Goldmanov multifaktorski indeks
| Goldmanov multifaktorski indeks |
|---|
Goldmanov multifaktorski indeks (GMRI) poznat i kao indeks srčanog rizika u nesrčanoj hirurgiji je bodovni sistemi za predikciju perioperativnog rizika, koji je potvrdilo svoju upotrebljivost kroz kliničku praksu.[1]
Na osnovu dokaza da su različiti uslovi specifični za pacijenta (npr starija životna dob, bolest bubrega) i specifični činioci za operaciju (npr vrsta operacije, složenost) korisni kao prediktori, osmišljeno je nekoliko alata koji su dizajnirani kombinovanjem i bodovanjem ovih faktora za procenu srčanog rizika.[2] Goldmanov indeks rizika, razvio je dr Goldman 1977. godine, kao alat koji procenjuje demografiju pacijenata, komorbiditete, trenutne znakove srčane insuficijencije, elektrokardiografske znakove, opšta medicinska stanja , i tip operacije da se dodeli odgovarajuća klasa koja je u korelaciji sa specifičnim postoperativnim rizikom od komplikacija.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Goldman, i sardnici, 1977. godine razvili su prvi indeks srčanog rizika, koji je uključivao devet varijabli povezanih sa povećanim rizikom od perioperativnih srčanih komplikacija.[traži se izvor] Ovaj indeks je postao poznat pod naslovom Originalni indeks srčanog rizika (ili alternativno Goldmanov indeks).
Uprkos kasnijim pokušajima da se poboljša njegova pouzdanost, GMRI je nastavio da predstavlja očigledne slabosti, i, vremenom više nije preporučivan kao sredstvo za procenu srčanog rizika.[3]
Umesto GMRI 1999. godine Li i saradnici objavili su novi indeks srčanog rizika izveden od 2.893 pacijenta i potvrđen kod 1.422 pacijenta starosti ≥ 50 godina koji su bili podvrgnuti velikoj nekardijalnoj operaciji. Tako je nastao novi indeks srčanog rizika, koji je postao poznat kao Revidirani indeks srčanog rizika (RISR).[2] Li je u ovom indeksu identifikovao šest nezavisnih varijabli koje su predvidele povećan rizik od srčanih komplikacija, iako se rizik pacijenata za perioperativne srčane komplikacije povećavao sa brojem prisutnih varijabli.[2]
Goldmanovi faktori rizika za kardiovaskularne komplikacije[uredi | uredi izvor]
Goldman sa saradnicima bio je prvi koji je retrospektivnom analizom uzorka od 1.001 bolesnika, koji su bili stariji od 40 godina i koji su lečeni nekardiohirurškim operacijama, izdvojio devet činilaca koji su bili udruženi sa povećanim rizikom za perioperativne kardiološke komplikacije i zbog toga ih nazvali prediktorima lošeg ishoda. Svakom faktoru rizika dodelili su određen broj bodova, a bolesnike su stratifikovali u četiri klase rizika, koje su zasnovane na zbiru ostvarenih bodova
| Faktori rizika | Bodovi |
|---|---|
| Prisustvo trećeg srčanog tona | 11 |
| Povišen jugularni venski pritisak | 11 |
| Miokardni infarkt u prethodnih šest meseci | 10 |
| Ritam koji nije sinusni, sinusni ritam sa atrijalnim ekstrasistolama u preoperativnom elektrokardiogramu ili više od 5 prevremenih komorskih udara u minuti bilo kada pre operacije | 7 |
| Životna dob preko 70 godina | 5 |
| Hitna hirurška intervencija | 4 |
| Intratorakalne i intraabdominalne operacije ili hirurgija aorte | 3 |
| Hemodinamski značajna aortna stenoza | 3 |
| Loše opšte kliničko ili metaboličko stanje (serumski kalijum jednak ili niži od 3 mMol/L, serumski bikarbonati niži od 20 mEq/L, kreatinin viši od 3 mg/dL, parcijalni pritisak kiseonika u arterijskoj krvi ispod 60 mmHg ili ugljen – dioksida iznad 50 mmHg, hronična bolest jetre, vezanost za postelju zbog nesrčanih uzroka) | 3 |
Procena rizika za kardiovaskularne komplikacije[uredi | uredi izvor]
Prema Goldmanovom indeksu operacije koje nose rizik za nastanak perioperativnih kardiovaskularnih komplikacija su:
- unutargrudne operacije,
- unutartrbušne operacije,
- operacije aorte.
Pri tome trebalo bi imati uvidu da veći značaj za pojavu perioperativnih komplikacija ima urgentnost operacije u odnosu na tip hirurgije.
| Klase rizika | Zbir ostvarenih bodova | Procenjen rizik |
|---|---|---|
| Klasa I | 0 - 5 | 1,3% |
| Klasa II | 6 - 12 | 4,7% |
| Klasa III | 13 - 25 | 15,3% |
| Klasa IV | 26 i više | 56,0% |
Nedostaci[uredi | uredi izvor]
Indeks za srčani rizik - iako koristan za procenu perioperativnog rizika - imao je svoja ograničenja. Nedostatak ovog indeksa bio je vezan za procenu rizika pacijenata koji su pripadali srednjim rizičnim grupama, klasi II i III, jer je klinička praksa pokazala da je procenjeni rizik često bio potcenjen.
