Geosinklinala

Geosinklinale su ranije definisane kao linearno izduženi i pokretljivi delovi Zemljine kore, prekriveni morskom vodom. Odlikuju se visokom mobilnošću, snažnim geodinamičkim naprezanjima, znatnom debljinom sedimenata (10—20 km), raščlanjenošću i znatnom propustljivošću Zemljine kore, što se izražava snažnim magmatizmom, metamorfizmom i seizmičkom aktivnošću.

S obzirom da su geosinklinalni prostori tesno u vezi sa dubinskim rasedima, karakterišu ih, pored visoke mobilnosti, jako izražene magnetske i gravitacione anomalije i znatan toplotni protok. Građa i debljina Zemljine kore i gornjeg dela omotača u predelima geosinklinala znatno variraju. U početku evolucije, geosinklinale se odlikuju preovlađujućim pokretima tonjenja i intenzivnom sedimentacijom. Posle ove faze nastupa drugi stadijum razvoja geosinklinala, kada preovlađuju procesi ubiranja i izdizanja, tj. nastupa prelazak geosinklinale u orogen (planinski venac), čija tektonska aktivnost sa vremenom slabi. Orogene strukture se formiraju, pre svega, dejstvom potisaka od relativno stabilnih kontinentalnih blokova (kratona).

Teorija o geosinklinalama je do pre nekoliko decenija bila jedna od najznačajnijih teorija o strukturi i evoluciji Zemljine kore. Pojam geosinklinala prvi su uveli u geološku literaturu američki geolozi Dž. Hal i Dž. Dana.

Sada je, u geološkoj literaturi opšte prihvaćena teorija o tektonici ploča. Teorija o geosinklinalama navodi se zbog toga što se u literaturi iz oblasti geologije i dalje mogu naći pojmovi vezani za nju.