Abdurahman III
| Abdurahman od Kordobe | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Puno ime | Abdurahman ibn Muhamed ibn Alah ibn Muhamed ibn Abdurahman ibn el Hakam Rabdi ibn Hišam ibn Abdurahman ad-Dahil |
| Datum rođenja | 7. januar 891. |
| Mesto rođenja | Kordoba[1], Kordopski emirat |
| Datum smrti | 15. oktobar 961. (70 god.)[2] |
| Mesto smrti | Kordoba, Kordopski kalifat |
| Grob | Alkazar u Kordobi |
| Porodica | |
| Potomstvo | Al-Hakam II |
| Roditelji | Muhamed ibn Abdulah Muzna (Marija) |
| Dinastija | Omajadi |
| Kordopski emir i Kordopski kalif | |
| Period | 16. oktobar 912 - 15. oktobar 961. |
| Prethodnik | Abdulah ibn Muhamed el Umavi |
| Naslednik | El Hakim II |
Abdurahman III (punim imenom: Abdurahman ibn Muhamed ibn Alah ibn Muhamed ibn Abdurahman ibn el Hakam Rabdi ibn Hišam ibn Abdurahman ad-Dahil.[3]; 11. januar 889/91[4] - 15. oktobar 961) je bio kordopski emir (912—929) i prvi kalif (929—961). Njegova vladavina predstavlja zlatno doba Kordopskog kalifata[5]
Mladost[uredi | uredi izvor]
Rođen je oko 890. godine u Kordobi. Bio je unuk Abdulaha od Kordobe, sedmog nezavisnog omajadskog emira Al Andaluza. Otac mu je bio Abdulah sin Muhamed, a majka hrišćanska konkubina.[6] Baba po ocu bila mu je hrišćanska, princeza Navare. Tako je Abdurahman bio nećak navarskog kralja Toda. Detinjstvo je proveo u haremu svoje majke. Emir Abdulah umro je 912. godine u životnoj dobi od 72 godine[3]. Uprkos činjenici da su četiri njegova sina bila živa u trenutku očeve smrti, nijedan od njih nije ga nasledio. Ovo nije bilo iznenađenje, jer je Abdulah već pokazao svoju ljubav prema unuku Abdurahmanu na mnogo načina. Dozvoljavao mu je da živi u njegovoj kuli i da povremeno sedi na prestolu u svečanim prilikama. Neposredno pred smrt, Abdulah je predao vladarski prsten Abdurahmanu. Abdurahman je nasledio emirat kada je imao 21 ili 22 godine. Emirat je bio na ivici propasti, a njegova moć nije se protezala daleko od granica samog grada Kordobe[3] Na severu je hrišćanska kraljevina Asturija nastavila rekonkistu u dolini reke Duero. Na jugu je Abdulah el Mahdi Bilah formirao Fatimidski kalifat. U samoj Kordobi bilo je nezadovoljnika predvođenih strankom Muladi. Omar ibn Hafsun, član stranke Muladi, utvrdio se u tvrđavi Bobastro i ovladao većim delom istočnog Al Andaluza.
Emirat[uredi | uredi izvor]
Odmah po dolasku na vlast, Abdurahman je rešio da okonča pobune u Al Andaluzu i sprovede centralizaciju vlasti. Deset dana nakon Abdurahmanovog dolaska na vlast, glava vođa pobunjenika bila je izložena u Kordobi.[3]. Potom se Abdurahman posvetio ratovanju sa severnim i južnim plemenima kako bi odbranio svoje granice. Dao je prava Sakalibima. Tokom prvih dvadeset godina svoje vladavine, Abdurahman je izbegavao sukobe sa severnim hrišćanskim kraljevstvima, Asturijom i Navarom. Najpre se suočio sa strankom Muladi koju su podržavali Iberi, ali i hrišćani. Dana 1. januara 913. godine je Abdurahmanova armija, predvođena evnuhom Badrom, osvojila tvrđavu Ecija, koja se nalazila na 50 km daleko od glavnog grada. Sledećeg proleća Abdurahman je lično poveo vojsku ka jugu. Uspeo je da povrati Granadu, a poslao je i odred koji je deblokirao Malagu[3] Osvojio je Finanu i dvorac Juviles. Prilikom osvajanja ovih gradova koristio se teškim katapultima. Branioci iz stranke Muladi prinuđeni su na predaju. Abdurahman je pogubio 55 ljudi, a ostale je poštedeo nakon polaganja zakletve. Kampanja protiv Muladija trajala je ukupno 90 dana.
U prvoj godini svoje vladavine Abdurahman se okoristio rivalstvom između Sevilje i Karmone. Stao je na stranu Karmone i zaratio protiv Sevilje. Sevilja je konačno kapitulirala 20. decembra 913. godine. Potom je Abdurahman zaratio sa Omar ibn Hafsunom. Njegove trupe napustile su Kordobu 7. maja 914. godine. Nekoliko dana kasnije utaborile su se pred zidovima Balde. Nakon osvajanja ovog utvrđenja, Abdurahman je napao sam Bobastro. Protiv Hafsuna je ukupno pokretao tri različite kampanje. Hafsun je umro 917. godine. Nasledili su ga sinovi. Džafar bin Hafsun stolovao je u Toledu. Nakon dvogodišnje opsade, Džafar je pobegao iz Toleda i potražio utočište u severnim hrišćanskim kraljevstvima. Grad se predao 2. avgusta 932. godine.[7] Akcije oko Kadiza osujetio je pamplonski kralj.
