Džon Votson (psiholog)

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Džon B. Votson
Džon Votson
Datum rođenja(1878-01-09)9. januar 1878.
Mesto rođenjaTravelers Rest (Južna Karolina), SAD
Datum smrti25. septembar 1958.(1958-09-25) (80 god.)
Mesto smrtiVudberi Senter, SAD
Državljanstvoameričko
Zanimanjepsiholog[1]

Džon Votson (Travelers Rest, 9. januar 1878 — Vudberi Senter, 25. septembar 1958) je bio američki psiholog i utemeljivač psihologije ponašanja (bihevioralna psihologija).[2] Rođen je 1878. godine u Južnoj Karolini. Školovao se na Univerzitetu Furman, Univerzitetu u Čikagu i Univerzitetu Džons Hopkins. Imao je dva braka: s Meri Iks, s kojom je imao dvoje dece, i s koleginicom Rozalin Rajner se oženio (1921. godine), s kojom nije imao dece. Votson se smatra za jednog on najistaknutijih psihologa 20. veka. Putem svog pristupa biheviorizmu, sproveo je istraživanje o ponašanju životinja i odgajanju dece. Pored eksperimenta o malom Albertu, sproveo je i eksperiment Kerplunk. Bio je urednik Psihološkog pregleda od 1910. do 1915 god.

Votson je uspostavio psihološku školu.[2] On je doprineo napretku u psihološkoj disciplini kroz svoje obraćanje na Univerzitetu Kolumbija iz 1913. godine, pod naslovom Psihologija kako je vide bihevioristi.[3] Kroz svoj bihevioristički pristup, Votson je sproveo istraživanje o ponašanju životinja, vaspitanju dece i reklamiranju, kao i svoje kontroverzne eksperimente „Mali Albert” i Kerplunk. On je bio urednik Psihološkog pregleda od 1910. do 1915. godine.[4] Jedna anketa časopisa Review of General Psychology, objavljena 2002. godine, rangirala je Votsona kao 17. najcitiranijeg psihologa 20. veka.[5]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Mladost[uredi | uredi izvor]

Džon Brodus Votson je rođen u Travelers Restu u Južnoj Karolini 9. januara 1878. godine.[2][6] Njegov otac, Pikens Batler Votson, bio je alkoholičar i napustio je porodicu da bi živeo sa dve Indijke kada je Džon imao 13 godina — prestup koji mu nikada nije oprostio.[7] Njegova majka, Ema Kesija Votson (rođena Rou), bila je veoma religiozna žena koja se pridržavala zabrana pijanstva, pušenja i plesanja,[2][6] dajući svom sinu ime Džon po istaknutom baptističkom svešteniku u nadi da će mu to pomoći da primi poziv da propoveda Jevanđelje. Odgajajući ga, podvrgla je Vatsona oštroj religioznoj obuci koja ga je kasnije navela da razvije doživotnu antipatiju prema svim oblicima religije i da postane ateista.[i][ii][8]

U pokušaju da pobegne od siromaštva, Votsonova majka je prodala njihovu farmu i dovela Votsona u Grinvil, u Južnoj Karolini,[2] kako bi mu pružila bolje šanse za uspeh.[8] Prelazak sa izolovane, ruralne lokacije u veliku urbanu sredinu Grinvila pokazao se važnim za Votsona, pružajući mu priliku da iskusi različite tipove ljudi, koje je koristio da neguje svoje teorije o psihologiji. Međutim, inicijalna tranzicija bi bila tegobna za Votsona, usled njegovih nedovljno razvijenih društvenih veština.

Brak i deca[uredi | uredi izvor]

Votson se oženio sa Meri Ajks, sestrom političara Harolda L. Ajksa, dok je bio na postdiplomskim studijama.[9] Oni su imali dvoje dece, takođe po imenu Džon i Meri Ajks Votson.[10][8] Njihova ćerka je pokušala samoubistvo kasnije u životu.[11]

Mlada Meri i njen muž, Pol Hartli, imali su ćerku Mariet Hartli, koja je patila od psiholoških problema koje je pripisivala tome što je odgajana prema teorijama svog dede.[12][13]

Votsonova supruga je kasnije zatražila razvod zbog njegove stalne afere sa njegovom studentkinjom Rozali Rejner (1898–1935).[9] Pretresajući Rejnerinu spavaću sobu, Meri je otkrila ljubavna pisma koja je Votson pisao svojoj ljubavnici.[7] Ova afera je postala vest na naslovnoj strani tokom brakorazvodnog postupka u baltimorskim novinama. Publicitet bi rezultirao time da Univerzitet Džons Hopkins zamoli Vatsona da napusti svoju fakultetsku poziciju u oktobru 1920. godine.[14]

