Водена ступица
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Vodena stupica | |
|---|---|
| |
Naučna klasifikacija 
| |
| Carstvo: | Plantae |
| Kladus: | Tracheophytes |
| Kladus: | Angiospermae |
| Kladus: | Eudicotidae |
| Red: | Caryophyllales |
| Porodica: | Droseraceae |
| Rod: | Aldrovanda |
| Vrsta: | A. vesiculosa
|
| Binomno ime | |
| Aldrovanda vesiculosa | |
| |
| Rasprostranjenje | |
| Sinonimi | |
| |
Vodena stupica (lat. Aldrovanda vesiculosa) jedina je preostala biljka u rodu golosemenica Aldrovanda porodice rosuljarki. Biljka hvata male vodene beskičmenjake koristeći klopke slične onima kod venerine muholovke. Vodena stupica je jedna od nekoliko biljaka sposobnih da prave hitre pokrete.
Opis[uredi | uredi izvor]
Vodena stupica je višegodišnja vodena, submerzna ili slobodno plivajuća biljka bez korena, sa nitastom, jednostavnom, retko granatom stabljikom, dužine do 30 cm. Listova ima od šest do devet i raspoređeni su u pršljenovima. Lisne drške su široke, pri osnovi međusobno srasle, a na vrhu se završavaju sa četiri do šest bodljastih čekinja koje okružuju lisku sastavljenu od dva poluloptasta dela koja se zakapaju duž centralnog nerva. Cvetovi su pojedinačni na dugim drškama u pazuhu listova sa izduženo jajastim čašičnim listićima ima pet. Krunica je sastavljena od pet zelenkastih ili bledozelenih listića. Prašnika ima pet, a plod je loptasta čaura koja se na vrhu otvara sa pet poklopaca i sadrži do deset semena.
Razmnožavanje[uredi | uredi izvor]
Cveta od maja do jula, a način oprašivanja je autogamija. Plodonosi od juna do avgusta. Razmnožava se semenima ili vegetativno turionima.
Rasprostranjenje[uredi | uredi izvor]
Vodena stupica je široko ali disjunktno rasprostranjena vrsta u palearktičkoj oblasti i paleotropskom i australijskom florističkom carstvu. Dva najveća dela areala nalaze se u Evropi na potezu od Atlantika do Urala i u južnoj i jugistočnoj Africi. Ostali prostorno mali i ograničeni delovi areala nalaze se u istočnoj Kini, Japanu, Indokini i četiri lokaliteta u Australiji. U Evropi je sporadično rasprostranjena, ali je nekada živela u skoro svim državama, izuzev Engleske i Skandinavije i krajnjeg juga potkontinenta u Mediteranu.
Stanište[uredi | uredi izvor]
Nastanjuje stajaće ili sporotekuće vode, najčešće u plićaku zajedno sa flotantnim neukorenjujućim hidrofitama iz klase Lamnetea. Pretežno naseljava nizijske vodene basene koji naginju distrofiji. Vodena stupica je submerzna ili flotantna neukorenjujuća karnivorna biljka koja pliva neposredno ispod površine vode. Preživljava zimski period na dnu vodenih bazena kao cela biljka ili u vidu turiona. Zbog toga ova vrsta pretežno naseljava toplije stajaće vode tropskih regiona, a u umerenom pojasu njeno sporadično rasprostranjenje uslovljeno je odgovarajućim staništima koja tokom zime ne mrznu do dna.
Botanička istorija[uredi | uredi izvor]
Vodena stupica se prvi put pominje 1696. godine od strane Leonarda Plukeneta, osnovano na sakupljanjima iz Indije. On je nazvao biljku Lenticula palustris Indica. Savremen botanički naziv potiče od Đetana Lorenca Montija, koji je opisao italijanske primerke 1747. godine i nazvao biljku Aldrovandia vesiculosa u čast italijanskog naučnika Ulisea Aldrovandija. Kada je Karl Line objavio svoj Species plantarum 1753. godine, „i“ je ispalo iz imena (očigledna ortografska greška) da bi stvorilo savremeni naziv.
Stepen zaštite u Srbiji[uredi | uredi izvor]
Vodena stupica najverovatnije ne naseljava područje Srbije. Kao prirodna retkost u Srbiji je bila zaštićena Zakonom (Službeni glasnik Republike Srbije broj 66/91, 83/92 i 50/93). U Srbiji se vodila kao iščezla, ali iako je ponovo otkrivena 2005. godine u plavnom području pašnjaka Valjevac u Zasavici prilikom uzorkovanja vode na dužini od 7 km uz obalu, u istraživanjima iz 2017. godine nije pronađen živ primerak. Verovatno je da je iščezla još 2009. ili 2010. godine, a da je kasnije njeno prisustvo u rezervatu pogrešno prijavljivano.[2]
Močvarno stanište na Makišu, na kome je ova biljka rasla u 19. i prvoj polovini 20. veka, je isušeno. Pominje se i za Obedsku baru, ali taj nalaz nije potvrđen od 1969. godine uprkos pokušajima pronalaska 1977. i 1991. godine. Uzrok iščezavanja iz Obedske bare moglo bi biti masovno zarastanje, širenje trske i ive, kao i drugih emerznih biljaka kojima pogoduju opšta eutrofikacija, nizak vodostaj, pa čak i dugotrajno isušivanje pojedinih barskih okana usled poremećaja vodnog bilansa između Obedske bare i Save. Ipak, postoji mogućnost da je ova retka vodena biljka još uvek opstala u pojedinim neobraslim oknima Obedske bare, tim pre ako se ima u vidu da su, upravo zbog obrastanja, mnoga okna postala nepristupačna i da nisu skoro istraživana. Krajem 19. veka zabeležena je na Blackom jezeru koje je danas većim delom obraslo emerznom vegetacijom. Istraživanjima Blackog jezera sa kraja 20. veka nije potvrđeno nalazište na ovom području.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Cross, A. 2012. Aldrovanda vesiculosa. In: IUCN 2012. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.2. Downloaded on 17 October 2012.
- ^ „Biological flora of Central Europe: Aldrovanda vesiculosa L.” (PDF).
Literatura[uredi | uredi izvor]
Grupa autora, urednik prof. dr Vladimir Stevanović: Crvena knjiga flore Srbije - I tom, suizdavači – Ministarstvo za zaštitu prirodnih bogatstava i životne sredine Srbije, Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu, 1999.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