Slabost Abdurahmanovog uticaja na pogranične oblasti Al Andaluza omogućio je leonskom kralju Ordonju II i njegovom savezniku Sanču I od Navare da 915. godine osvoje Meridu.[3]
Kalifat[uredi | uredi izvor]
Abdurahman se smatrao dovoljno moćnim da se 16. januara 929. godine proglasi kalifom prekinuvši odanost Fatimidskom i Abasidskom kalifatu.[8]. Njegovi prethodnici zadovoljili su se titulom emira, ali je Abdurahman želeo da dinastiji Omejada povrati stari ugled. Time je Abdurahman postao politički i verski vođa svih muslimana u Al Andaluzu, kao i zaštitnik svojih hrišćanskih i jevrejskih podanika. Skiptar i tron predstavljali su znake kalifskog dostojanstva. Novembra 928. godine Abdurahman je počeo da kuje zlatne dinare i srebrne dirhame[9] Godine 930. Abdurahman je primio predaju Ibn Marvana koji je gospodario Badahozom. Kako bi se suprotstavio Fatimidima na jugu, Abdurahman je naredio da se izgradi flota čije je sedište bilo u Almeriji. Pomagao je Berberima u severnoj Africi da osvoje Melilju (927), Seutu (931) i Tanger (951)[3]. Ovi gradovi prihvatili su vrhovnu Abdurahmanovu vlast. Međutim, nije uspeo da porazi fatimidskog vojskovođu Dževher ibn Abdulaha Sicilijanca. Godine 951. potpisao je mir sa leonskim kraljem Ordonjom III kako bi imao odrešene ruke za rat sa Fatimidima čiji su brodovi napadali obale Kalifata. Kordopska flota pod vođstvom Ahmed ibn Saida opsela je fatimidsku luku Tunis i prinudila ga na plaćanje visokog otkupa[10] Ovom vojnom akcijom Abdurahman je uspostavio protektorat nad severnim i centralnim Magrebom podržavajući dinastiju Idrisida. Uticaj kordopskog kalifa u ovoj oblasti prestao je 958. godine nakon fatimidske ofanzive. Međutim, Abdurahman je zadržao uporišta Seutu i Tanger.
Rat protiv hrišćana[uredi | uredi izvor]
Još i pre učvršćenja na vlasti, Abdurahman je poveo rat protiv Ordonja II od Leona koji je, koristeći se neprilikama Kordobe, zauzeo neka pogranična područja. Godine 917. poslao je veliku vojsku pod komandom generala Ahmeda ibn Ebi Abde na Leon. Ova vojska je, međutim, poražena u bici kod San Esteban de Gormaza septembra iste godine. Priznajući da je potcenio moć leonskog kralja, Abdurahman je 920. godine pokrenuo još moćniju vojsku kako bi povratio teritorije izgubljene u prethodnoj kampanju. Osvojio je utvrđenja Osma i San Esteban de Gormaz.[3] Prodro je u Navaru i dospeo do Pamplone koju je opljačkao, a njenu crkvu razrušio.
Godine 924. poveo je nov rat protiv Sanča I od Navare kao odmazdu za pokolj koga je navarski kralj izvršio godinu dana ranije u Vigueri. Osvojio je i uništio veliki deo baskijskih oblasti.[11] Neprijateljstva su prestala nakon smrti Ordonja II koja je izazvala borbe za vlast u Leonu. Na vlast je 932. godine došao Ramiro II. Ramiro je pokušao da uguši pobunu u Toledu, ali je odbijen. Dve godine kasnije Abdurahman ga je primorao da napusti Burgos i prisilio navarsku kraljicu Todu da prihvati vrhovnu vlast Kordove kao regent svoga sina Garsije Sančeza I. Godine 937. osvojio je tridesetak tvrđava u Leonu. Potom je zaratio sa Muhamedom ibn Hašimom Tugibom, guvernerom Saragose, koji je sklopio savez sa Ramirom. Muhamed je pomilovan nakon pada Saragose.
Veliku pobedu nad Abdurahmanom Ramiro i Garsija izvojevali su 939. godine kod Simankasa.[3] Abdurahman je gotovo izgubio život u bici, najverovatnije zbog izdaje arapskih delova svoje vojske. Abdurahman je nakon Simankasa odustao da lično predvodi vojsku protiv hrišćana. Međutim, hrišćanske države zapale su u neprilike nakon Ramirove smrti što je onemogućilo dalje ratove. Grof Barselone, Borel II, prihvatio je Abdurahmanovu vrhovnu vlast 950. godine. Sančo od Leona, Garsija Sančez od Navare i kraljica Toda pristali su na plaćanje danka Abdurahmanu 958. godine.
