Junas Li

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Junas Li
Lični podaci
Datum rođenja(1833-11-06)6. novembar 1833.
Mesto rođenjaHoksund, Norveška
Datum smrti5. jul 1908.(1908-07-05) (74 god.)
Mesto smrtiSandvika, Norveška
Zanimanjepisac, pesnik, pravnik
Porodica
SupružnikTomasin Henrijet Li
DecaErik Li, Majkl Strem Li, Mons Li, Asta Li Isaksen
RoditeljiMons Li
Paulin Kristin Tiler
Književni rad
Periodrealizam
Potpis

Junas Li (Jonas Lauritz Idemil Lie; Hoksund, 6. novembar 1833 – Sandvika, 5. jul 1908) bio je norveški romanopisac, pesnik, dramski pisac i pravnik. Zajedno sa Henrikom Ibsenom, Bjernstjerne Bjernsonom i Aleksanderom Ćelandom čini „veliku četvorku”, grupu najznačajnijih književnika 19. veka u Norveškoj. Li je veoma značajan za razvoj romana u Norveškoj. [1][2]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Junas Li je rođen 6. novembra 1833. godine u Hoksundu u okrugu Buskerud. Njegov otac je bio Mons Li (1803–81), a majka Paulin Kristin Tiler (1799–1877). Pet godina nakon Junasovog rođenja, njegov otac je postavljen za šerifa Tromsea, grada koji se nalazi u Arktičkom polarnom krugu, i mladi Li je proveo šest godina u ovoj udaljenoj luci.[3][4]

Li je poslat u pomorsku školu u Fredriksvernu, ali je morao da odustane od života na moru zbog lošeg vida. Nakon toga se prebacio u Katedralnu školu u Bergenu, i 1851. godine je upisao Univerzitet u Kristijaniji, današnjem Oslu, gde je upoznao Ibsena i Bjernsona. Diplomirao je pravo 1857. godine, i ubrzo potom se zaposlio u Konsvingeru, gradu koji se nalazi između jezera Mjesa i granice sa Švedskom.[5]

Književni rad[uredi | uredi izvor]

Kako su klijenti u Konsvingeru bili malobrojni, Li je imao vremena da piše za novine i često je pisao za neke od časopisa u Kristijaniji. Njegovo prvo delo je bila zbirka pesama objavljena 1866. godine i nije imala uspeha. Tokom sledeće četiri godine Li se posvetio gotovo isključivo žurnalizmu, radeći naporno i bez velikih nagrada, ali je za to vreme stekao veštine i stil pisanja koji će mu poslužiti u daljem književnom radu.

1870. godine je objavio Den Fremsynte[6], priču o moru i sujeverju smeštenu u Severnoj Norveškoj. Naredne godine je ponovo posetio Nordland i putovao u Finmark.[7]

Počev od 1874, Liju je Norveški parlament dodeljivao umetničku platu. Stekavši ovu malu novčanu potporu, Li je krenuo u potragu za najvećim kontrastom njegovom detinjstvu koji je mogao da pronađe u Evropi i uputio se za Rim. Neko vreme je živeo u Severnoj Nemačkoj, zatim se preselio u Bavarsku, provodeći zime u Parizu. 1882. godine je posetio Norvešku na neko vreme, ali se vratio u Kontinentalnu Evropu. Njegovo dobrovoljno izgnanstvo iz rodne zemlje je završeno u proleće 1893, kada se skrasio u Holskogenu, u blizini Kristijansanda. Nakon toga je napisao brojna dela.[2]

O delima[uredi | uredi izvor]

U svojim delima Junas Li je težio da prikaže prirodu, folklor i duh Norveške. Njegova dela su se često bavila porodičnim životom u različitim okruženjima, uključujući prikazivanje društvenih i intelektualnih ograničenja žena u višim slojevima. Li je bio svestran pisac, liberalan i moderan, ali takođe snažno vezan za tradiciju.[2]

Dok je 1870-ih Li uglavnom pisao priče sa fantastičnim romantičarskim elementima smeštene u Severnu Norvešku, kao na primer Den Fremsynte, 80-ih i 90-ih preovladavaju tendencije kritičkog realizma i Li piše porodične romane gde je prikazana građanska porodica i iznose se problemi društva na debatu (Familjen paa Gilje). [2] Za stvaralaštvo 1890-ih je karakteristična dublja psihologizacija likova kao pojedinaca, što se može pronaći u delu Onde Magter iz 1890. godine i delima koja su sledila.

Među Lijevim najcenjenijim delima je Familien paa Gilje[8] iz 1883, prikaz života oficirske porodice i malobrojnih mogućnosti datih ćerkama u takvim porodicama.

Njegove dve zbirke kratkih priča pod nazivom Trold govore o sujeverjima ribara i ljudi sa obale Severne Norveške.

