Vazal
Vazal bio je srednjovekovni plemić i feudalac koji se nalazio u dvostrano obvezujućem odnosu sa svojim nadređenim gospodarem i feudalcem. Taj dvostrano obvezujući odnos nazivao se vazalsko-seniorski odnos. Reč vazal potiče od keltske reči gwas koja je označavala mladog muškog roba i od njene latinske izvedenice vassus.
Pojam i sadržaj[uredi | uredi izvor]
Vazalsko-seniorski odnos bio je doživotni odnos vernosti dvoje slobodnih ljudi, nadređenog i podređenog, u kojem je svaka strana preuzimala određene obaveze.
Senior ili nadređeni gospodar obavezivao se da će svom vazalu pružati zaštitu što je podrazumevalo fizičku zaštitu od napada sa strane, zaštitu na sudu, davanje zemljišnog poseda (feuda), a često i hrane, odeće ili stana. Vazal je bio u obavezi da bude podređen i poslušan gospodaru, i da za njega vrši razne službe kao što je na primer vojna služba u slučaju da je gospodar u ratu. Vazal je takođe mogao da bude u vazalsko-seniorskom odnosu prema nižem feudalcu, ovog puta u svojstvu gospodara. Sve te obaveze bile su utvrđene vazalskim ugovorom a odnos je nastajao vazalskom prisegom koja je uključivala i religiozne sadržaje.
Vrhovni gospodar i senior na određenom području bio je monarh koji je bio vrhovni feudalac i koji je svojim vazalima dodeljivao najveće zemljišne posjede u zamenu za vernost kruni. Najmanje zemljišne posede imali su najniži vazali u hijerarhiji, sitni plemići koji su ponekad na sitnom zemljoposedu imali samo nekoliko kmetova, a bilo je i mnogo vazala, takozvanih vitezova – ratnika bezemljaša, koji su bili na dnu plemićke i vazalske hijerahije.
Koreni i razvoj vazalstva[uredi | uredi izvor]
Razvoj vazalskog odnosa počinje u ranom srednjem veku a koreni mu se nalaze u germanskim plemenskim društvima koja je opisao Tacit u svom delu „Germanija”. Osnovna jedinica tog društva je bilo pleme na čijem čelu je bio poglavica, a ratnici tog plemena imali su zadatak da budu lojalni svom poglavici.
Sistemski se počinje razvijati u 7. veku kada se slobodni ljudi (budući vazali) počinju grupisati oko plemenskog vođe (koji su bili začetak novih srednjovekovnih monarha) očekujući podelu plena koji je nastao pljačkom i ratovanjem, a sve kako bi se mogli hraniti, odevati i naoružavati za nove pljačkaške akcije. Svi ti vazali bili su poglavičini zakleti telohranitelji čiji je status zavisio od statusa poglavice.
Karlo Veliki je vazalstvo i lojalnost počeo nagrađivati zemljišnim posedima, a samo vazalstvo se različito razvijalo u pojedinim delovima srednjovekovne Evrope.
Razvojem novčarstva, trgovine i gradova, i zamiranjem srednjovekovnog načina života, ukidanjem kmetstva i feudalizma i zavisnosti društva od zemljoradnje, vazalstvo postepeno počinje nestajati. Kao anakronizam vazalstvo se u ponekim delovima Evrope zadržalo i do 18. veka.