Takođe, indeks za srčani rizik je nastao iz studije koja je sprovedena u jednom medicinskom centru i mogao je, delom, da bude odraz specifičnosti ustanove u kojoj je nastao.
Takođe, činjenica da su podaci na osnovu kojih je ustanovljen indeks za srčani rizik iz osme decenije prošlog veka, jasno ukazuje da on ne odražava osavremenjene dijagnostičke i terapijske perioperativne pristupe u hirurgiji, anesteziologiji, internoj medicini i kardiologiji.
Uprkos navedenim nedostacima, gotovo deset godina, kliničari su ga koristili u predikciji nepoželjnih kardioloških postoperativnih događaja,[4] i on je postao osnova za nastanak drugih bodovnih sistema koji su, sa više ili manje uspeha, počeli da se koriste u kliničkoj praksi.
Revidirani indeks srčanog rizika[uredi | uredi izvor]
Revidirani indeks srčanog rizika (RISR) je alat koji se koristi za procenu pacijentovog rizika od perioperativnih srčanih komplikacija. RISR i slični alati za kliničko predviđanje su izvedeni traženjem povezanosti između preoperativnih varijabli (npr starosti pacijenta, vrste operacije, komorbidnih dijagnoza ili laboratorijskih podataka) i rizika od srčanih komplikacija u grupi hirurških pacijenata („izvod kohorta").
Promenljive koje imaju nezavisnu prediktivnu vrednost u logističkoj regresionoj analizi su ugrađene u indeks rizika. U idealnom slučaju, tačnost i validnost indeksa rizika se zatim testiraju u posebnoj kohorti („kohorta validacije“).
Klinički značaj[uredi | uredi izvor]
Svaka hirurška intervencija nosi određeni rizik od komplikacija. Najrazornije komplikacije mogu biti srčane. GRI, zajedno sa njegovom ažuriranom verzijom RCRI, razvijen je da pomogne u proceni perioperativnog rizika od hirurške intervencije. Ovi alati se danas koriste da bi se olakšalo donošenje odluka hirurzima radi optimizacije ishoda pacijenata.
RCRI bi trebalo da se koristi za izračunavanje rizika od perioperativnog srčanog rizika kod bilo koga od 45 godina ili starijeg (ili od 18 do 44 godine sa značajnom kardiovaskularnom bolešću) koji se podvrgava elektivnoj nekordijalnoj hirurgiji ili hitnom/poluhitnom (ne-hitnom) ne- kardiohirurgija. Kod pacijenata sa povišenim rizikom (RCRI veći od ili jednak 1, starosti 65 i više godina ili starosti od 45 do 64 godine sa značajnom kardiovaskularnom bolešću), pomaže u usmeravanju dalje preoperativne stratifikacije rizika (npr. sa natriuretskim peptidom B-tipa, BNP) i određuje odgovarajući postoperativni monitoring srca (EKG, troponini).
Rezultati procene rizika se zaista mogu koristiti u preoperativnom savetovanju i diskusijama o informisanom pristanku. Štaviše, ovi alati mogu biti korisni u kombinaciji sa prošlom medicinskom istorijom, porodičnom istorijom i prošlim hirurškim ishodima kako bi se odredio odgovarajući oblik akcije za lečenje pacijenata. Ako je perioperativni rizik za veliki neželjeni srčani događaja manji od 1%, pacijenti se generalno mogu podvrgni intervenciji bez daljeg pregleda srca.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Goldman, Lee; Caldera, Debra L.; Nussbaum, Samuel R.; Southwick, Frederick S.; Krogstad, Donald; Murray, Barbara; Burke, Donald S.; O'Malley, Terrence A.; Goroll, Allan H. (1977-10-20). „Multifactorial Index of Cardiac Risk in Noncardiac Surgical Procedures”. New England Journal of Medicine. 297 (16): 845—850. ISSN 0028-4793. doi:10.1056/nejm197710202971601.
- ^ a b v Brown, Kristen N.; Cascella, Marco (2023), Goldman Risk Indices, StatPearls Publishing, PMID 31536211, Pristupljeno 2024-01-12
- ^ Detsky, Allan S. (1986-11-01). „Cardiac Assessment for Patients Undergoing Noncardiac Surgery A Multifactorial Clinical Risk Index”. Archives of Internal Medicine. 146 (11): 2131. ISSN 0003-9926. doi:10.1001/archinte.1986.00360230047007.
- ^ Abdelaziz, Mahmoud; Marshall, Andrea; Kerr, Amy; Hussain, Khalid; Wotton, Robin; Bishay, Ehab; Kalkat, Maninder; Rajesh, Pala; Steyn, Richard (2014-11-26). „Erratum to: Does the revised cardiac risk index predict cardiac complications following elective lung resection?”. Journal of Cardiothoracic Surgery. 9 (1). ISSN 1749-8090. doi:10.1186/s13019-014-0182-9.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
