Indohetitska hipoteza

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

U indoevropskoj lingvistici termin indohetitski (takođe indoanatolski ) odnosi se na hipotezu Edgara Hauarda Startevanta iz 1926. godine da su se anatolski jezici možda odvojili od jezičkog pretka praindoevropskog jezika znatno ranije od odvajanja preostalih indoevropskih jezika . Izraz može dovesti do zabune, jer se prefiks Indo- ne odnosi konkretno na indoarijsku jezičku granu, već na indoevropsku porodicu, a deo -hetitski odnosi se na anatolsku jezičku granu u celini.

Pristalice indohetitske hipoteze tvrde da je odvajanje moglo prethoditi širenju preostalih grana za čak nekoliko milenijuma, verovatno već 7000. p.n.e. U tom kontekstu, prajezik pre odvajanja anatolskog nazvao bi se praindohetitskim, a prajezik preostalih grana, pre sledećeg odvajanja, verovatno toharskog, prandoevropski ( PIE). Ovo je pitanje terminologije, s obzirom da hipoteza ne osporava genetsku povezanost anatolske grane sa indoevropskim jezicima, već samo naglašava veličinu pretpostavljenog vremenskog raskoraka u njihovom račvanju.

Prema Kregu Melčertu, trenutno je najpopularnija pretpostavka da se praindoevropski razvio, pa da su se „praistorijski govornici“ anatolskog jezika izolovali „od ostatka govorne zajednice PIE, te da nisu učestvovali u nekim zajedničkim inovacijama. " [1] Hetitski, kao i njegovi anatolski rođaci, odvojili su se od praindoevropskih u ranoj fazi, čime su sačuvali arhaizme koji su kasnije izgubljeni u drugim indoevropskim jezicima. [2]

Lingvistika[uredi | uredi izvor]

Tradicionalno u indoevropskoj lingvistici postoji utemeljena predstava o tome kako se anatolska grana izdvojila ranije od ostalih grana. U okviru kurganske hipoteze, procenjuje se da se razdvajanje dogodilo oko 4000. pne.

Neke osnovne zajedničke odlike, poput aorista (koji označava radnju bez osvrta na trajanje ili završetak), sa svršenom aktivnom rečcom -s pričvršćenom za osnovu, povezuju anatolske jezike više sa jugoistočnim jezicima kao što su grčki i jermenski, [3] i sa toharskim . [4]

Karakteristike kao što su nedostatak ženskog roda u deklinacijama imenskih reči, podela između „živog“ opšteg roda (muški + ženski) i „neživog“ srednjeg roda, redukovani broj samoglasnika, težnja ka većoj jednostavnosti padežnog sistema, nešto manje tipičan indoevropski vokabular i druge upečatljive osobine tumače se naizmenično kao arhaične zaostavštine, kao jezgro budućeg razvoja ili samo kao posledice dugoročnog dodira sa tipološki drugačijim jezicima u u okruženju, ili usput ili nakon njihovog dolaska u Anatoliju . U korist indohetitske hipoteze svedoči i sama indoevropska poljoprivredna terminologija očuvana u Anatoliji, koja se inače smatra kolevkom poljoprivrede, i laringealna teorija koja pretpostavlja postojanje jednog ili više dodatnih spiranta ili ploziva kod indoevropskog jezičkog pretka koji je zapažen samo u hetitskom jeziku, dok van anatolske grane postoji samo u tragovima.[5]

Međutim, generalno se smatra da ova hipoteza pripisuje preveliki značaj dokazima pronađenim u anatolskim jezicima i još 1938. godine je pokazano da bi anatolska grupa trebala biti postavljena na isti nivo kao i druge indoevropske podgrupe, a ne kao ravna praindoevropskom . Prema drugom stanovištu, anatolska podgrupa napustila je indoevropskog jezičkog pretka relativno kasno, približno u isto vreme kada i indoiranski, a kasnije i od grčkog ili jermenskog ogranka. Treće stanovište, posebno rasprostranjeno u takozvanoj francuskoj školi indoevropskih studija, smatra da postojeće sličnosti u nesatemskim jezicima uopšte - uključujući anatolski - mogu biti rezultat njihove periferne lokacije na indoevropskom jezičkom području i ranih izdvajanja, umesto da ukazuje na poseban odnos jezičkih predaka. [6]

Istraga[uredi | uredi izvor]

Nedavni proračuni podgrupa indoevropskih grana primenom metode koja uzima u obzir distribuciju PIE glagola (SLR-D) [7] isključuju rano izdvajanje anatolskih jezika i daju rezultate koji genealoško izdvajanje anatolskog (i toharskog) smeštaju u noviju grupaciju zajedno sa grčkim, albanskim i jermenskim, u jednu granu zajedno sa indoiranskim, ali na udaljenosti od genealoških izdvajanja baltoslovenskih, italo-keltskih i germanskih koja se nalaze u drugoj grani, [8] podržavajući zagovornike proširenja IE koje bi bilo otprilike paralelno sa usvajanjem metalurške obrade bronze. [9]

Otuda je ključno pitanje da li se anatolska grana odvojila pre početka bronzanog doba ili čak halkolitskog . Vokabular PIE obično svedoči o društvu Bronzanog doba, ali nije jasno da li to nužno važi za nasleđeni rečnik u anatolskoj grani. Rano bronzano doba započinje u Anatoliji bar na početku 3. milenijuma pre nove ere. Na Kavkazu bronzano doba počinje otprilike 3300. p.n.e. Moguće je da su praanatolijci bili uključeni u najraniji razvoj bronzane metalurgije. U svakom slučaju, iako bi dokazi da anatolski jezik deli zajedničku metaluršku terminologiju sa drugim granama bili protiv indohetitske hipoteze, odbacivanje vrednosti ovih dokaza ne ideautomatski u korist koncepta indohetitskog, jer bi čak i „umereno indo-hetitsko“ izdvajanje oko 4000. pre naše ere očigledno prethodilo bronzanom dobu.

