Slikarski priručnik

Slikarski priručnik predstavlja uputstva koja su uglavnom sastavili umetnici koji sadrži objašnjenja o tehničkim, ikonografskim ili estetskim problemima slikarstva. Od srednjovekovnih slikarskih priručnika poseban značaj ima Schedula divesarum artium Teofila Presvitera iz 12. veka koji sadrži recepture i savete za umetnike. Od kasnosrednjovekovnih i novovekovnih autora slikarskih priručnika posebno treba izdvojiti A. Gadija Čeninija (oko 1370 – oko 1440), zatim Leonbatistu Albertija, Leonarda da Vinčija i Albrehta Direra. Od vremena renesanse sve više mesta zauzima poznavanje proporcija i perspektive. Do 19. veka veliki značaj za pravoslavnu crkvu imala je slikarska knjiga sa Atosa. Za kinesko slikarstvo bio je značajan priručnik Bašta semena gorčice. I savremeni umetnici su često pisali dela koja se mogu ubrojati u slikarske priručnike ali su oni u tim delima uglavnom iznosili i svoje poimanje slikarstva i umetnosti uopšte pa ih je teško razlikovati od umetničkih manifesta.

Slikarski priručnik za izradu boja

Slikarski priručnik za izradu boja sadrži recepte za izradu boja za slikanje koje su se koristile u slikarstvu.

Istorijat

Najstariji poznat recept te vrste sačuvan je od Teofrasta sa Lezbosa iz III veka pre nove ere, jednog od enciklopedista antičkog sveta. Kasnije, ostali enciklopedisti nastavljaju ovu praksu, pa tako Plinije u svojoj Historia naturalis daje podatke o priručnicima ove vrste i beleži uputstva svojih savremenika za izradu boja. Vitruvije u svom delu De architectura ukazuje na veze tehničkih postupaka rimskih i grčkih umetnika, dok je Diskorid u spisu De materia Medica zabeležio postupak za izradu boja i mastila. Iz Srednjeg veka je sačuvan priličan broj uputstava za izradu mastila, koja su uključena u priručnike za razne slikarske tehnike. Među tim priručnicima na Zapadu naročito se ističu rukopis Schedula diversarum artium monaha Teofila i Trattato della pittura Cennino Cennini-ja iz XIV veka. Recepti u tim priručnicima nisu uvek bili originalni već su često vodili poreklo iz grčkih i rimskih izvora. Tako pomenuti monah Teofil navodi da se u njegovom delu Schedula diversarum artium nalaze razne vrste boja i njihove mešavine nepoznate Grcima. U zborniku Speculum majus Vicenta iz Bovea nalaze se uputstva pozajmljena od Plinija. Za rukopis Anonimus–sa iz Luke se smatra da je kao i drugi latinski priručnici grčkog porekla. Isto poreklo se pripisuje i priručniku vizantijskog pisca Heraklija. Dok su prve dve knjige toga priručnika iz X veka, treća knjiga je dodata u XII-XIII veku. U toj knjizi nalaze se čak recepti Plinija i Vitruvija.

Treba napomenuti da je današnjim konzervatorima i restauratorima potrebno poznavanje hemijskog sastava materijala za pisanje i slikanje radi njihovog konzervatorsko-restauratorskog rada.