Глас народа (list)
| Tip | časopis |
|---|---|
| Urednik | Uroš Jovanović Kriger ; Stevan Stojačić ; Josip Mijić ; Lazar Plavšić ; Petar Carev ; Božidar Mandić |
| Osnivanje | 1. decembar 1928. |
| Jezik | srpski |
| Ukidanje | 19. mart 1941. |
| Sedište | Sombor |
Glas naroda je vanpartijski list nacionalne orijentacije koji je izlazio u Somboru, od 1. decembra 1928. godine do 19. marta 1941. godine.[1][2]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Sombor je ostao bez ijednog lista na srpskom jeziku posle parlamentarnih izbora 1927. godine. Tako je došlo do pokretanja Glasa naroda krajem sledeće, 1928. godine.
U prvom broju lista od 1. decembra 1928. godine, vlasnik i glavni urednik Uroš Jovanović Kriger je napisao tekst pod naslovom Majko S.H.S. ne tim putem!, protestujući zbog diktatorskog režima u Kraljevini. Međutim, kada je diktatura ipak uvedena, u članku Raduj se majko S.H.S., Kriger hvali kralja kao i njegovog generala Živkovića. Moguće je da se Kriger ovim člankom bio izrugivao, jer je u javnosti bio poznat kao velik zajedljivac, i kao novinar koji zauzima veoma oštar pravac. Kao urednik često je objavljivao neproverene informacije, tako da su novinske strane bile pune ispravki, otvorenih pisama, kritičkog obraćanja uredništvu, a često je dobijao i tužbe. Držeći nacionalni kurs Kriger se tokom 1929. godine pisanjem u novinama obraćao kraljevskoj vladi napominjujući pri tom da novo vreme traži i nove ljude, i skretao joj pažnju na loše pojave iz partizanskog doba koje se ponovo javljaju.
Člankom Mojim prijateljima iz broja 15, druge godine izlaženja lista, Kriger se oprostio sa čitaocima.
U narednom periodu Stevan Stojačić, kao urednik, ostaje prorežimski orijentisan, ali iz lista izostavlja svaku ličnu polemiku i kritiku, držeći se stroge objektivnosti u izveštavanju. Naročito je osetljiv bio prilikom pisanja o socijalnim pitanjima. Prilikom preuzimanja lista pozivao je na saradnju lokalne prosvetne i nacionalne radnike. Stojačić se na razne načine dovijao da privuče čitaoce. Jedno vreme je štampao Poljoprivredni pregled te je time i broj stranica lista povećao na 6, pa čak i na 8, ali nije uspeo da poveće tiraž. I pored stalnih poziva imao je malo stručnih saradnika. List je slao mnogim somborskim intelektualcima, ali se mali broj njih na list i pretplatio. Zbog slabe podrške, list početkom 1933. godine predaje dotadašnjem saradniku Josipu Mijiću.
Novi urednik nastavlja sa nacionalnom politikom. U uvodnim člancima koje je pisao bavio se unutrašnjim problemima u uređenju države, ali i osvrtom na politiku drugih zemlja, naročito aspiracijama susedne Mađarske. Mijić je pristalica novoformirane Jugoslovenske nacionalne stranke. Početkom 1935. godine, list je izašao iz senke režima, i više se orijentisao na lokalne pojave i događaje. Takav zaokret je zasluga novog urednika Lazara Plavšića, koji se kratko vreme zadržao u listu, jer biva uhapšen kao član komunističkog pokreta.
Nekoliko sledećih brojeva je potpisivao Petar Carev.
Novi glavni urednik, Božidar Mandić, list je nastavio da uređuje u opozicionom duhu, stajući upotpunosti na staranu siromašnih radničkih slojeva.[1]
Politička pozadina[uredi | uredi izvor]
List je bio nacionalno orijentisan. Početkom 1935. godine Glas naroda prestaje biti režimski list i do kraja svog postojanja ostao je list opozicionog duha.
Periodičnost izlaženja[uredi | uredi izvor]
Glas naroda je bio nedeljnik, izlazio je redovo svake subote.
Izgled lista[uredi | uredi izvor]
U toku izlaženja nije menjao format, ali broj strana jeste, od 4 strane koliko je brojao najčešće, pa sve do 8 strana kada je obilovao raznim prilozima, vestima, oglasima i licitacionim objavama.
Zaglavlje se menjalo utoliko što se kao dodatak naslova umesto nedeljni vanpartijski list, kojeg je nosio od prvog broja, pojavio dodatak nedeljni list za nacionalu politiku, ali se i on nakon nekog vremena izgubio (od broja 20, treće godine izlaženja lista).
Uz velike napore održavo se tiraž lista od 400 do 500 primeraka, iako je za vreme svog izlaženja ubrajan među najbolje uređivane srpske listove van Beograda.[1]
Mesto izdavanja[uredi | uredi izvor]
Sombor, od 1. decembra 1928. do 19. marta 1941.
Adresa uredništva[uredi | uredi izvor]
Uredništvo lista je vremenom promenilo više adresa, od Jorgovanske ulice br. 15, ulice Zmaj Jove br.1, Braće Mihajlović br. 16, do ulice Zlatne grede br. 17-19, gde se nalazila i štamparija.[1]
Štamparija[uredi | uredi izvor]
Od prvog do poslednjeg broja list je štampan u štampariji Stevana Stojačića u Somboru.
Sadržaj i rubrike[uredi | uredi izvor]
List je negovao feljton, a od stalnih rubrika tu su bile vesti, strane i domaće, vesti iz književnosti uz po koji prozni tekst, kao i sportski izveštaji.
Za vreme uredništva Stevana Stojačića i Josipa Mijić list je često donosio članke iz beogradskeih listova Narodna odbrana i Pravda, za vreme Lazara Plavšića i iz lista Jadranska straža.
Urednici[uredi | uredi izvor]
Prvi vlasnik i odgovorni urednik lista bio je Uroš Jovanović Kriger, penzionisani novinar iz Sombora. Zbog nemogućnosti da materijalno izdržava list, promene režima od 6. januara 1929. godine, i zbog strožijeg Zakona o štampi, Kriger ga prodaje svom štamparu Stevanu Stojačiću koji se potpisuje kao vlasnik i urednik od broja 15 iz 1929. godine.
List ostaje nacionalno orijentisan, ali Stojačić na kraju 1932. godine uvidevši da nema očekivanu podršku, uredništvo predaje Josipu Mijiću, od broja 3 u šestoj godini izlaženja lista (21. januar 1933. godine), ali zadržavajući vlasništvo nad listom.
Zaslugom novog urednika Lazara Plavšića početkom 1935. godine Glas naroda prestaje biti režimski list. Uredništvo nad listom je preuzeo od broja 6, osme godine izlaženja 9. februara 1935. godine. Njegovo angažovanje kao urednika nije bilo dugog veka, jer je tokom 1936. godine uhapšen.
Posle Plavšića nekoliko brojeva je potpisivao i Petar Carev, a od broja 17 iz 1939. god pa do poslednjeg broja list je uređivao Božidar Mandić.[2][1]
Saradnici[uredi | uredi izvor]
U listu su sarađivale mnoge javne ličnosti, npr. Radivoj Simonović, Vasa Stajić, Bogoljub Jevtić, Vaso Zrnić, Pavle Terzin, Sava Kanurić, Triva Militar, Stevan Konjović i drugi.
U listu su svoje priloge imali i sami urednici ali je bilo dosta i anonimnih priloga.[1]