Vodvilj
Vodvilj je kraći komični pozorišni komad bez velikog zapleta, protkan kupletima[a] - šaljivim monolozima i prizorima u kojima se izvode popularne melodije.[2] Pojmom vodvilj označava se i pozorište u kojem se izvode ovakvi komadi. Pisac vodvilja naziva se vodviljist(a)[3]
Pojam vodvilj prvenstveno je označavao vrstu narodne pesme satirične sadržine u francuskoj.[3] Etimološki, francuski izraz vaudeville nastao je od izraza vau-de-vire prema dolini Vire u Normandiji gde je ta vrsta pesme bila veoma popularna, ili od izraza voix de ville (gradski glasovi) koji se upotrebljavao u Molijerovo doba.[4]
Nastanak[uredi | uredi izvor]
Vodvilj vodi poreklo od svetovnih napeva nalik šansonama, a u 16. veku često se izvodio i kao ples. Vremenom se u vodvilj dodaje i govorni tekst i postepeno se zanemaruje muzika, odnosno poetski stil izražavanja. Time počinje sve više da liči na veseli komad zasnovan na komičnim situacijama, u cilju da se gledaoci što više nasmeju i zabave,[2] pa na prelazu 17. u 18. vek nalazi primenu i u pozorištu. U parodijama opera ili komedijama sa muzičkim numerama, koje su u 18. veku. prerasle u komičnu operu (opéra comique), u završnici se izvodi vodvilj-finale u kojem glumci pevajući iznose pouku komada.[4]
Razvoj[uredi | uredi izvor]
Vodvilj je vremenom istisnut iz komične opere, ali se zadržao u popularnom pozorištu Evrope i SAD do polovine 20. veka i postao je sinonim za muzičko-scenski komad sa popularnim muzičkim numerama. Razvivši se u satirično pozorišno delo, vodvilj se izvodio na pariskim bulevarskim pozornicama (Théâtre du Vaudeville, osnovan 1791). Po uzoru na francusku slična scenska dela stvarana su i u drugim zemljama, naročito u Engleskoj i Americi, gdje je vodvilj dobio izrazito zabavni revijski karakter.[4]
Poznati pisci vodvilja su: Žorž Fejdo (Ne šetaj se gola),[5] Ežen Labiš, a čak se i Žil Vern, koji je svoju književnu karijeru je započeo kao pozorišni pisac, oprobao u pisanju ove vrste pozorišnog dela.[6] Vodvilj kao forma nije napušten ni u 20. veku, pa je tako francuski dramski pisac Rober Toma (Robert Thomas, 1927–1989), poznat po svojim kriminalističkih komedijama, napisao kriminalistički vodvilj Neočekivani prijatelj.[7]
Vodvilj u Srbiji[uredi | uredi izvor]
Vodvilj se kao dramska forma kod nas danas ređe koristi, ali je početkom 20. veka bio veoma popularan među komičarima.[2] U srpsku dramsku književnost uveo ga je Kosta Trifković i time, prema rečima Jovana Hristića, izvršio malu revoluciju u istoriji naše dramske književnosti:[8]
| „ | (Kosta Trifković je u književnost) uveo ono što je do njega bilo uglavnom izvan književnosti, odnosno da je od najbanalnije zabave načinio dramsku književnost, isto onako kao što su to u istoriji francuske drame učinili majstori vodvilja kao što su Labiš ili Fejdo. | ” |
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Kuplet (fr. couplet, od latinskog copulare - spojiti, skopčati) označava: 1. strofu jedne pesmice; 2. u francuskoj komičnoj operi pesmicu duhovite, socijalne ili političke sadržine; 3. u vodvilju pesmu čije se strofe pevaju po istoj melodiji, obično sa refrenom. Pravilno se izgovara „kuple”. Od pojma kuplet nastao je i izraz „kupletirati”, sa značenjem rugati se, ismevati u stihovima, pevati kuplete.[1]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Vujaklija 1986, str. 486
- ^ a b v „Vodvilj”. Veliki rečnik. Pristupljeno 30. 12. 2017.
- ^ a b Vujaklija 1986, str. 155
- ^ a b v „vodvilj”. Hrvatska enciklopedija. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. Pristupljeno 08. 08. 2017.
- ^ „NE ŠETAJ SE GOLA (Mais n’te promène donc pas toute nue!) – vodvilj”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 30. 12. 2017.
- ^ „VERN Žil (Jules Verne)”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 30. 12. 2017.
- ^ „TOMA Rober (Robert Thomas)”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 30. 12. 2017.
- ^ „TRIFKOVIĆ Konstantin-Kosta”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 30. 12. 2017.
Literatura[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „VODVILj O LICEMERJU: Pozorište "Boško Buha" najavilo Premijeru na sceni UK "Vuk Karadžić"”. Večernje Novosti. 12. 10. 2017. Pristupljeno 06. 01. 2018.
- „Urnebesni vodvilj “Pidžama za šestoro””. Beogradsko dramsko pozorište. Arhivirano iz originala 07. 01. 2018. g. Pristupljeno 06. 01. 2018.
- „BEG OD STVARNOSTI, VODVILj „BOING – BOING“”. Internet portal juGmedia. Centar za edukaciju i razvoj. Pristupljeno 06. 01. 2018.
- „Premijera predstave „Dva u jedan“ u Subotici VODVILJ O PREVARI I LAŽNOM MORALU”. Blic online. 09. 12. 2016. Pristupljeno 06. 01. 2018.
- „"Florentinski šešir" u režiji Darijana Mihajlovića”. Tanjug. Pristupljeno 06. 01. 2018.
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
