Džon Talbot, 1. grof od Šruzberija
 |
 | Ovaj članak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. Problem: Dodavanje vikiveza, prebacivanje u perfekat. (decembar 2013) |
| Džon Talbot | |
|---|---|
 Džon Talbot | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1384/1387. |
| Mesto rođenja | Šropšir |
| Datum smrti | 17. jul 1453. |
| Mesto smrti | Kastijon la Bataj |
| Vojna karijera | |
| Služba | Engleska (1429—1453) |
| Učešće u ratovima | Opsada Orleana Bitka kod Menga-na-Loari Bitka kod Božansija Bitka kod Pataja Bitka kod Ruana Bitka kod Krotoa Bitka kod Ričemonta Opsada Harflera (1440) Bitka kod Kastijona još oko 40 bitakaStogodišnji rat |
| Period | (1442—1453) |
| Prethodnik | niko, Džon Talbot je bio prvi grof od Šruzberija |
| Naslednik | Džon Talbot, drugi grof od Šruzberija |
Džon Talbot (1384/1387 — 17. jul 1453), grof od Šruzberija (1442—1453). Bio je superioran vojskovođa i veliki taktičar svog vremena. Bio je specijalizovan za brze napade i zahvaljujući tome je u oko 40 bitaka porazio Francuze.
Prvi brak[uredi | uredi izvor]
Godine 1396. Džonu je umro otac Ričard Talbot, a njegova majka Ankaret le Strange se udala za lorda od Furnvala, Tomasa Nevila, sina Džona Nevila. Tomas je postao veoma uticajna ličnost u Džonovom ranom životu. Posle Tomasove smrti, Džon je oženio njegovu kćerku Maud i tako postao lord od Furnvala, venčanje je održano 12. marta 1407. godine. On je 1409. prihvaćen od parlamenta.[traži se izvor]
Drugi brak[uredi | uredi izvor]
Godine 1421. Talbot je posle smrti svog nećaka preuzeo gradove Talbot i Strange. Posle Maudine smrti 31. maja 1422. godine na porođaju, Džon se oženio kćerkom Ričarda od Baučampa, grofom od Vorika i Elizabetom Berkli, lejdi Lejdi Margaretom od Baučampa, koja je bila u krvnom srodstvu sa njim. Venčanje je održano 6. septembra 1425. godine u Voriku.
Služba u ratovima po Engleskoj[uredi | uredi izvor]
Od 1404. do 1413, Džon se nalazio u Velsu sa bratom Gilbertom u borbi protiv pobunjenika pod Ovajnom Glindvrom. Februara 1414. godine postao je poručnik u Irskoj, gde se borio sa grofovima Ormonda i Greja. Njihova prestolnica bila je Veksford i sprovodili su nasilje u Herfordširu. Džon je sa svojim bratom dablinskim episkopom, počeo borbu protiv dinastije Batler i dinastije Berkli. Ti sukobi dostižu vrhunac 1440. godine. Oni su znatno doprineli slabljenju engleske vlasti u Irskoj. U tom ratu najviše uspeha imao je Džon. Godine 1424. posle četiri godine službe u Francuskoj vratio se u Englesku, a 1425. godine je na kratko postao poručnik Irske. Na tom položaju se ponovo našao 1446, ali je 1447. zbačen i nikad više nije dobio tu titulu.[traži se izvor]
Prve godine službe u Francuskoj[uredi | uredi izvor]
Godine 1420. otišao je da ratuje u Francuskoj, ali se veoma brzo vratio da prisustvuje krunisanju Katarine Valoa za englesku kraljicu, ali se vratio u maju 1421. godine. Učestvovao je u bici kod Vernuja 17. avgusta 1424. gde je 9 000 Engleza i Burgunda teško porazilo 16 000 Francuza i Škota. U bici je poginulo 1 600 Engleza i Burgunda i skoro svi Škoti. Sve vođe na francuskoj strani su poginule. Posle velike pobede Džon je postao veliki majstor Reda podvezice. Potom se vratio u englesku, a 1425. godine je na kratko postao poručnik Irske. Na tom položaju se ponovo našao 1446, ali je 1447. zbačen i nikad više nije dobio tu titulu.[traži se izvor]