Poslednje godine i smrt[uredi | uredi izvor]
Pred kraj svog života, Abdurahman se prepustio uživanjima u haremu. Imao je i muški i ženski harem.[12] Ovo je verovatno uticalo na stvaranje priče o navodnoj Abdurahmanovoj vezi sa trinaestogodišnjim dečakom, kasnije kanonizovanom Svetom Pelagiju od Kordobe. Dečak je odbio naređenje da pređe na islam i pored toga što je bio izložen mučenjima. Međutim, verovatno je to bila propaganda hrišćana[13][14] Ostatak svog života Abdurahman je proveo u svojoj palati van Kordobe. Umro je 15. oktobra 961. godine. Nasledio ga je sin El Hakim II.
Porodično stablo[uredi | uredi izvor]
| 16. Abdurahman II | ||||||||||||||||
| 8. Mihamed I od Kordobe | ||||||||||||||||
| 17. Buher | ||||||||||||||||
| 4. Abdulah ibn Muhamed el Umavi | ||||||||||||||||
| 9. Bahera | ||||||||||||||||
| 2. Muhamed | ||||||||||||||||
| 20. Garsija Injigez od Pamplone | ||||||||||||||||
| 10. Garsija Injigez od Pamplone | ||||||||||||||||
| 5. Oneka Fortunez | ||||||||||||||||
| 11. Orija | ||||||||||||||||
| 1. Abdurahman III, kalif Kordobe | ||||||||||||||||
| 3. Muzna | ||||||||||||||||
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Byers, Paula Kay, ur. (1998). „Abd al-Rahman III”. Encyclopedia of World Biography. 1: A – Barbosa (2nd izd.). Thomson Gale. str. 14. ISBN 978-0-7876-2541-2.
- ^ Gordon 2005, str. 151.
- ^ a b v g d đ e ž z "'Abd ar-Rahman III". Encyclopædia Britannica. I: A-Ak - Bayes . Chicago, IL: Encyclopædia Britannica, Inc. (15th izd.). 2010. str. 17—18. ISBN 978-1-59339-837-8. Nedostaje ili je prazan parametar
|title=(pomoć) - ^ godina 891. navodi se u Thorne, J. O.; Collocott, T. C. (1984). Chambers Biographical Dictionary. Chambers. str. 2. ISBN 978-0-550-18022-3.
- ^ „The Golden Caliphate”. Arhivirano iz originala 9. 9. 2015. g. Pristupljeno 24. 9. 2015.
- ^ Abd al-Rahman, III Biografija
- ^ Schreiber, Hermann. Gli Arabi in Spagna. Garzanti. str. 142.
- ^ Abd-ar-Rahman III
- ^ Schreiber, Gli Arabi in Spagna. str. 143.
- ^ Schreiber, Gli Arabi in Spagna. str. 154.
- ^ Hareir & Mbaye 2011, str. 435.
- ^ Michael Gerli, ur. (2003). Encyclopedia of Medieval Iberia. New York: Routledge. str. 398—399.
- ^ Andrews, Walter; Mehmet Kalpaklı (2005). The Age of Beloveds. Duke University Press. str. 2.
- ^ Mark D. Jordan (1997). The Invention of Sodomy in Christian Theology. Chicago. str. 10–28. ISBN 9780226410395.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Hareir, Idris El; Mbaye, Ravane (2011). The Spread of Islam Throughout the World. UNESCO. str. 435. ISBN 978-92-3-104153-2.
- Byers, Paula Kay, ur. (1998). „Abd al-Rahman III”. Encyclopedia of World Biography. 1: A – Barbosa (2nd izd.). Thomson Gale. str. 14. ISBN 978-0-7876-2541-2.
- Coope, Jessica (1995). Martyrs of Córdoba: Community and Family Conflict in an Age of Mass Conversion. Lincoln: University of Nebraska Press. ISBN 978-0-8032-1471-2.
- Fierro, Maribel (2005). Abd-al-Rahman III of Córdoba. Oxford: Oneworld Publications. ISBN 978-1-85168-384-0.
- Gordon, Matthew (2005). The Rise of Islam. Greenwood Publishing Group. str. 151. ISBN 978-0-313-32522-9.
- Idhari, Ibn (1860) [Composed c. 1312]. Al-Bayan al-Mughrib [Historias de Al-Andalus] (na jeziku: Spanish). Volume 1. trans. Francisco Fernández y González. Granada: Francisco Ventura y Sabatel. OCLC 557028856.
- Lane-Poole, Stanley (1894). The Mohammedan Dynasties: Chronological and Genealogical Tables with Historical Introductions. Westminster: Archibald Constable and Company. OCLC 1199708.
- Lévi-Provençal, Évariste; García Gómez, Emilio, ur. (1950). Una crónica anónima de 'Abd al-Rahman III al-Nasir (na jeziku: Spanish). Madrid-Granada: Instituto Miguel Asin.
- Scales, Peter (1994). Fall of the Caliphate of Córdoba. New York: EJ Brill. ISBN 978-90-04-09868-8.
- Wolf, Kenneth (1988). Christian Martyrs in Muslim Spain. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-34416-6.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ljudi | |
| Ostale | |
