Brod-bolnica Ferdinando Palašano
Brod-bolnica „Ferdinando Palašano“ (prvobitnog nazva „Kralj Albert”) bio je jedan od ukupno sedam rekviriranih putničkih brodova, u sastavu italijanske ratne mornarice koji je u Prvom svetskom ratu, tokom 1915. i 1916. godine učestvovao u evakuaciji srpskih ranjenika i bolesnika nakon albanske golgote, sa jadranske obale.[1][2]
Istorija broda bolnice[uredi | uredi izvor]
Brod-bolnica „Ferdinando Palašano“ do početka Prvog svetskog rata, prvobitno je bio nemački transatlantski brod pod nazivom „Kralj Albert”, i smatrao se jednim od najvećih brodova nemačke mornaričke imperije. Prizveden je 1899. godine u brodogradilištima u Ščećinu, kao putnički brod, i mogao je da primi preko 2.000 putnika. Kako je bio savremeno oremljen i razvijao veliku brzinu (za ono vreme), prvenstveno je korišćen za prevoz putnike preko Atlantskog okeana.
Nakon izbijanja Velikog rata, brod je, da bi izbegao zarobljavanje od strane britanske mornarice, uplovio je u Đenovu i tu je interniran. Kada je Italija stupila u rat 24. maja 1915. godine, brod je rekviriran za potrebe italijanske ratne mornarice, i preimenovan u Brod-bolnicu pod nazivom „Ferdinando Palašano“. Brod je ime dobio po slavnom napuljskom doktoru Ferdinandu Paalasianu (1815–1891), koji je bio prvi zagovornik ideje o neutralnosti lekara, medicinskih sestara i ranjenika, koju je kasnije preuzeo i osmislio Đenove Henri Dunant, osnivač organizacije Crvenog krsta.
Na brodu je 1915. godine, izvršena opsežna adaptacija u sanitetsku varijantu, tako da je nakon nje, pored 1.000 bolesničkih kreveta raspolagao i sa apotekama, lekarskim ambulantama, operacionim salama i za to vreme najmodernijom lekarskom opremom i instrumentima.[3]
Odmah po završenoj transformaciji u sanitetsku varijantu, brod bolnica, poslat je u Valonu, a potom i Drač.
Uloga broda „Ferdinando Palašano” u evakuaciji srpske vojske i civila[uredi | uredi izvor]
Kada su pripreme za evakuaciju srpske vojske iz Albanije otpočele 29. decembra 1915. godine, prvih dana januara 1916. u ovu evakuaciju uključen je i brod „Kralj Albert”. Na tom zadatku on je odigrao veliku ulogu, jer je sa svojih hiljadu bolničkih ležajeva, bio najveći italijanski brod bolnica na tom delu Jadranskog i Sredozemnog mora.
Tokom 1916. godine brod je obavio ukupno 46 misija i prevezao 37.314 ranjenih i bolesnih. Po ovim podacima bio je drugi brod po broju prevezenih ljudi.
Sudbina broda po završetku Velikog rata[uredi | uredi izvor]
Posle ratnog perioda, 1919. godine, brod je prebačen u sastav državne železničke flote, da bi 1923. godine bio ponovo vraćen u sastav Kraljevske mornarice Italije, ovoga puta pod imenom „Italija", sa namenom da bude domaćin putujuće izložbe italijanske industrije i zanatstva.[4]
Zanimljivosti[uredi | uredi izvor]
Jedna od epizoda o brodu „Ferdinando Palašano” iz perioda evakuacije srpskih vojnika iz Albanskih luka 1916. godine:
| „ | „Dana 18. januara kasno uveče, brod je prepun srpskih ranjenika isplovio iz Drača. Na ruti za Bari, na sred Otrantskog kanala nasuprot Medove, zaustavila ga je, navodno zbog rutinske kontrole, nemačka podmornica U-but zakamuflirana kao austrougarska, jer Nemačka i Italija još nisu formalno bile u ratu. Podmornica je naredila brodu bolnici da se zaustavi ispalivši dva pucnja iz topa. Potom je doplovila podno broda na koji se popeo nemački oficir u pratnji voda pod oružjem. Komandant broda bolnice, kapetan Bertolini i direktor bolnice, lekar Monako, žestoko su protestovali zbog zaustavljanja, izražavajući hitnost da ranjene prebace u bolnice na kopnu. Jedino što su postigli, bilo je da su ih primorali da pređu u podmornicu.
Komandu nad brodom bolnicom preuzeli su naoružani članovi posade nemačke podmornice i, ugašenih farova (u momentu zaustavljanja svetla su bila sva uključena, po propisima za prepoznavanje brodova bolnica), u potpunom mraku brod je silom preusmeren u Kotor, austrijsku pomorsku bazu. Tamo je zadržan puna tri dana i podvrgnut detaljnoj inspekciji austrougarskih vlasti. Nisu pronašli nijednu nepravilnost, sem jednog Čeha koji je dezertirao iz austrougarske vojske i priključio se srpskoj vojsci kao dobrovoljac. Njega su uhapsili. Brodu bolnici je potom bilo dozvoljeno da isplovi, zajedno sa svojim komandantom i direktorom bolnice.[5] |
” |
U srpskim izvorima piše i ovo:[6]
| „ | U prevoženju naših trupa na Krf, oni (Italijani) su svojom brzinom, ljubaznošću i urednošću odneli rekord...Mnogi i mnogi naši sećaće se još zadugo dobre kuhinje na italijanskim brodovima jer im je ta kuhinja vraćala snagu posle onih muka u Albaniji. | ” |
Galerija[uredi | uredi izvor]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Ferrante, Ezio. La grande Guerra in Adriatico. Roma: Ufficio Storico della Marina, 1987.
- ^ Ferrero, Giacinto. L'opera dei soldati italini in Albania durante la guerra. Napoli: Ricciardi, 1923.
- ^ Enrico Cernuschi, Maurizio Brescia, Erminio Bagnasco, Le navi ospedale italiane 1935-1945, pp. 8-10
- ^ „NAVI MILITARI - Regia Marina Italiana - Incrociatori ausiliari e Navi ospedale FERDINANDO PALASCIANO”. www.naviearmatori.net. Pristupljeno 28. 11. 2018.
- ^ Gesermann, Gerhard. Bežanija. Iz jednog srpskog dnevnika 1915. i 1916. Beograd: Equilibrium, 2014.
- ^ Mila Mihajlović, VOJNO‐ZDRAVSTVENA INTERVENCIJA ITALIJE U IZVLAČENjUSRPSKE VOJSKE IZ ALBANIJE 1915/1916, Vojnoistorijski glasnik–posebno izdanje
Spoljašnjeveze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Brod-bolnica Ferdinando Palašano na Vikimedijinoj ostavi