Džon u kampanji na Loari[uredi | uredi izvor]
Opsada Orleana[uredi | uredi izvor]
Engleska kraljevina 12. oktobra 1428. godine ponovo ulazi u rat i sa 5 000 vitezova osvajaju Orlean. Na čelu te vojske našao se Džon Talbot sa Tomasom Montekijem, Vilijamom de La Paulom i Vilijamom Glasdaleom. Vojska se prebližavala Šinonu, gde se nalazio dofen Šarl VII Pobednik. 30. aprila 1429. 3 Francuza i jedna Francuskinja su krenuli u pomoć gradu. Tamo su ubrzo stigli i do 8. maja razbili opsadu. 22. aprila su oslobodili grad. Ta francuska pobeda je postignuta jer je Jovanka Orleanka jedna od vođa francuske vojske podigla moral Francuzima. Među poginulim Englezima našao se slavan vojskovođa Tomas Monteki. Posle probijanja opsade Francuzi su krenuli u osvajanje anglo-burgundijskih utvrđenja na Loari.[traži se izvor]
Bitka kod Menga-na-Loari[uredi | uredi izvor]
Posle pobede u bici kod Žargoa, Jovanka Orleanka je krenula da osvoji tvrdi grad Mengo, koji je bio Džonovo sedište. Osim toga u tom gradu se u to vreme nalazio Tomas Skejlz, jedan od engleskih vojskovođa, ali osim toga oni nisu imali dovoljno vojske. Žan II de Alanson i Jovanka Orleanka su 15. juna sa 6 000 vojnika napali grad. Džon je kad je video da gubi bitku pobegao iz grada, a isto je postupio i Tomas. U bici je izginula skoro cela engleska vojska, dok je izginuo mali broj Francuza. Francusko osvajanje grada je teško ugrozilo engleske posede na Loari.
Bitka kod Božansija[uredi | uredi izvor]
Jovanka je zatim nastavila kampanju. Sledeći na redu bio je Božansi, gde se spasao Džon Talbot. Već sutra francuska vojska u kojoj je bilo između 6.200 i 7.200 vojnika pod vođstvom Žana II de Alansona i Jovanke Orleanke je napala Božansi. Već prvog dana borbe Džon se sa oko 6.000 boraca povukao u zamak u Božansiju. Francuzi su bombardovali dvorac, ali je Englezima uveče stiglo pojačanje iz Pariza, pod vođstvom ser Džona Fastolfa. Francuzi su ipak pobedili i već sutra osvojili grad, pre nego što je Fastolf došao.
Bitka kod Pataja[uredi | uredi izvor]
Džon je pobegao u Pataj. Francuzi su odmah krenuli da osvoje taj grad, ali Džon je hteo da primeni istu taktiku kao u bitkama kod Kresija, Poatjea i Azenkura. U tom gradu su se skupili begunci iz Menga i Božansija, oni su sačinjavali vojsku od 5.000 ljudi. Francuzi su samo uspeli da osvoje jedan most. Francuzi su uhvatili Engleze nespremne i napali ih sa svojom teškom konjicom, koja je brojala 1.500 ljudi. Bitka se ubrzo pretvorila u beg Engleza. 2 500 Engleza je poginulo, ranjeno ili zarobljeno, a naročito su izginuli strelci i pešadija, a među zarobljenima se našao i Džon. Englezi više nisu imali vojske da se odupru Francuzima. Tek u maju 1433. godine Talbot je pušten na slobodu. Posle puštanja postao je grof Samerseta.