Godine 1920, nakon okončanja razvoda, Votson i Rejner su se venčali u Nju Džerziju,[14] i imali su dva sina, Vilijama Rejnera Votsona (1921) i Džejmsa Brodusa Votsona (1924), koji su odgajani sa biheviorističkim principima koje je Džon zastupao tokom svoje karijera. Par je ostao zajedno do Rejnerove smrti u njenoj 36. godini 1935. godine.[15] Baš kao i njihova polusestra, oba sina su kasnije pokušala samoubistvo,[11] a Vilijam se ubio 1954. godine.[2]

Psihologija ponašanja[uredi | uredi izvor]

Votson je 1913. objavio delo Psihologija, u kojem je predstavio glavne odlike svoje nove filozofije, psihologije nazvane biheviorizam, čiji je glavni cilj predviđanje i kontrola ponašanja. Psiholozi ponašanja koriste eksperimentalnu metodu da utvrde kako određene promene utiču na posmatrano ponašanje u određenoj situaciji; smatraju da se u naučnom istraživanju može koristiti samo vidljivo ponašanje, te da bi psihologija trebalo da daje tumačenja zasnovana na javno prikupljenim podacima, koji mogu biti ponovljeni.[16]

Istraživački rad[uredi | uredi izvor]

Votson je proučavao emocije. Smatrao je da su samo tri emocije urođene:[17] strah, bes i ljubav. Po njemu postoje samo dva stimulusa koja izazivaju bezuslovni strah: iznenadna buka i gubitak fizičkog oslonca. Bes se javlja kada su deca fizički ograničena. Svoju knjigu Psihološka strana nege odojčadi i dece objavio je 1928. godine, neposredno pre nego što izvršava samoubistvo, opčinjen idejom o "Svemoćnom Velepoštovanom Fjodoru", o kome je, prema svedočenju svoje tadašnje supruge, neprekidno buncao u noći svoje tragične smrti. Isticao je negovanje i vaspitavanje dece kao veoma važno, stoga roditelji imaju veliku odgovornost jer biraju okruženje u će im deca odrastati.

Izabrana dela[uredi | uredi izvor]

  • 1907. "Kinaesthetic and Organic Sensations: Their Role in the Reactions of the White rat to the Maze."[18]
  • 1908. "The Behavior of Noddy and Sooty Terns."[19]
  • 1913. "Psychology as the Behaviorist Views It."[3]
  • 1914. Behavior: An Introduction to Comparative Psychology.[20]
  • 1915. "Recent experiments with homing birds."
  • 1920. "Conditioned emotional reactions," with Rosalie Rayner. — the Little Albert study.[21]
  • 1921. "Studies in Infant Psychology," with Rosalie Rayner.[22]
  • 1924. Behaviorism.[23][24]
  • 1928. Psychological Care of Infant and Child.[25]
  • 1936. "John Broadus Watson." — autobiography[26]

Dostignuća i nagrade[uredi | uredi izvor]

  • Godine 1915. postaje predsednik Američkog udruženja psihologa
  • Godine 1919. objavljuje Psihologiju sa stanovišta ponašanja
  • Godine 1925. objavljuje Biheviorizam
  • Godine 1928. objavljuje Psihološka strana nege odojčadi i dece
  • Godine 1957. dobio je zlatnu medalju od Američkog udruženja psihološkog udruženja za doprinose psihologiji
  • Supruga Rozalin je umrla 1935, a on 1958. godine, u američkoj saveznoj državi Konektikat.

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Kimble, Gregory A., Michael Wertheimer, and Charlotte White. 2013.Portraits of Pioneers in Psychology. Psychology Press. "Watson's outspoken atheism repelled many in Greensville." (p. 175).
  2. ^ Martin, Michael. 2006. The Cambridge Companion to Atheism. Cambridge: Cambridge University Press. "Among celebrity atheists with much biographical data, we find leading psychologists and psychoanalysts. We could provide a long list, including…John B. Watson." (p. 310).

