Treća vlada Ljubomira Davidovića
| Datum osnivanja | 27. jul 1924. |
|---|---|
| Prethodne administracije | |
| Rasformirano | 6. novembar 1924. |
| Zamenjena sa administracijom | |
| Sedište | Beograd Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca |
| Predsednik Ministarskog saveta |
Treća vlada Ljubomira Davidovića je bila vlada Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca koja je vladala od 27. jula 1924. do 6. novembra 1924. godine.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Odjek proglašenja Opozicionog bloka u narodu je bio veliki. Pašić je kralju ponovo predložio raspuštanje Skupštine, na šta kralj nije pristao, jer bi time otvoreno izdao načela parlamentarizma. Pašić je zbog toga ponudio ostavku, a kralj je sastav nove vlade poverio Ljubi Davidoviću. Davidovićeva vlada formirana je 27. jula 1924. godine i u nju su ušli predstavnici stranaka Opozicionog bloka i radikalski disident Nastas Petrović. Za HRSS su ostavljena četiri mesta jer se od stranke sada očekivao ulazak u vladu (ova mesta privremeno su popunjena drugim ministrima). Vlada je trajala do 15. oktobra iste godine. Početkom oktobra vlada upada u krizu koju je izazvao ministar vojni Stevan Hadžić koji je napadao Radića zbog njegovih političkih govora protiv vojske, Radikalne stranke i ministarstva vojnog u Zagrebu. Centralistički političari u periodu od maja do oktobra razvili su punu akciju protiv Davidovićeve vlade. Pašić se kreće među ljudima dvorske kamarile i širi neraspoloženje prema Davidovićevoj vladi i Opozicionom bloku. Na dvoru je nerapoloženje prema vladi bilo veliko. Radikali u govorima apeluju da se vlada Opozicionog bloka ukloni u ime žrtava iz Velikog rata. Rezultat ovih nastojanja je ostavka Ljubomira Davidovića 15. oktobra 1924. godine. Davidović je napao neposredno kralja optužujući ga za povredu parlamentarizma i Vidovdanskog ustava i izjavljujući da je primoran na ostavku. Početkom novembra formirana je treća Pašić-Pribićevićeva vlada koja nije imala većinu u Skupštini. Međutim, kralj je raspustio skupštinu već nakon 4 dana i zakazao nove izbore za 8. februar 1925. godine. Istovremeno, vladi je ostavio otvorene ruke za sukob sa federalistima. Otpočeo je tzv. režim „kundaka“ ministra unutrašnjih poslova Božidara Maksimovića.
Bekstvo Stjepana Radića iz zemlje[uredi | uredi izvor]
Apstinencija iz Skupštine počela se negativno odražavati na samu HRSS. Kada je sama HRSS pokušala da prekine apstinenciju, radikalska vlada je našla načina da to spreči. U HRSS je to potvrdilo mišljenje da se sa radikalskom vladom ne može pravedno rešiti tzv. „hrvatsko pitanje“. Radić je već 1919. godine pokušao da u njegovom rešavanju uključi američkog predsednika Vudroa Vilsona koji je, međutim, odbio da se meša u unutrašnja pitanja Kraljevine SHS. K tome je još pridodata opasnost da Radić bude lišen slobode zbog uvrede kralja (i kraljice). Zato je on pobegao iz zemlje 21. jula 1924. godine . On je pobegao ne samo da se spasi od hapšenja već i da u inostranstvu potraži pomoć od nekih vlada za federalistički pokret u Hrvatskoj. Na putovanju se Radić zadržao do 11. avgusta. Posetio je Beč, Berlin, Pariz i London, ali je najznačajnija bila njegova poseta Moskvi. Tamo je HRSS učlanio u Seljačku internacionalu (Međunarodni seljački savet) koja je tada bila pod kontrolom Komunističke, odnosno Treće internacionale. Vođstvo HRSS usvojilo je ovaj Radićev postupak označivši ga kao „prvu realnu vezu između naroda hrvatskog i naroda ruskog“. Radić je izjavio da se HRSS tako povezala sa velesilom koja nije vezana za versajski ugovor. On optužuje beogradsku vladu za saradnju sa Vrangelovim belogardejcima. Kada je Davidovićeva vlada pala i na vlast ponovo došla Pašić-Pribićevićeva (6. oktobar), pokazalo se da će vlasti povesti borbu protiv HRSS.
Članovi vlade[uredi | uredi izvor]
| Funkcija | Slika | Ime i prezime | Detalji |
|---|---|---|---|
| Predsednik Ministarskog saveta | 
|
Ljubomir Davidović | |
| Ministar inostranih dela | 
|
Vojislav D. Marinković | |
| Ministar vojske i mornarice | 
|
Stevan Hadžić | |
| Ministar unutrašnjih dela | 
|
Nastas Petrović | |
| Ministar pravde | Hamid Hrasnica | ||
| Ministar prosvete i zastupnik ministra vera | 
|
Anton Korošec | |
| Ministar finansija | 
|
Mehmed Spaho | |
| Ministar građevina | 
|
Dragutin Pećić | |
| Ministar trgovine i industrije i zastupnik ministra šuma i ruda | 
|
Ilija Šumenković | |
| Ministar poljoprivrede i voda | 
|
Fran Kulovec | |
| Ministar pošta i telegrafa | Petar Marković | ||
| Ministar socijalne politike i zastupnik ministra narodnog zdravlja | 
|
Šefkija Behmen | |
| Ministar agrarne reforme | 
|
Ivan Vesenjak | |
| Ministar saobraćaja | 
|
Anton Sušnik |
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Dimić, Ljubodrag (2005). „Ministarski saveti Kraljevine Jugoslavije 1918-1941”. Vlade Srbije 1805-2005. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. str. 245—272.
- Ferdo Čulinović, Jugoslavija između dva rata, druga knjiga, JAZU, Zagreb, 1961
- Branko Petranović, Istorija Jugoslavije 1918-1978, Nolit, Beograd, 1988.
