Veljko Ramadanović

Veljko Ramadanović
Veljko Ramadanović (1937)
Puno ime	Veljko Ramadanović
Datum rođenja	(1874-09-27)27. septembar 1874.
Mesto rođenja	Korbovo, Kneževina Srbija
Datum smrti	21. jul 1943.(1943-07-21) (68 god.)
Mesto smrti	Beograd, Jugoslavija

Veljko Ramadanović (Korbovo, 27. septembar 1874 − Beograd, 21. jul 1943) bio je srpski specijalni pedagog i socijalni radnik na polju zaštite: slepe, gluve, slabomislene, telesno invalidne, vaspitno zapuštene dece kao i dece sa govornim manama.

Biografija

Veljko Ramadanović je rođen 27. septembra 1874. u Korbovu kod Kladova. Otac Ljubomir je bio učitelj a majka Katarina bila je iz poznate Beogradske trgovačke kuće Mihajlović. Osnovnu školu i nižu gimnaziju učio je u Kragujevcu a nastavio u Beogradu. Dana 7. maja 1891. kao jedan od vođa radikalske omladine učestvuje u demonstracijama protiv proterivanja kraljice Natalije iz Srbije. Prilikom demonstracija biva ranjen od strane policije u levu šaku. Po savetu svog poslodavca knjižara Valožića odlazi u Prag na školovanje za grafičara, ali Veljko u Pragu završava učiteljsku školu i specijalizuje se za nastavu sa slepom i gluvom decom.

Po završetku školovanja vratio se u Srbiju marta 1896. godine. Na Spasovdan 15. maja 1896. godine otvorio je prvi srpski zavod za gluvonemu deci u Požarevcu. Iste godine izvršio je adaptaciju Brajeve azbuke za srpski jezik u nameri da će otvoriti školu za slepe. Školu za slepe nije uspeo da otvori ali škola za gluvoneme u Požarevcu zbog nedostatka finansija i loših materijalnih prilika u kojima je bio Ramadanović morala je da se zatvori 1898. Po zatvaranju škole Ramadanović radi do 15. septembra 1900. kao nastavnik zanatske nastave i šef radionica pri školi doma sirotne i napuštene dece u Beogradu. Nakon toga do 15. aprila 1902. radi kao administrativni činovnik - pisar u upravi grada Beograda. Od 15. aprila do 1. septembra iste godine bio je pisar druge klase Valjevskog okruga. Od 1. septembra 1902. do 16. januara 1903. radio je kao činovnik u Kragujevačkom okrugu. Dana 16. januara 1903. je otpušten iz službe zbog političkih razloga. Dana 20. aprila 1903. postavljen je za činovnika pisara u upravi beogradske policije i na tom položaju ostaje do 15. aprila 1904. kada postaje komesar Topčiderske stanice policije. Septembra 1905. postaje komesar Savske policije. Aprila 1906. Ramadanović je načelnik Golubačkog sreza. Marta 1907. postaje načelnik Ramskog sreza. Septembra 1907. ponovo je načelnik Golubačkog sreza. Septembra 1908. postaje komesar policije u Senjskom rudniku. Februara 1910. postaje načelnik Pčinskog sreza a septembra 1911. postaje načelnik Kosaničkog sreza. Kao načelnik ta dva sreza dao je veliki doprinos pripremama naroda za Prvi Balkanski rat. Njegovi obaveštajni podaci sa granice mnogo su pomogli srpskom generalštabu u pripremi Prvi Balkanskog rata. Maja 1912. postaje glavni kontrolor mera u ministarstvu narodne privrede. Oktobra 1912. postaje sekretar Novopazarskog okruga kojeg je sa svojom jedinicom u Prvom Balkanskom ratu oslobodio. Februara 1913. godine postaje sekretar Prizrenskog okruga. Juna 1913. postaje član uprave grada Skoplja. Dao je veliki doprinos organizovanju upravne i administrativne vlasti u novooslobođenim krajevima stare Srbije i Makedonije. Decembra 1913. godine iz političkih razloga je penzionisan.

Prvi svetski rat

Po izbijanju Prvog svetskog rata 1914. Ramadanović je regrutovan u operativne trupe Užičke vojske kao izviđač i obaveštajac. Godine 1915. prelazi preko Albanije sa srpskom vojskom, a 1916. radi na Krfu kao učitelj sa ranjenicima. Zbog sumnji da je simpatizer ili pripadnik organizacije Crna ruka Ramadanović je interniran u Bizertu. U pritvoru je bio od 4. decembra 1916. do 12. decembra 1917. godine. Pušten je kao nevin. Dana 13. decembra 1917. osnovao je prvu srpsku školu prvobitno za oslepele i ogluvele srpske ratnike u Bizerti. Godine 1918. srpska Vlada ozvaničila je njegovu Brajevu azbuku za srpski jezik a Ramadanović izdaje prvi srpski bukvar za slepe „Moje prvo radovanje“ koji je odobrila srpska Vlada.

Između dva svetska rata

Po oslobođenju 1919. Ramadanović i škola se sele u Zemun na mesto gde se škola i danas nalazi u ulici Cara Dušana 143. Od 1919. do 1941. Ramadanović će biti upravnik doma i škole slepih u Zemunu kao i inspektor za sve specijalne škole, ministarstva socijalne politike Kraljevine Jugoslavije. Osniva 1920. školu za slepe na brajevom pismu i stručnu školu za četkare, obućare, korpare, klavirštimere, daktilografe, a 1921. osniva muzičku školu za slepe. Godine 1923. osniva gimnaziju za slepe i prvi časopis na brajevom pismu Brajeva riznica za slepe a osniva koloniju slepih zemljoradnika Veternik kod Novog Sada.

