Dugi zidovi

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Dugi bedemi tokom Peloponeskog rata (431. p. n. e.)

Dugi zidovi (grčki: Μακρά Τείχη) u staroj Grčkoj su služili za povezivanje grada i njegove luke. Građeni su sa ciljem da omoguće pristup moru prilikom opsade grada. Izraz "Dugi zidovi" danas se najčešće koristi kako bi se opisali atinski bedemi koji su je povezivali sa lukama Pirej i Faler. Slične zidove imali su i Korint i Megara.

U 5. veku p. n. e.[uredi | uredi izvor]

Atinski Dugi zidovi sagrađeni su sredinom 5. veka p. n. e. Originalni zidovi uništeni su tokom Grčko-persijskih ratova, prilikom persijskog osvajanja Atine (480. p. n. e.). Nakon proterivanja Persijanaca iz Evrope, Atinjani su pristupili obnovi svojih bedema. Spartanci su pokušali da ih spreče u tome, ali je Temistokle odugovlačenjem u pregovorima kupio vreme tokom kojeg su zidovi izgrađeni.

Početkom pedesetih godina 5. veka p. n. e. Atinjani ulaze u sukob sa Eginom i Korintom (Prvi peloponeski rat). U periodu od 462. do 458. p. n. e. izgradili su još dva zida. Spartanci su naložili da se zidovi poruše. Atinjani su odbili zahtev što je rezultiralo bitkom kod Tanagre u kojoj Spartanci odnose pobedu, ali ne uspevaju da sruše bedeme. Pobedom Atinjana u bici kod Enofite, spartanski uspesi kod Tanagre su poništeni.

Tokom Peloponeskog rata[uredi | uredi izvor]

Bedemi su odigrali važnu ulogu tokom Peloponeskog rata. Prilikom Arhidamovih pohoda na Atiku, svi njeni stanovnici sklonili su se u atinske bedeme što je izazvalo kugu koja je odnela 15% atinske vojske (4400 hoplita) uključujući i stratega Periklea[1]. Bedemi su, međutim, zaštitili grad. Spartanci nisu uspeli da ih probiju. Poslednji spartanski napad na Atiku tokom Arhidamovog rata izvršen je 429. godine p. n. e. Uvidevši da ne mogu probiti bedeme, Spartanci su promenili taktiku.

Tokom Sicilijanske ekspedicije, Alkibijad je prešao na stranu Sparte i predložio kraljevima da osvoje Dekeleju, demu na oko 2 kilometra udaljenu od Atine. Spartanski kralj Agis I 413. godine p. n. e. upada u Atiku i utvrđuje Dekeleju. Za Atinu je to bila prava katastrofa budući da je Dekeleja dominirala putem za Orop, ali i za Eubeju, najznačajniji atinski posed. Sama Eubeja donosila je Atini više prihoda od čitave Atike[2]. Bedemi su sada bili ključni po opstanak Atine. Osvajanje Dekeleje lišio je Atinjane bavljenja poljoprivredom. Sada se sva hrana morala uvoziti preko luke Pirej koja je sa Atinom bila povezana bedemima. Atinjani su ukinuli foros i uveli porez od 5% na svu robu koja se prevozi morem[1].

Nakon poraza Atine u bici kod Egospotama (404. p. n. e.), Lisandar i spartanski kraljevi opsedaju Atinu. Oligarsi izvršavaju prevrat i ubijaju poslednjeg velikog pristalicu radikalne demokratije - Kleofonta. Potom su pozvali Spartance na mir. Jedan od uslova potpisivanja mira bio je i rušenje Dugih zidova. Uslovi su prihvaćeni, a Lisandar ulazi u Pirej. Zidovi su rušeni udruženim snagama Spartanaca i Atinjana uz muziku frule[2].

Obnova zidova[uredi | uredi izvor]

Pohod Deset hiljada bio je uzrok za izbijanje Spartansko-persijskog rata. Spartanski kralj Agesilaj pokreće pohod na Malu Aziju 396. godine p. n. e. U nemogućnosti da mu se suprotstave, satrapi Titraust i Farnabaz šalju Timokrata sa Rodosa da u Grčkoj zagovara ustanak protiv Sparte. Timokratov zadatak nije bio težak s obzirom da je u Heladi već vladalo neraspoloženje protiv spartanske hegemonije. Zajednički neprijatelj približio je Atinu u Persiju. Glavni atinski saveznik persije bio je Konon, komandant Atinjana kod Egospotama i zakleti neprijatelj Spartanaca. Nakon velike pobede kod Knida (koja je likvidirala sve tekovine Spartanaca ostvarene nakon bitke kod Egospotama[2]), Konon je dobio finansijsku pomoć od persijskog cara namenjenu za obnosu Dugih zidova.

Izgradnja je išla velikom brzinom, a Atinjanima su pomagali i ostali saveznici: Argos, Korint i Teba. Persija u međuvremenu menja politiku (što je zasluga diplomate Antalkide). Artakserks je 486. godine p. n. e. nametnuo svim Grcima tzv. "Carski mir". Njime je persija postala pokrovitelj spartanske hegemonije i zaštitnik autonomije svih grčkih polisa (sem članica Peloponeskog saveza). Međutim, Dugi bedemi nisu ponovo srušeni. Atina je zbog toga u narednom periodu postala centar antilakonskog raspoloženja u Grčkoj.

U 4. veku p. n. e.[uredi | uredi izvor]

Godine 379. p. n. e. Beoćani podižu ustanak protiv Sparte pod vođstvom Pelopide i Epaminonde. Nakon neuspešnog pohoda na Tebu, spartanski harmost Sfordija pokreće pohod na luku Pirej. Svi atinski građani ustali su i sa oružjem branili Duge zidove. Sfordija se morao povući, a Atina je iskoristila pohod kao povod za formiranje Drugog atinskog pomorskog saveza i objavu rata Sparti. Nakon Tebanske hegemonije, Atina ponovo uspostavlja hegemoniju u Grčkoj. Obnova atinske moći smanjila je značaj Dugih zidova jer je Atina sada mogla odoliti opsadi i sa kopna. Naprednija opsadna tehnika učinila je da Dugi bedemi postanu opasno ranjivi. Ojačanja Dugih bedema nisu pomogla Atinjanima u ratu sa Makedoncima. Bedemi su izgubili značaj u drugom polovini 4. veka p. n. e.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b Stara Grčka - V. V. Struve i D. P. Kalistov, Book&Marso, 2006
  2. ^ a b v Istorija Grčke do smrti Aleksandra Velikog - Džon Bagnel Bjuri, Rasel Migs

Izvori[uredi | uredi izvor]

  • Istorija Grčke do smrti Aleksandra Velikog - Džon Bagnel Bjuri, Rasel Migs
  • Stara Grčka - V. V. Struve i D. P. Kalistov, Book&Marso, 2006
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Дуги_зидови&oldid=26873345”