski puk, gde je bio na službi tri godine. U čin artiljerijskog poručnika je unapređen 2. oktobra 1912. godine.

Za vreme balkanskih ratova Branko Vukosavljević bio je komandir Druge konjičke baterijea a u čin kapetana druge klase unapređen je 31. oktobra 1913. godine, a u čin kapetana prve klase unapređen je 15. juna 1915. godine.

Prvi svetski rat

Branko Vukosavljević 1916. godine

Na početku rata 1914. godine Branko Vukosavljević bio je vodnik u gradskom artiljerijskom puku, i odmah je raspoređen na front - za komandira baterije u Crnoj Gori. Od oktobra 1915. godine pa do izvlačenja srpske vojske preko Albanije, bio je pomoćnik komandanta artiljerije sandžačko-crnogorske vojske, načelnik štaba Javorskog odreda, a jedno vreme i komandant srpsko-crnogorske artiljerije na tom sektoru.

U avionu je prvi put leteo kao putnik početkom 1916. godine. Naime, tada je sa aerodroma u selu Barbaluši kod Skadra, s kojeg je u zimu i proleće 1913. godine dejstvovao Primorski aeroplanski odred srpske vojske, i gde je poginuo na borbenom zadataku narednik-pilot Mihailo Petrović, kapetan Vukosavljević kasniji komandant srpske i jugoslovenske avijacije prevezen u Lješ, a zatim u Drač.

Branko Vukosavljević ispred svog aviona

U proleće 1916. godine otišao je sa Trećom klasom srpskih pilota na školovanje u Francusku. U Francuskoj se kapetan Branko Vukosavljević obučavao na specijalističkim kursevima za pilota u Šartru, za letenje na hidroavionima u Arkašonu, u školi gađanja u Kazou, u školi akrobatskog letenja u Pou i u školi za pilote-lovce u Avrou. Početkom septembra vratio se na Solunsku front.

Raspoređen je u eskadrilu srpske Druge armije. Ubrzo potom je formirano odeljenje lovaca, koje je popularno nazivamo “Nijeporsko odeljenje” jer je u naoružanju imalo poznate lovačke avione Nijepor (neki autori koriste termin Njepor). To je bila prva samostalna avijacijska jedinica popunjena isključivo pripadnicima Srpske vojske, a kapetan prve Klase Branko Vukosavljević bio je prvi komandir “Nijeporskog odeljenja”. Ovo odeljenje je baziralo na aerodromu “Vertekop” i bilo je veoma mnogo angažovano na raznim borbenim zadacima, a prvenstveno u lovačkoj zaštiti.

Branko Vukosavljević pored svog aviona

U jednoj borbi u vazduhu, kada je bio u posadi sa potporučnikom-pilotom Miodragom Miletićem, oborio je neprijateljski avion. U maju 1917. godine Branko Vukosavljević je ranjen, pa je upućen u Francusku na lečenje.

Nepun mesec dana posle ranjavanja vratio se letenju. Izvršio je preobuku na čuvenom lovcu SPAD-7, i na izričitu želju i njegovo insistiranje dopušteno mu je da izvršava borbene zadatke. Prvo je leteo u eskadrili za borbu i dalje izviđanje, a zatim u lovačkoj eskadrili. Učestvovao je u više borbi, a u jednoj od borbi u vazduhu kod Verdena, oborio je neprijateljski avion. Iskustva koja je stekao na Zapadnom frontu bila su mu kasnije od dragocene pomoći.

Po povratku na Solunski front postavljen je za komandira Prve srpske eskadrile, odnosno Srpskog aeroplanskog odreda, u čijem sastavu je bila i Druga srpska eskadrila, a po nekim autorima za komandata celokupne srpske avijacije — Srpske aroplanske eskadre. Sa tom formacijom komandovao je u proboju Solunskog fronta i u operacijama za oslobođenje otadžbine.

Nakon Prvog svetskog rata

Početkom 1919. godine unapređen je u čin majora i postavljen za komandanta celokupnog vazduhoplovstva Kraljevine SHS. Tada je od štaba Aeroplanske eskadre formirana Vazduhoplovna komanda, kao komanda vazduhoplovstva Kraljevine SHS, na čelu sa majorom Brankom Vukosavljevićem. Vazduhoplovna komanda imala je rang puka.

Nakon formiranja komande vazduhoplovstva pristupilo se izradi organizacije, formacije i drugim neophodnim poslovima. Major Branko Vukosavljević je izradio prvu formaciju jugoslovenskog vazduhoplovstva. Za kratko vreme dok je bio na čelu jugoslovenskog vazduhoplovstva, neumorno je radio dajući sve od sebe.

Na dužnosti komandanta jugoslovenskog vazduhoplovstva major Branko Vukosavljević bio je veoma kratko. Poginuo je 19. juna 1919. godine u vazduhoplovnom udesu na aerodromu „Novi Sad“.

Odlikovanja

Odlikovan je mnogobrojnim odlikovanjima:

• Zlatnom medaljom za revnosnu službu,
• srebrnom i zlatnom medaljom za hrabrost,
• spomenicom 1912—“Osvećeno Kosovo”,
• Spomenicom 1913,
• Albanskom spomenicom,
• Belim orlom IV stepena sa mačevima,
• Karađorđevom zvezdom IV stepena,
• Francuskim ratnim krstom sa tri palme, i
• najvišim francuskim odlikovanjem - Oredenom legije časti.

Literatura

• Dimitrijević, Bojan; Miladinović P., Micevski M. (2012). Kraljevsko vazduhoplovstvo - Vojno vazduhoplovstvo Kraljevine SHS/Jugoslavije 1918-1944. Beograd: Institut za savremenu istoriju. ISBN 978-86-7403-169-8. 
• Ciglić, Boris (2009). Krila Srbije: Vazduhoplovna komanda i avijatika srpske vojske 1912–1920. Beograd: Infinitas d.o.o. ISBN 978-86-6045-005-2. 

Spoljašnje veze

• Detaljnije o Branko Vukosavljević na stranici Vazduhoplovne tradicije Srbije Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. decembar 2013)
• Branko Bukosavljević Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. decembar 2013)
• „Tobdžija leti u nebo – život i smrt srpskog Crvenog Barona”, Politikin zabavnik, broj 3320, Nemanja Baćković, 2015.
• Udruženje penzionisanih vojnih letača i padobranaca Srbije
• Istorijat avijacije