Pređi na sadržaj

Vir (pojava)

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Primer jednog vrtloga

Vir ili vrtlog je kružno kretanje vode koje se javlja u nekim delovima vodenih basena ili tokova zahvaljujući spajanju dveju suprotnih struja. Do toga dolazi prilikom toka vode uz obalu, kod oštrog širenja ili skretanja korita, na ušćima i slično. Morski virovi nastaju sudarom talasa oseke i plime, kao i međusobno suprotnih morskih struja.

Tipovi vrtloga

[uredi | uredi izvor]

Vrtlozi mogu biti različite veličine, od vrlo malih, jedva primetnih, do onih koji mogu zauzeti gotovo celo korito. Prema kretanju vodenih struja oni se dele na:

  • „vrtloge ciklonskog tipa“ (kod njih se na površini vode obrazuje blago ispupčenje i kreću se od dna prema gore iznoseći materijal na površinu, najčešće se formiraju iza nizvodnih delova ade).
  • „vrtloge anticiklonskog tipa“ (kod njih se na površini vode formira ulegnuće u vidu levka, a sam vir dopire do dna korita gde stvara velika udubljenja džinovske lonce vršeći vrtložnu erozijuevorsiju).

Vrtlozi u svetu

[uredi | uredi izvor]

Virovi su česta pojava na rekama i morima, ali su mnogo interesantniji na rečnim tokovima. U Srbiji su česti na Dunavu u klisuri Gospođin vir, gde je jedan takav, zvan „Garigiri“, dostigao dubinu od 82 metra. Ima ih i na Savi, od kojih je najdublji kod Sremske Mitrovice — 28 metara. Na reci Kongo nizvodno od luke Matadi, nalazi se vrtlog širok čak 1200 metara. Formirao se na oštrom skretanju toka, gde se sužava na svega 450 metara i ulazi u Pakleni kotao (fr. Chaudron d' enfer), prečnika 2 km i dubine 166 metara, što je ujedno i najveća rečna dubina na svetu i najveći vrtlog anticiklonskog tipa na svetu.

Literatura

[uredi | uredi izvor]
  • Mastilo, N. (2005): Rečnik savremene srpske geografske terminologije, Geografski fakultet, Beograd
  • Dukić, D, Gavrilović Lj. (2006): Hidrologija, ZUNS, Beograd

Vidi još

[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze

[uredi | uredi izvor]