Manastir svetog Jovana Preteče u Petri

Manastir svetog Jovana Preteče u Petri ili kratko Petra je bio manastir koji se nalazio u severozapadnom delu vizantijskog Carigrada, nedaleko od Aetijeve cisterne. Spadao je među najznačajnije carigradske manastire u doba Paleologa, a u njemu je srpski kralj Stefan Uroš II Milutin (1282—1321) osnovao bolnicu, uz koju je kasnije radila i škola.

Prošlost manastira

Manastir je, prema navodima Jovana Mavropusa koji je u 11. veku živeo u manastiru, osnovao, krajem V ili početkom 6. veka, egipatski monah Baras. Krajem 11. veka Petru je obnovio iguman Jovan, a podaci beleže da je u njemu 1200. godine bilo 200 monaha. Tokom latinske vladavine (1204—1261), manastir je, kao i ceo grad, izgubio na svom sjaju, tako da ga je početkom 14. veka obnovio kralj Milutin. On je tom prilikom u njemu podigao Kraljevu bolnicu, kojoj je dodelio posede od kojih se izdržavala.

Petra se 1381. godine nalazila na trećem mestu među carigradskim manastirima. U 15. veku je u sklopu Kraljeve bolnice otvorena škola (katolikon muzeion), u kojoj su sredinom veka predavali Jovan Argiropulos i Mihajlo Apostoles. Nakon otomanskog zauzeća grada i pogibije poslednjeg vizantijskog cara Konstanina Dragaša (1449—1453), u ranu zoru 29.05. 1453. godine, Petru su opljačkali janjičari. Već u 16. veku, manastirska crkva je bila u ruševinama, a u monaškim ćelijama je živelo samo nekoliko kaluđerica.

Jovan Argiropulos predaje medicinu u Kraljevoj bolnici (oko 1448. godine)

Manastirski kompleks i biblioteka

Manastirska crkva je bila posvećena Preteči, ali njeni ostaci nisu opstali do današnjih dana. Ruski hodočasnici koji su tokom vizantijskog doba posećivali Petru, ističu vredne relikvije koje se čuvaju u njoj, dok katalonski putnik Klavijo ističe bogat mozaički ukras koji se nalazio u manastirskoj crkvi.

U sklopu manastira je postojala bogata biblioteka, u kojoj se, između ostalog, nalazio ilustrovani prepis iz 6. veka Diskoridovog (Πεδάνιος Διοσκορίδης/Pedánius Dioscorídes) dela dela „Περί ὕλης ἰατρικής/De Materia Medica“ iz prvog veka naše ere, koji se danas čuva u Bečkoj Austrijskoj nacionalnoj biblioteci. Sačuvano je takođe i 28 manuskripta, koji su pripadali biblioteci. U sklopu manastira je postojala prepisivačka radionica koja je knjige prepisivala, kako za potrebe manastirske biblioteke, tako i za lične biblioteke imućnih Vizantinaca.

Literatura

• Kazhdan, Alexander, ur. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8. 

Vidi još

• Kraljeva bolnica u Carigradu
• Vizantijski Carigrad