Barok u Flandriji

Rušenju umetničkih granica između severa i juga Evrope, odnosno baroku kao međunarodnom stilu izuzetno je doprineo flamanski slikar Peter Paul Rubens. Peter Paul Rubens (1577-1640), bio je flamanski slikar i diplomata španskog habzburškog kraljevstva, rođen u Nemačkoj gde su njegovi roditelji emigrirali za vreme verskih progona protestanata iz Antverpena. Nakon smrti oca, vraća se u Antverpen gde studira slikarstvo kod domaćih umetnika i postaje majstor 1598. godine.

Peter Paul Rubens - Obilje

Međutim, lični stil formirao je tek dve godine kasnije kada je otišao za Italiju da proučava antičku skulpturu i slikarstvo starih majstora renesanse od kojih naročito ceni Ticijana, dok od baroknih izdvaja Karavađa i Karačija. Nakon povratka u Antverpen otvara umetničku radionicu i postaje dvorski slikar, ali i ugledni savetnik kome su često poveravane diplomatske misije pa je tako putovao u Pariz, Madrid i London.

Rubensovo stvaralaštvo predstavlja sinonim flamanskog baroko koji svojim patosom i pokretom predstavlja najautentičnije izraze svoga vremena. Njegova paleta se karakteriše toplim bojama i sjajnim tonovima neviđene žestine, dok je još za života postao čuven kao “slikar tela,” nasuprot Rembrantu koji je nazvan “slikarem duše”.

Romul i Rem, Rubens

Podizanje krsta, rano Rubensovo remek-delo izrađeno po povratku u Antverpen, svedoči o uticaju italijanske umetnosti, što pokazuju mišićavi likovi nalik figurama Sikstine, dok osvetljenje i kompozicija asociraju na Karavađa. Istančana flamanska realistična škola ogleda se u preciznim detaljima kao što su lišće, vojnikov oklop ili pas kovrdžave dlake, dok nestabilna piramida sazdana od ljudskih tela, nesigurno se ljuljajući, ruši granice okvira slike čineći da posmatrač stekne utisak da i on učestvuje u događaju. Rubens, Podizanje na krst, slika na drvetu, 462x349 cm, katedrala u Antverpenu, 1609-1610. Tokom perioda 1620-1630. godine, Rubensov dinamičan stil je dostigao vrhunac u njegovim dekorativnim projektima za različite palate i crkve. Jedan od najčudnijih je izveo u Luksemburškoj palati u Parizu, sa temom slavljenja života Marije Mediči, majke Luja XIII.

Batšiba kod fontane, Rubens

Preplet realnih i mitoloških elemenata u slivenom uskovitlanom pokretu ilustruje uljana slika, rađena kao skica za predstavu dolaska kraljice Marije u Marselj. Ona pokazuje novinu u odnosu na ranije umetnike jer je Rubens umesto skica u crtežu radio studije za kompozicije od početka u boji i svetlosti. U poznim godinama Rubens je obnovio interesovanje za Ticijanovo slikarstvo, što ilustruje alegorijska kompozicija Vrt ljubavi, gde je spojio Ticijanovu klasičnu mitologiju sa severnjačkim interpretacijama ove teme u stilu žanr scene, stvorivši začarani svet u kome su mit i stvarnost izjednačeni. Takođe, radio je i pejzaže spajajući tradiciju svojih severnih prethodnika (Piter Brojgel) i južnjačkih uzora poput Karačija.

Pored Rubensa, samo je još jedan flamanski slikar dostigao internacionalni ugled. To je bio Antoan van Dajk, njegov učenik, koji se proslavio kao portretista stvorivši tradiciju aristokratskog portreta koja je u Engleskoj, gde je on dosta radio, trajala do kraja XVIII veka.

Literatura

• Belkin, Kristin Lohse (1998). Rubens. London: Phaidon Press. ISBN 0-7148-3412-2
• Martin, J. R. (1977). Baroque. New York: Harper & Row. ISBN 0-06-435332-X
• Slive, S. (1995). Dutch painting 1600-1800. Yale University Press Pelican history of art. New Haven, Conn: Yale University Press. ISBN 0-300-06418-7
• Sutton, P. C., & Wieseman, M. E. (1993). The Age of Rubens. Boston: Museum of Fine Arts in association with Ghent. ISBN 0-8109-1935-4
• Vlieghe, Hans (1998). Flemish Art and Architecture, 1585-1700. Yale University Press Pelican history of art. New Haven: Yale University Press. ISBN 0-300-07038-1