Ramadanović 1924. putuje u Italiju, Austriju, Švajcarsku, Francusku, Nemačku, Belgiju, Češku i Mađarsku da bi upoznao škole i zavode za invalidnu decu. Otuda je doneo savremena pomagala za slepe i ostale invalide. Iste godine osniva Društvo za zaštitu slepih devojaka. Godine 1925. osniva dom za slepe devojke u Inđiji pod imenom Moja volja. Iste godine postaje potpredsednik društva za brigu o gluvoj deci kralj Dečanski. Godinu dana kasnije šalje prve slepe pitomce na tečaj za fizioterapeute - masere. Godine 1928. osniva školu za gluvonemu decu u Jagodini, telesno invalidnu decu u Subotici i dom za odrasle invalide u Surdulici. A iste godine pokreće prvi defektološki časopis u Jugoslaviji Glas nedužnih i ediciju knjiga o obrazovanju invalidne dece pod nazivom Pedagoška biblioteka. U Zemunu 1929. osniva odeljenja za mentalno nerazvijenu decu prvu u Srbiji od kojih će kasnije nastati potpuna škola Sava Jovanović - Sirogojno iste godine je i pokušao da osnuje i odeljenja za slabovidu decu.

Godine 1931. učestvuje na prvom svetskom kongresu za zaštitu slepih održanom u Njujorku. Tu se upoznao sa slepom-gluvom književnicom Helen Keler koju je doveo u Jugoslaviju gde je održala književno predavanje na beogradskom univerzitetu i obišla našu školu. U Njujorku se sreo i sa slavnim Mihailom Pupinom koji je tom prilikom dao 5000 dolara za školu u Zemunu. Osnovao je 1932. udruženje specijalnih pedagoga Kraljevine Jugoslavije, a 1935. prvu logopedsku ambulantu u Srbiji i odeljenje za nagluvu decu pri zemunskom domu slepih. Za Školu za defektne u govoru je rečeno da je prva na Balkanu i četvrta u Evropi. Godine 1936. osniva sveslovensko udruženje defektologa, a 1937. udruženje slepih intelektualaca i privrednika Kraljevine Jugoslavije. Godine 1938. otvorio je dom i pansion za doživotni smeštaj slepih u Zemunu sa 400 mesta. To je bio najveći dom takve vrste na Balkanu.

Drugi svetski rat

Godine 1940. Ramadanović osniva društvo za pomoć slovenskim emigrantima tj. za pomoć izbeglicama iz Češke i Poljske koje su u Drugom svetskom ratu okupirane od nacističke Nemačke. Posle aprilskog sloma Jugoslavije Zemun je pripao NDH, a srpska deca iz škole i nastavnici i upravnik Veljko Ramadanović proterani su u Beograd. Iste godine u junu Ramadanović osniva izbeglički dom slepih učenika sa školom pri školi za gluve kralj Dečanski u ulici Kralja Milutina br. 79. novembra 1941. Ramadanovića hapsi Gestapo i specijalna policija kao intelektualca antifašistu. Veljko je bio zatočen u banjičkom logoru gde je mučen i saslušavan proveo dva meseca. Pušten je na intervenciju prijatelja kao teško bolestan. Duševno i telesno slomljen umro je 21. jula 1943.

Imao je suprugu Katarinu i usvojenicu Desanu Leticu - Mijušković.

Ordeni

Za socijalno-humani rad i vojne zasluge nosilac je više odlikovanja:

• Orden Svetog Save 5, 4, 3 i 2 stepena,
• Belog orla 5 i 4 stepena,
• Orden Jugoslovenske krune 4 i 3 stepena,
• Ordenom albanske spomenice,
• češkim ordenom belog lava 4 i 3 stepena i
• poljskim ordenom Polonija-Restituta 4 stepena.

Dela

Napisao je i objavio sledeće knjige:

• O vaspitanju i učenju gluvoneme dece, 1898. godine u Požarevcu
• O slepima i njihovoj nastavi, objavljena 1918. u Bizerti
• Govorne mane i njihovo uklanjanje zajedno sa Miodragom Matićem objavljene 1928. u Zemunu
• Helen Keler moj susret i razgovor sa njom, Zemun 1931.
• Slepa i gluva Laura Bridžman, Zemun 1932.
• Iz istorije života Dr Helen Keler, Zemun 1932.
• Život slepih u domu slepih, Zemun 1933.
• Radio ear aparati Zemun 1932.
• napisao je i većinu poglavlja u Spomenici doma slepih Kralja Aleksandra od 1917. do 1937. u Zemunu
• uredio Anton Skala Zemun 1937.
• objavio je i jedan prevod sa češkog Psihognostički metodi u davanju saveta, Zemun 1930.
• Iz života kraljevskog doma Karađorđevića, Zemun 1931.
• napisao je i poveći broj članaka u stranim i domaćim pedagoškim časopisima

Vidi još

• Škola za učenike oštećenog vida Veljko Ramadanović
• Dom slepih kralja Aleksandra

Literatura

• Desana Mijušković, Sećanja, Beograd 1997.
• Đorđe Vukotić - Čevski, Život i delo Veljka Ramadanovića, Beograd 1995.
• Mr Miodrag Janković, Mladi Ramadanović, Beograd 2008.
• Dr Ljubomir Savić, Istorija slepih Srbije, Beograd 1964.
• Dr Ljubomir Savić, Teorija i praksa specijalnog školstva u Srbiji, Beograd 1966.

Spoljašnje veze

• Veljko Ramadanović zaboravljen u rodnom kraju („Politika”, 23. oktobar 2021)