Muzeji u Nišu
Muzeji u Nišu su kulturne i naučno obrazovne ustanove u ovom gradu, nastale kao potreba da se bogato kulturno istorijsko nasleđe sa prostora Niša i njegove šire okoline, prikupi, konzervira, izuči, depunuje i na adekvatan način predstavi domaćoj i inostranoj javnosti.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Muzejska delatnost u Nišu začeta je tokom 19. veka, nakon povećanog interesovanja stranih putopisaca za Srbiju i nakon dobijanja unutrašnje samoupravne granice dobijene hatišerifom iz 1830. i 1833. godine. Prikupljajući podatke o prošlosti Srbije oni su polako počeli da prezentuju svoja istraživanja još u vreme Osmanlija. Među njima su bili najznačajniji Lamartin koji je 1833. objavio podatke o Ćele-kuli, a sedam godina kasnije i Nemac Ami Bue, koji je pisao etnografskom bogatsvu jugoistočne Srbije i niškog kraja.
Glavna pokretačka snaga za osnivanje muzeja u Nišu predstavljalo je Muzejsko društvo, čiji su najaktivniji i najistaknutiji članovi bili njegovi osnivači (Adam Oršić Slavetić, Rudolf Bratanić, Borivoje Gojković, Aleksandar Nenadović i Borivoje Popović). Oni su po prvi put u Nišu osnovali gardski muzej pod imenom Istorijski muzej Niš.[2]
Spisak muzeja[uredi | uredi izvor]
| Slika | Naziv muzeja - izložbenog prostora | Opis |
|---|---|---|
 |
Narodni muzej | Osnovala je 1. aprila 1933. godine od grupe niških muzeoloških entuzijasta okupljenih oko (iste godine godine, osnovanog) Muzejskog društva, pod imenom Istorijski muzej.[2] Prvih meseci postojanja Muzej je privremeno bio smešten u zgradi Učiteljskog doma. Prvu muzejsku izložbu prikazanu u ovom objektu videlo je nekoliko hiljada posetilaca. Šest meseci nakon svog osnivanja (22. oktobra 1933), muzej je preseljen u kuću Hristoduluovih tada nazivanu i Hristodulov konak.
Drugi svetski rat prekinuo je jednu od najproduktivnijih etapa u razvoju muzeja. U toku savezničko bombadovanje Niša, ogromnu štetu pretrpeo je grad i njegovo stanovništvo a 2. septembra 1944. godine, i zgrada muzeja koja je stradala od direktnog pogotka bombe, koja je tom priliko uništila veliki broj prikupljenih artefakata. Prvobitna zgrada muzeja obnovljen je 1945. godine, ali ne i njena etnografska zbirka artefakata koja je u ratnom vihoru potpuno izgubljena, dok su druge zbirke bile prepolovljene. Tada je i zvanično otvoren pod imenom Istorijsko–etnografski muzej grada Niša.
Muzej je 1950. godine preseljen u nove prostorije u ulici Stanka Paunovića (danas ulici Milojka Lešjanina) u kojima se nalazi i danas. U ovoj zgradi smešteno je istorijsko odeljenje pod nazivom Muzej NOB-a, a u zgradi bivše banke, jednospratnoj zgradi sagrađenoj 1894. godine u neo-klasičnom stilu, u ulici Petog kongresa (danas ulici Nikole Pašića), izložena je stalna arheološka postavka muzeja. |
 |
Arheološka izložba Narodnog muzeja Niš | Zbirka ima eksponate iz vremena praistorije koji su pronađeni u okolini grada Niša. Najveći broj eksponata je iz kasnoantičkog vremena sa arhološkog lokaliteta Medijana koji se nalazi u Nišu.
Vizantijski i srednjovekovni period su takođe zastupljeni (kao što su portret vizantijske carice i stari srpski nakit iz 12. veka sa lokaliteta Sv. Pantelejmon). |
 |
Muzej Medijana | Medijana, rimska Medijana (lat. Mediana) danas arheološki lokalitet u istočnom delu Niša, na pola puta za Nišku Banju, u vreme vladavine cara Konstantina Velikog, rimsko naselje ili kompleks letnjih rezidencija tipa urbanih vila i veliko poljoprivredno gazdinstvo, otvorenog tipa, pokraj puta, koji je od Naisa vodio ka istoku, prema Serdici i dalje prema Konstantinopolisu. Naselje je nastalo na samom kraju 3. ili početkom 4. veka.[3][4]
Od rimske Medijane treba razlikovati arheološko nalazište „Medijana grupe“ (glavno arheološko nalazište iz bronzanog doba u naselju Brzi Brod, koja je u neposrednoj blizini rimske Medijane).[5] |
 |
Muzej Ćele Kula | Nastao je u okviru spomenik iz Prvog srpskog ustanka koji je u znak odmazde tadašnja turska vlast u Srbiji izgradila od lobanja, poginulih srpskih ratnika, predvođenih Stevanom Sinđelićem, u bici na Čegru. Nalazi se na 4 km od centra Niša, na putu ka Niškoj Banji.[6]
Danas je ovaj muzejski objekat svrstan u spomenike kulture od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju[7] |
 |
Muzej zdravstvene kulture — Pasterov zavod | Osnovan je 1962. godine u zgradi bivšeg Pasterov zavod iz 1900. godine. Jedina je državna muzeološka ustanova te vreste ne samo u Srbiji već i šire na Balkanskom poluostrvu.
