Bindali haljina

Bindali haljina, kraj XIX veka.

Bindali haljina Poleksije Stanković iz okoline Prizrena, kraj XIX veka.

Bindali (bindalli) haljina je jedan od tipičnih proizveda poznoosmanske mode. Na turskom „bindali" znači „hiljadu grana", a naziv potiče od bogatog ukrasa u vidu cvetnih grana koji se na ovim haljinama izvodio u tehnici veza. Bindali haljine pravljene su uglavnom od tamnocrvenog ili tamnoljubičastog svilenog somota, a služile su kao odeća za posebne prilike, uglavnom tokom različitih svadbenih obreda. Već u drugoj polovini XIX veka, u Carigradu su mogle da se kupe kao gotova odeća, tako da su ih nosile pripadnice različitih etničkih i konfesionalnih grupa na čitavoj teritoriji Carstva. Prisustvo bindali haljine zabeleženo je pod nazivom „stambolski vistan" u odevnom inventaru stanovništa u jugoistočnoj Srbiji na Kosovu i Metohiji i u Makedoniji. Posebno je zanimljiv način na koji su bindali haljine postale prepoznatljiv deo vizuelnog identiteta osmanskih Jevreja. Na fotografijama beogradskih Sefarda s kraja XIX i početka HH veka nailazi se na bindali haljinu konvertovanu u neku vrsty jevrejskog nacionalnog kostima, koji se čuvao u porodicama kroz više generacija.

Posebno važno mesto u vizuelnoj kulturi Jevreja bindali haljina je našla u sekundarnoj upotrebi, kroz darivanje sinagogi i prenamenu u sinagogalni tekstil. U sinagogama, kao i u muzejima i zbirkama jevrejske umetnosti i tradicije širom sveta, sačuvani su paroheti, prekrivači za tevu, meili, kao i drugi primerci sinagogalnog tekstila, napravljeni od bindali haljina.

Izvor

• Katalog izložbe „Moda u modernoj Srbiji - Moda u Srbiji u XIX i početkom XX veka iz zbirke Muzeja primenjene umetnosti u Beogradu“ 6. novembar 2019. - 31. januar 2020.