Podravina

Podravina

Podravina je region u Hrvatskoj koji se razlikuje od istoimenog geografskog pojma i obuhvata uže područje, tj. područja koja gravitiraju gradovima Ludbreg, Koprivnica i Đurđevac. Zapadniji varaždinski prostor naziva se „varaždinština“, a tamošnji stanovnici se regionalno ne osjećaju Podravcima. Istočnije od Đurđevca, po prilici od opštine Pitomača na istok, nalazi se Slavonija koja obuhvata veliki deo pridravskog prostora, na kojem se stanovnici izjašnjavaju kao Slavonci.

Geografija

Podravina obuhvata prostor između rijeke Drave na sjeveru i pobrđa (Bilogora) odnosno sjevernih ogranaka Kalničkih planina (Kalnik) na jugu. Podravina kao kulturno-istorijski pojam nastaje u kasnom srednjem vijeku. Stariji i danas potpuno potisnuti regionalni pojam identičan Podravini je bio Komarnica. Do sredina 14. veka je na prostoru koji danas obuhvata pojam Podravine postojala Komarnička županija koja je kasnije uključena u sastav Križevačke županije. Kasnije je ostao pojam Komarničkog arhiđakonata (deo prostora koji je obuhvatala Zagrebačka biskupija).

Istorija

Najkasnije do početka 16. veka administrativni i kulturni pojam Komarnice pretvara se u pojam Podravine. Npr. student na univerzitetu u Beču, Stjepan iz Struge se 1516. deklariše kao „Podrawiczs“, što ukazuje na početno stvaranje kulturno-istorijskog pojma Podravine i Podravaca, a istim su pojmom zapravo obuhvaćeni sjeverne odnosno pridravske teritorije koje je obuhvatala srednjovjekovna Križevačka županija (tj. nekadašnje prostore Komarničke županije). Istočne granice Podravine očuvane su habzburško-osmanskim ratovima tj. pojam Podravine obuhvata danas samo ona područja koja su ostala u sastavu Vojne krajine (Varaždinski generalat), čija je istočna granica bila identična srednjovjekovnoj granici između Križevačke i Virovitičke županije. Istovremeno se prostor dijela Križevačke županije (južno od prostora kojim teče rijeka Drava) (okolina grada Ludbreg) naziva podravskim distriktom. Time je na kraju srednjega i na početku ranoga novog vijeka formirana Podravina u današnjem smislu riječi. Ona u 16. veku na krajiškom području obuhvata Koprivničku i Đurđevačku kapetaniju, a u provincijalnom dijelu podravski distrikt Križevačke županije. I danas se stanovnici regionalno osjećaju Podravcima gotovo isključivo na ovim područjima.

U krajiškom dijelu su od 16. veka glavna središta bili grad Koprivnica i utvrđenje i ujedno trgovačko središte Đurđevac, a u provincijalnom se kao središte formira Ludbreg. Time su još prije više od četiri veka utemeljena tri temeljna čvorno funkcionalna centra Podravine pa stoga do danas govorimo o Ludbreškoj, Koprivničkoj i Đurđevačkoj Podravini. Meandriranjem toka rijeke Drave 1710. godine Legrad kao važan trgovački centar prelazi fizički iz Međimurja u Podravinu, ali Legrad se ne razvija u četvrto podravsko središte već počinje nazadovati što je na kraju rezultovalo njegovim pretvaranjem iz gradskog u seosko naselje. U 17. veku je Podravina gotovo u celini bila pogranična regija prema Osmanskom carstvu jer je istočne prostore (oko Virovitice) obuhvatao Požeški, a teritorije sjeverno od rijeke Drave (oko Nagykanizse) U krajiškom dijelu su od 16. veka glavna središta bili grad Koprivnca i Kaniški sandžak. Potpisivanjem Karlovačkog mira 1699. Podravina prestaje biti pogranična regija, ali zadržava zasebni regionalni identitet u odnosu na susjedna područja. Sredinom 18. veka Koprivnica prestaje biti dio Slavonske vojne krajine (Varaždinskog generalata), a na preostaloj vojnokrajiškoj teritoriji se osniva Đurđevačka pukovnija. Tako se sve do raspuštanja Đurđevačke pukovnije 1871. godine zadržao dvojni kulturni, privredni i društveni razvoj dve Podravine – vojnokrajiške i civilne. Nakon 1871. godine Podravina se nastavlja razvijati u jedinstvenom društvenom i privrednom sastavu Banske Hrvatske. Zanimljivo je da regija Podravina od kasnoga srednjega vijeka kasnije više nikada nije obuhvatala jedinstvenu političku ili adminstrativnu cjelinu već je „podravski“ regionalni identitet građen na kulturno-istorijskoj osnovi i prirodno-geografskoj odrednici pridravske nizije tj. prostora između rijeke Drave i bilogorsko-kalničkih pobrđa.

Vidi još

• Regioni Hrvatske