Postavka muzeja svedoči o razvoju srpske medicine i zdravstvene kulture u Srbiji od njenog oslobođenja od Osmanlijskog carstva do današnnjih dana. U pogledu korišćenja repozitorijuma zdravstvenih institucija kao inicijalnih fondova, najviše su korišćeni sačuvani eksponati iz Pasterov zavod u Nišu, počev od medicinske opreme, instrumenata, mobilijara, fotografija i pojedinačnih sačuvanih dokumenata i drugih predmeta. |
 |
Muzej logor 12. februar | Memorijalni kompleks 12. februar, poznatiji kao Logor na Crvenom Krstu sastoji se od centralne zgrade zatvora, tri pomoćne zgrade, četiri stražarske kućice, dve kule osmatračnice i dva tornja. Centralna logorska zgrada ima dva sprata i potkrovlje na kom se nalazilo 20 samica. U prizemlju se nalazi sto i klupe kao i seno na kome su logoraši spavali. U potkrovlju se nalaze 20 samica, a u nekima od njih je pod bio pokriven bodljikavom žicom. I danas se još uvek se na zidu mogu videti autentnične poruke koje su logoraši ispisivali. Poruke govore o nekim logorašima i datumu kada su otišli u Nemačku. |
 |
Digitalni muzej | Digitalni muzej, kao jedna od stalnih izložbenih postavki Narodnog muzeja u Nišu, realizovana je 24. avgusta 2015. godine u zgradi bivšeg turskog arsenala u Niškoj tvrđavi.[8]
Prateći, savremeni trend osnivanja nteraktivnih model muzeja u Evropi, kod edukatora u Narodnom muzeju Niš, javila se ideja da, u saradnji sa Elektronskim fakultetoma iz Niša, osmisle, organizuje i realizuje savremeni edukacijski program muzeja, uz pomoć informacionih tehnologija, i da na taj način kulturnu baštinu Niša prikaže na nov način, uz pomoć 3D animacija i aplikacija, slika i tonova, i još više je približi svakom posetiocu. |
 |
Nišvil džez muzej | Nišvil džez muzej (engl. Nisville Jazz Museum) je prva nevladina institucija kulture (u osnivanju), te vrste u Srbiji, koja je svečano otvorena u Niškoj tvrđavi u prostoru starog turskog Hamama, 3. avgusta 2018. godine, u vreme održavanja tradicionalnog 35. po redu Nišvil džez festivala („Nišvil 2018.”).[9][10]
Muzej se osniva kao poseban kulturni sadržaj grada Niša i oblik promocije istorije džeza, i Nišvil džez festicvala kao javne gradske manifestacije Niša, koju je Ministarstvo kulture Republike Srbije proglasilo manifestacijom od nacionalnog značaja, i koja je za svoje aktivnosti dobila brojne nagrade kao kulturni događaj. |
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ „Muzeji - Grad Niš - arhiva gradske uprave” (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2023-05-13.
- ^ a b Narodni muzej Niš, Pristupljeno 9. 10. 2017.
- ^ K. Jireček, Vojna cesta, Zbornik Konstantina Jirečeka I, 9192.
- ^ Zirojević O. 1970 Carigradski drum od Beograda do Sofije, Zbornik Istorijskog muzeja Srbije 7, Beograd, 3-196.
- ^ Draga Garašanin, Bronzano doba Srbije Tekst iz kataloga izložbe "Bronzano doba Srbije", Narodni muzej, Beograd, 1972., Pristupljeno 31/1/2013
- ^ „Ćele-kula”. Discover Serbia. Pristupljeno 5. 1. 2010.
- ^ spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs. Pristupljeno 4. 8. 2014.
- ^ „Digitalni Muzej”. ARhiMedia. Arhivirano iz originala 30. 07. 2018. g. Pristupljeno 30. 7. 2018.
- ^ „Niš dobija Nisville jazz muzej”. Made-in-Germany.rs. Pristupljeno 3. 6. 2018.
- ^ M, J. „Otvaranje džez muzeja i pozorišnog dela Nišlvila u slikama”. Južne vesti. 3. 8. 2018. Pristupljeno 4. 8. 2018.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Muzeji u Nišu na Vikimedijinoj ostavi