Potvrđivanje teorije sastojalo bi se od identifikovanja formalno-funkcionalnih struktura koje se mogu koherentno rekonstruisati za obe grane, ali koje bi poticale samo od formalno-funkcionalne strukture koja (a) se razlikuje od obe ili (b) pokazuje dokaze o vrlo ranoj inovaciji u čitavoj grupi. Kao primer (a), indoevropski perfektivni glagolski podsistem formalno može obuhvatiti hetitski glagolski podsistem na -hi, ali funkcionalno ne postoji poklapanje, pa (kao što je već rečeno) funkcionalni izvor mora biti drugačiji i od hetitskog i od indoevropskog. Kao primer (b), solidno rekonstruisana indoevropska paradigma deiktičke zamenice čiji su nominativi jednina *so, * seh₂, *tod upoređivana je sa skupom rečca koje u hetitskom označavaju klauzule, a argument je da je spajanje ovih čestica sa već poznatom indoevropskom paradigmom inovacija koja je nastala u toj grani praindohetitskog.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Melchert 2012, str. 7.
  2. ^ Jasanoff 2003, str. 20 with footnote 41 harvnb greška: više ciljeva (3×): CITEREFJasanoff2003 (help)
  3. ^ Britannica 15th edition 22:593
  4. ^ Britannica 15th edition 22:667, "The Tocharian problem"
  5. ^ Britannica 15th edition, 22 p. 586, 589, 593
  6. ^ Britannica 15th edition, 22 p. 594, "Indo-Hittite hypothesis"
  7. ^ H.J. Holm (2008) used a digital version of the most up to date and acknowledged Indo-European dictionary, the "Lexikon der indogermanischen Verben" (Rix et al. 2002, second edition)- referred to as "LIV-2" - capitalizing on the linguistic commonplace that verbs are borrowed to a much lesser degree than nouns
  8. ^ [1] Arhivirano 2017-10-11 na sajtu Wayback Machine Holm, Hans J. (to appear march, 2008): The Distribution of Data in Word Lists and its Impact on the Subgrouping of Languages. In: Christine Preisach, Hans Burkhardt, Lars Schmidt-Thieme, Reinhold Decker (eds.): Data Analysis, Machine Learning, and Applications. Proc. of the 31st Annual Conference of the German Classification Society (GfKl), University of Freiburg, March 7–9, 2007. Springer-Verlag, Heidelberg-Berlin
  9. ^ [2] Arhivirano 2019-09-05 na sajtu Wayback Machine A possible Homeland of the Indo-European Languages And their Migrations in the Light of the Separation Level Recovery (SLRD) Method - Hans J. Holm

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Jasanoff, Jay H. (2003). Hittite and the Indo-European Verb. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-924905-9. Jasanoff, Jay H. (2003). Hittite and the Indo-European Verb. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-924905-9.  Jasanoff, Jay H. (2003). Hittite and the Indo-European Verb. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-924905-9. 
  • Melchert, H. Craig (2012). „The Position of Anatolian” (PDF). 
  • Schmidt, Karl Horst (1992). Contributions from New Data to the Reconstruction of the Proto-Language. In: Edgar Polomé and Werner Winter, eds. Reconstructing Languages and Cultures. Berlin/New York: Mouton de Gruyter, 35–62.
  • Sturtevant, Edgar H. (1931). Hittite glossary: words of known or conjectured meaning, with Sumerian ideograms and Accadian words common in Hittite texts. Language, Vol. 7, No. 2, pp. 3–82., Language Monograph No. 9.
  • Sturtevant, Edgar H. (1932). „The Development of the Stops in Hittite”. Journal of the American Oriental Society. Journal of the American Oriental Society, Vol. 52, No. 1. 52 (1): 1—12. JSTOR 593573. doi:10.2307/593573. 
  • Sturtevant, Edgar H. A. (1933, 1951). Comparative Grammar of the Hittite Language. Rev. ed. New Haven: Yale University Press, 1951. First edition: 1933.
  • Sturtevant, Edgar H. A. (1942). The Indo-Hittite laryngeals. Baltimore: Linguistic Society of America.
  • Sturtevant, Edgar H. (1940). „Evidence for voicing in Hittite g”. Language. Language, Vol. 16, No. 2. 16 (2): 81—87. JSTOR 408942. doi:10.2307/408942. [3]
  • Sturtevant, Edgar H. A., & George Bechtel (1935). A Hittite Chrestomathy. Baltimore: Linguistic Society of America.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Индохетитска_хипотеза&oldid=26890631”