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ "Classics in the History of Psychology" Arhivirano 2015-03-03 na sajtu Wayback Machine: "Watson obtained his Ph.D. under the supervision of Angell 1903."
  2. ^ a b v g d đ Cohn, Aaron S. 2014. "„Watson, John B.”. Pristupljeno 16. 5. 2020. ." Pp. 1429–1430 in The Social History of the American Family: An Encyclopedia, edited by M. J. Coleman and L. H. Ganong. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.. „Watson, John B”. The Social History of the American Family: An Encyclopedia. 2014. str. 1429—1430. ISBN 9781452286143. doi:10.4135/9781452286143.n563. .
  3. ^ a b Watson, John B. (1913). „Psychology as the Behaviorist Views It.”. Psychological Review. 20 (2): 158—177. S2CID 145372026 Slobodan pristup. doi:10.1037/h0074428. hdl:21.11116/0000-0001-9182-7 Slobodan pristup. Pristupljeno 16. 5. 2020. 
  4. ^ Kintsch, Walter; Cacioppo, John T. (1994). „Introduction to the 100th Anniversary Issue of the Psychological Review”. Psychological Review. 101 (2): 195—99. doi:10.1037/0033-295x.101.2.195. 
  5. ^ Haggbloom, Steven J.; Warnick, Renee; Warnick, Jason E.; Jones, Vinessa K.; et al. (2002). „The 100 most eminent psychologists of the 20th century”. Review of General Psychology. 6 (2): 139—52. S2CID 145668721. doi:10.1037/1089-2680.6.2.139. 
  6. ^ a b Sheehy, Noel; Forsythe, Alexandra (2004). Fifty Key Thinkers in Psychology (na jeziku: engleski). Psychology Press. str. 244. ISBN 9780415167758. 
  7. ^ a b Hothersall, D. (2004). History of Psychology. Boston: McGraw Hill
  8. ^ a b v Buckley, Kerry W. (1989). Mechanical Man: John Broadus Watson and the Beginnings of Behaviorism. New York: Guilford Press. ISBN 9780898627442. 
  9. ^ a b Reevy, Gretchen; Ozer, Yvette Malamud; Ito, Yuri (2010). Encyclopedia of Emotion (na jeziku: engleski). ABC-CLIO. ISBN 9780313345760. 
  10. ^ Todd, James Thomas; Morris, Edward K. (1. 1. 1994). Modern Perspectives on John B. Watson and Classical Behaviorism (na jeziku: engleski). Greenwood Publishing Group. ISBN 9780313273070. 
  11. ^ a b Smirle, Corinne. 2013. "„Profile of Rosalie Rayner”. Pristupljeno 16. 5. 2020.  Arhivirano na sajtu Wayback Machine (29. mart 2020)." Psychology's Feminist Voices, edited by A. Rutherford..
  12. ^ Hartley, Mariette, and A. Commire. 1990. Breaking the Silence. New York: G. P. Putnam's Sons.
  13. ^ Sun-Sentinel, MONICA STRAND, Special to the (18. 11. 1990). „PICTURE IMPERFECT SHUNNED BY PARENTS, BATTERED BY A HUSBAND, ACTRESS MARIETTE HARTLEY COULD HAVE FILLED HER SCRAPBOOK WITH PAIN AND SUFFERING. SOMEHOW, THE HUMOR -- AND THE HOPE -- SURVIVED.”. Sun-Sentinel.com. 
  14. ^ a b The Washington Times. January 2, 1921.
  15. ^ Murray, D. J. (1988). A History of Western Psychology. New Jersey: Prentice Hall.
  16. ^ Žiropađa, Ljubomir (2016). Uvod u psihologiju. Beograd: Čigoja Štampa. 
  17. ^ „Classics in the History of Psychology -- Watson & Rayner (1920)”. psychclassics.yorku.ca. Pristupljeno 2024-05-02. 
  18. ^ Watson, John B. 1907. "Kinaesthetic and Organic Sensations: Their Role in the Reactions of the White rat to the Maze." Psychological Review Monograph Supplement 8(33):1–100.
  19. ^ Watson, John B. 1908. "The Behavior of Noddy and Sooty Terns." Carnegie Institute Publication 103:197–255.
  20. ^ Watson, John B. 1914. Behavior: An Introduction to Comparative Psychology. Henry Holt.
  21. ^ Watson, John B.; Rayner, Rosalie (1920). „Conditioned emotional reactions”. Journal of Experimental Psychology. 3: 1—14. doi:10.1037/h0069608. hdl:21.11116/0000-0001-9171-B. .
  22. ^ Watson, John B.; Rayner Watson, Rosalie (1921). „Studies in Infant Psychology”. The Scientific Monthly. 13 (6): 493—515. Bibcode:1921SciMo..13..493W. 
  23. ^ Watson, John B. 1924. Behaviorism. New York, NY: W. W. Norton & Company, Inc.
  24. ^ Watson, John B. 1958 [1924]. Behaviorism (revised ed.). Chicago: University of Chicago Press. OCLC 3124756.
  25. ^ Watson, John B. 1928. Psychological Care of Infant and Child. New York: W. W. Norton Company.
  26. ^ Watson, John B. 1936. "John Broadus Watson [Autobiography]." Pp. 271–81 in A History of Psychology in Autobiography 3, edited by C. Murchison. Worcester, MA: Clark University Press.

Literatura[uredi | uredi izvor]

Bibliotečki resursi o
Džon Votson
Autor Džon Votson

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Џон_Вотсон_(психолог)&oldid=27762866”