Privatni život[uredi | uredi izvor]

Junas Li sa porodicom

Junas Li je 1860. godine oženio svoju rođaku Tomasin Henrijet Li (1833–1907). Od njihove dece dvoje je umrlo mlado. Među decom su diplomata Majkl Strem Li (1862–1934) i pisci Mons Li (1864–1931) i Erik Rering Meinihen Li (1869–1943), kao i spisateljica Asta Li Isaksen (1861–1921).[9][10]

Junas Li je umro 5. jula 1908. godine na imanju Fleskum u Sandviki, manje od godinu dana nakon Tomasine smrti.

Kralj Norveške je 1904. godine Lija nagradio Velikim krstom Reda Svetog Olava. Pisac Bernt Li je bio nećak Junasa Lija, a Junas Li, američki slikar norveškog porekla, bio je nećak Tomasin Li.[2]

Dela[uredi | uredi izvor]

  • Pesme (Digte) 1866.
  • Vidoviti ili slike iz Severne Norveške (Den Fremsynte) 1870.
  • Brod pod imenom „Budućnost” (Tremasteren Fremtiden) 1872.
  • Priče i prikazi iz Norveške (Fortællinger og Skildringer fra Norge) 1872.
  • Pilot i njegova žena (Lodsen og hans Hustru) 1874.
  • Faustina Strozi (Faustina Strozzi) 1875.
  • Tomas Ros (Thomas Ross) 1878.
  • Adam Šrader (Adam Schrader) 1879.
  • Grabows Kat 1880.
  • Dramen i lepe priče odatle (Drammen og vakre historier derfra) 1880.
  • Rutland (Rutland) 1880.
  • Nastavi! (Gaa Paa!) 1882.
  • Doživotni rob (Livsslaven) 1883.
  • Porodica u Gilji (Familien paa Gilje) 1883.
  • Malstrem (En Malstrøm) 1884.
  • Osam priča (Otte Fortællinger) 1885.
  • Komandirove ćerke (Kommandørens døtre) 1886.
  • Suživot (Et Samliv) 1887.
  • Majsa-Jons 1888.
  • Pesme (Digte) 1889.
  • Zle sile (Onde Magter) 1890.
  • Trold (Trold) 1891.
  • Ženski orao (Hunnørnen) 1892.
  • Nioba (Niobe) 1893.
  • Vesele žene (Lystige Koner) 1894.
  • Kad sunce zađe (Naar Sol gaar ned) 1895.
  • Dyre Rein 1896.
  • Lindelin 1897.
  • Faste Forland 1899.
  • Vulfi i kompanija (Wullfie og Compani) 1900.
  • Kad padne Gvozdena zavesa (Naar Jerntæppet falder) 1901.
  • Ulfvungerne 1903.
  • Istočno od Sunca, zapadno od Meseca i iza Vavilonske kule! (Østenfor Sol, vestenfor Maane og bagom Babylons Taarn!) 1905.
  • Fantazije na moru (Havets Fantasier) posthumno 1909.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Jonas Lie - Biography and Works. Search Texts, Read Online. Discuss.”. www.online-literature.com. Pristupljeno 2020-11-16. 
  2. ^ a b v g d Aaslestad, Petter (2020-02-25), Jonas Lie - 1 (na jeziku: norveški bukmol), Pristupljeno 2020-11-16 
  3. ^ „Fjordgaten - Jonas Lie”. web.archive.org. 2013-02-23. Arhivirano iz originala 23. 02. 2013. g. Pristupljeno 2020-11-16. 
  4. ^ „Jonas Lie - dikterhøvdingen fra Hokksund”. web.archive.org. 2016-02-05. Arhivirano iz originala 05. 02. 2016. g. Pristupljeno 2020-11-16. 
  5. ^ „Jonas Lie”. web.archive.org. 2012-03-13. Arhivirano iz originala 13. 03. 2012. g. Pristupljeno 2020-11-16. 
  6. ^ Sentrum, Cappelendamm | Postadresse: Postboks 1900; informasjonskapsler, 0055 Oslo | Besøksadresse: Akersgata 47/49 | Telefon sentralbord: 21 61 65 00 © Cappelen Damm AS | Rettigheter og lover | Personvern og (2010). „Den fremsynte”. Cappelendamm (na jeziku: norveški). Pristupljeno 2020-11-16. 
  7. ^ „Jonas Lie (1833-1908). Critical and Biographical Introduction. Warner, et al., comp. 1917. The Library of the World's Best Literature”. www.bartleby.com. Pristupljeno 2020-11-16. 
  8. ^ „Familien på Gilje”. www.gyldendal.no (na jeziku: norveški bukmol). Pristupljeno 2020-11-16. [mrtva veza]
  9. ^ Mons Lie (na jeziku: norveški bukmol), 2020-02-26, Pristupljeno 2020-11-16 
  10. ^ Erik Møinichen Lie (na jeziku: norveški bukmol), 2019-09-16, Pristupljeno 2020-11-16 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Јунас_Ли&oldid=26799899”