Spomenik prirode Vinova loza u Zemunu
| Prirodni spomenik Vinova loza u Zemunu | |
|---|---|
 | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Zemun |
| Država |  Srbija |
| Koordinate | 44° 50′ 41″ S; 20° 24′ 42″ I / 44.84465° S; 20.41168° I |
| Godina zaštite | 2014 |
| Stepen zaštite | III |
| Staratelj | Zavod za zaštitu prirode Srbije |
| [[1] Zvanični veb-sajt] | |
Spomenik prirode Vinova loza u Zemunu je zaštićeno prirodno dobro i predstavlja čokot vinove loze (Vitis vinifera - interspecies Hybrida Vitis rupestris x Vitis lincecumii), koga karakteriše razvijen habitus, impozantna starost, dobro zdravstveno stanje i vitalnost, a nalazi se u Zemunu, ulica Gospodska br. 4.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Zgrada kraj koje raste loza, u Gospodskoj 4, takođe je nepokretno kulturno dobro, zaštićena kao kulturnoistorijskvrednost spomeničkog karaktera u okviru prostorno kulturno-istorijske celine od velikog značaja Staro jezgro Zemuna. Radi se o tipičnoj građanskoj trgovačkoj kući sa karakterističnim, centralno postavljenim glavnim ulazom. Sagrađena je 20-ih godina 19. veka[2] i prvo je bila u vlasništvu porodice Puljo, vlasnika prve zemunske štamparije. Kasnije se u kući nalazila trgovina na veliko i malo, poznate zemunske trgovačke porodice Živanović.[3]
Radeći na kanalizaciji, radnici komunalnog preduzeća uklonili su gornji sloj zemlje i otkrili veliki bunar porodice Živanović koji je zatrpan 1944. godine u savezničkom bombardovanju. Loza pruža korenje do njega i odatle crpi ono što joj je potrebno. Koren biljke na plodnom aluvijalnom dunavskom zemljištu pod zemljom je tri puta veći od nadzemnog dela.[3]
Karakteristike[uredi | uredi izvor]
Vinova loza je stara najmanje 130 godina, hibridne sorte “Sibel 1000”, otporne na filokseru. Od tri čokota, vitalan je ostao samo jedan, dovoljno živ da se grana po prvom spratu zgrade i lagano uspinje ka drugom, a čak i rađa. Grožđe joj je slatko i aromatično, zrno sadrži 23% šećera, mangan i gvožđe, poput retkih francuskih sorti. Vinova loza je zaštićena nosačima i propisno je obeležena i ograđena.[4]
Kako bi je sačuvali i ispitali njena svojstva, Poljoprivredni fakultet je uradio obimna istraživanja bobice grožđa. Loza je francuski hibrid. Osnova ove vrste Vitis kojoj pripada zemunski čokot je američka, a ukrštana je u Francuskoj posle 1860. godine. Tada je epidemija bolesti filoksera uništila zasade vinove loze po Evropi. Na naše prostore ova sorta seibel 1000 došla je oko 1903. godine.[5]
Zaštićeno prirodno dobro[uredi | uredi izvor]
Prirodno dobro „Vinova loza u Zemunu” proglašeno je zaštićenim kao spomenik prirode rešenjem Skupštine grada Beograda 18.9.2014. godine. Ukupna površina zaštićenog prirodnog dobra iznosi 230,00 m². Zaštićeno prirodno dobro kategorisano je kao zaštićeno prirodno dobro lokalnog značaja III kategorije, poveraveno na upravljanje Javnom komunalnom preduzeću „Zelenilo – Beograd”, a u cilju očuvanja genetskog potencijala vrste vinova loza, biološke raznovrsnosti i reprezentativnih dendrometrijskih karakteristika od značaja za zaštitu i očuvanje prirodnih retkosti, kao i estetskih i ambijentalnih vrednosti kulturno-istorijske celine starog jezgra Zemuna.[6]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „VINOVA LOZA U ZEMUNU”. turistickiklub.com. Pristupljeno 27. 2. 2020.
- ^ Dabižić, Aleksandra (1997). „Staro jezgro Zemuna” (PDF). Nasleđe. 1: 52. Pristupljeno 12. 3. 2020.
- ^ a b Vasiljević, Branka. „Vekovi u lišću zemunske vinove loze”. politika.rs. Pristupljeno 27. 2. 2020.
- ^ Vasiljević, Branka. „Drevna vinova loza iz Zemuna još rađa”. politika.rs. Pristupljeno 27. 2. 2020.
- ^ Vasiljević, Branka. „Vekovi u lišću zemunske vinove loze”. politika.rs. Pristupljeno 27. 2. 2020.
- ^ „Rešenje o proglašenju zaštite prirodnog dobra „Vinova loza u Zemunu””. sllistbeograd.rs. Pristupljeno 27. 2. 2020.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „VINOVA LOZA U ZEMUNU”. Zvanična prezentacija. GO Zemun. Pristupljeno 29. 2. 2020.
- Vasiljević, B. (28. 9. 2014). „Drevna vinova loza iz Zemuna još rađa”. Politika. Pristupljeno 29. 2. 2020.
- Vasiljević, B. (28. 9. 2014). „Vekovi u lišću zemunske vinove loze”. Politika. Pristupljeno 29. 2. 2020.
- Živaljević, Žana. „VINOVA LOZA U DVORIŠTU GOSPODSKE 4 ZAŠTIĆENI SPOMENIK PRIRODE”. ZEMUN INFO ili beleške jedne Žane. Žana Živaljević. Pristupljeno 29. 2. 2020.