Brzi napadi i pobede nad Francuzima[uredi | uredi izvor]
Godine 1434. Džon je imenovan za vojvodu od Bedforda, Normandije, Klermonta i Akvitanije. Engleski poraz kod Gebrevoja 1435. godine izazvao je da Burgundija pređe na francusku stranu. Francuski kapetan La Ir je januara 1436. doživeo poraz od strana Džona kod Ruana, a već u leto 1337. godine kod Krotoa na Somi je smelo potukao Burgunde. Najveća od tih bitka odigrala se kod Ričemonta, kada je francuska vojska pod Arturom III od Bretanje doživela težak poraz, a 1440. godine Džon je ponovo osvojio Harfler. Godine 1441. odneo je više od četiri pobede na reci Seni i Oazi. Zbog toga Francuzi ponavljaju taktiku izbegavanja velikih bitaka i osvajaju grad po grad.[traži se izvor]
Džon kao grof od Šruzberija i akcije po Francuskoj[uredi | uredi izvor]
U februaru 1442. godine Džon se vraća u Englesku, gde je zahtevao da vojvoda Ričard od Jorka hitno dođe u Normandiju. Kralj Henri VI Lankaster mu je to odobrio i odobrio da može da uzme nekoliko brodova iz luke u Londonu. Henri mu se za napad na Francusku odužio tako što ga je 20. maja postavio za prvog grofa od Šruzberija. Već 25. maja Džon je otišao u Francusku gde je u Harfleru skupljao vojsku, ali pošto nije uspeo da je skupi dovoljno, u junu 1443. godine tražio od Ričarda pojačanje, ali ovog puta je Henri to odbio. Godine 1445. Džon je postavljen za glavnog engleskog namesnika Francuske, drugim rečima Džon je postao kralj Francuske sa prestolnicom u Ruanu.[traži se izvor]
Poraz i pogibija[uredi | uredi izvor]
Godine 1449. Francuzi su osvojili Ruan, a Džon je zarobljen. Godine 1551. osvojili su Šerbur, Bordo i Bajon. Džon je pokušao da povrati pod svoju kontrolu Gaskonju. Sa 6.000-7.000 vojnika 17. jula 1453. godine je napao francuske odrede u kojima je bilo između 7.000 i 10.000 ljudi. Na početku bitke pao je francuski zapovednik Žan Biro, ali francuzi su uz pomoć topova dobili bitku. U borbi je poginulo ranjeno ili zarobljeno 4.000 Engleza, a među poginulim Englezima bio je i Džon Talbot.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Umetničke | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
Porodično stablo[uredi | uredi izvor]
| 16. Gilbert Talbot, 1st Baron Talbot | ||||||||||||||||
| 8. Richard Talbot, 2nd Baron Talbot | ||||||||||||||||
| 17. Ann le Botiler | ||||||||||||||||
| 4. Gilbert Talbot, 3rd Baron Talbot | ||||||||||||||||
| 18. John III Comyn, Lord of Badenoch | ||||||||||||||||
| 9. Elizabeth de Comyn | ||||||||||||||||
| 19. Joan de Valence | ||||||||||||||||
| 2. [[]] | ||||||||||||||||
| 20. Edmund Butler, Earl of Carrick | ||||||||||||||||
| 10. James Butler, 1st Earl of Ormond | ||||||||||||||||
| 21. Joan FitzGerald | ||||||||||||||||
| 5. Petronilla Butler | ||||||||||||||||
| 22. Humphrey de Bohun, 4th Earl of Hereford | ||||||||||||||||
| 11. Eleanor de Bohun | ||||||||||||||||
| 23. Elizabeth of Rhuddlan | ||||||||||||||||
| 1. Džon Talbot, 1. grof od Šruzberija | ||||||||||||||||
| 24. Fulk le Strange, 1st Baron Strange of Blackmere | ||||||||||||||||
| 12. John le Strange, 2nd Baron Strange of Blackmere | ||||||||||||||||
| 25. Eleanor Giffard | ||||||||||||||||
| 6. John le Strange, 4th Baron Strange of Blackmere | ||||||||||||||||
| 26. William Boteler, 1st Baron Boteler of Wem | ||||||||||||||||
| 13. Ankaret Boteler | ||||||||||||||||
| 27. Ela de Herdeburgh | ||||||||||||||||
| 3. [[]] | ||||||||||||||||
| 28. Richard FitzAlan, 2nd Earl of Arundel | ||||||||||||||||
| 14. Edmund FitzAlan, 9th Earl of Arundel | ||||||||||||||||
| 29. Alice of Saluzzo | ||||||||||||||||
| 7. Mary FitzAlan | ||||||||||||||||
| 30. William de Warenne | ||||||||||||||||
| 15. Alice de Warenne, Countess of Arundel | ||||||||||||||||
| 31. Joan de Vere | ||||||||||||||||
