Портал:Biografija/Izabrana biografija oktobar 2019.
Jon Kreanga, takođe poznat kao Nika al Lui Štefan a Petrei, Jon Torkalau i Joan Štefanesku (rum. Ion Creangă; Humulešti, opština Njamc, Rumunija, 1. mart 1837. ili 1839 — Jaši, Rumunija, 31. decembar 1889), bio je poznati rumunski književnik, pripovedač i nastavnik. Glavna figura i klasik rumunske književnosti 19. veka, najpoznatiji je po svom autobiografskom delu Sećanja iz detinjstva (Amintiri din copilărie), po svojim romanima, kratkim pričama i bajkama, kao i po brojnim anegdotama. Kreangin glavni doprinos fantastici i književnosti za decu uključuje narative struktuirane oko eponimnih protagonista (Harap Alb, Ivan Turbinka, Danila Prepeleac, Stan Pacitul), kao i bajke koje su zadužile konvencionalne forme (Priča o svinji, Koza i njeno troje dece, Majka sa tri snahe, Ćerka starca i ćerka starice). Viđeni kao remek-dela rumunskog jezika i lokalnog humora, njegovi radovi zauzimaju središnje mesto između kolekcije folklornih izvora i originalnog doprinosa književnom realizmu ruralne inspiracije. One su propraćene nizom doprinosa erotskoj književnosti, poznatoj pod nazivom „korozivi”.
Raščinjeni rumunski pravoslavni sveštenik sa nekonvencionalnim stilom života, Kreanga je imao rani uticaj kao inovativni edukator i autor udžbenika, dok se u kratkom periodu bavio nacionalističkom politikom, kada je radio sa Slobodnom i nezavisnom frakcijom. Njegov književni prvenac došao je relativno kasno, približno prateći njegovo blisko prijateljstvo sa Mihajem Emineskuom, nacionalnim rumunskim pesnikom, i njihovom zajedničkom pripadnošću uticajnom konzervativnom književnom društvu Junimea (Žunjima). Iako su ga mnoge kolege posmatrale sa rezervom, a prvenstveno cenjen zbog svojih beleženja usmene tradicije, Krenge je pomogao u propagiranju kulturnih smernica grupe u pristupačnom obliku. Kasniji kritičari, među kojima su i pisci poput Emineskua, Jona Luke Karađalea i Joana Slavičija, često su ga opisivali kao jednog od najistaknutijih predstavnika junimističke književnosti.
Jon Kreanga je posthumno dobio nekoliko priznanja i komemoracija od brojnih institucija, što u Rumuniji, tako i u susednoj Moldaviji. To uključuje i kuću Bojdeuka u Jašiju, koja je 1918. godine otvorena kao prva memorijalna kuća u Rumuniji. Njegov direktni potomak bio je Horija Kreanga, jedan od vodećih rumunskih arhitekti u međuratnom periodu.