Голем (film)
| Golem | |
|---|---|
 Poster filma | |
| Izvorni naslov | Der Golem IMDB  6,7/10 (1 164 glasa) |
| Žanr | horor |
| Režija | Pol Vegener Henrik Galen |
| Scenario | Pol Vegener Henrik Galen |
| Producent | Hans Lipman |
| Glavne uloge | Pol Vegener Rudolf Blumner Karl Ibert Henrik Galen Lida Salmonova |
| Direktor fotografije | Gvido Seber[1] |
| Producentska kuća | Deutsche Bioscop[1] |
| Godina | 1915. |
| Trajanje | 60 minuta |
| Zemlja |  Nemačko carstvo |
| Jezik | nemi nemački međuprevodi |
| Sledeći | |
| IMDb veza | |
Golem (nem. Der Golem) nemački je crno-beli nemi horor film iz 1915. godine, od reditelja i scenarista Pola Vegenera i Henrika Galena. Vegener tumači naslovnu ulogu, a pored njega u glavnim ulogama su Rudolf Blimner, Karl Ibert i Lida Salmonova.[1] Inspirisan je istoimenom legendom iz jevrejskog folklora. Film je trajao tačno sat vremena, ali je od toga danas sačuvano samo nekoliko fragmenata u ukupnom trajanju od 4 minuta.[2] Golem se zbog toga smatra delimično izgubljenim.
Film je sniman tokom 1914, a premijerno je prikazan 15. januara 1915. Postao je začetnik prve horor trilogije u istoriji, pošto je 1917. dobio nastavak, Golem i plesačica, a 1920. i prednastavak, Golem: Kako je došao na svet.[3][4]
Radnja[uredi | uredi izvor]
Trgovac antikvitetima pretražuje ruševine jevrejskog hrama i pronalazi golema, glineni kip koga je pre četiri veka oživeo kabala rabin pomoću magične amajlije, kako bi sačuvao Jevreje od progona. Trgovac oživljava golema, kako bi radio za njega kao sluga, ali se on zaljubljuje u trgovčevu ćerku Džesiku. Kada mu Džesika ne uzvrati ljubav, golem se razbesni i počne da ubija ljude u njihovoj okolini.
Uloge[uredi | uredi izvor]
| Glumac | Uloga |
|---|---|
| Pol Vegener | Golem |
| Rudolf Blimner | Gelerter |
| Karl Ibert | Tredler |
| Henrik Galen | trgovac antikvitetima |
| Lida Salmonova | Džesika |
| Robert A. Ditrih | |
| Jakob Tidke |
Sačuvani fragmenti[uredi | uredi izvor]
U filmskoj arhivi Dojče kinematek pronađeni su fragmenti od 108 m.[2] Iako najviše izvora tvrdi da je ostatak filma zauvek izgubljen, silentera.com tvrdi da celokupne kopije i dalje postoje.[5] Takođe, prof. Elizabet Ber je u svojoj knjizi Revizija Golema — Od Praga do fukcije post-holokausta naznačila da pisac Donald F. Glat tvrdi da je jedan evropski filmski kolekcionar, Pol Selander, naišao na trag celokupne kopije filma tokom 1958, ali ne navodi da je uspeo da je pronađe.[6]
U popularnoj kulturi[uredi | uredi izvor]
U devetoj epizodi šeste sezone TV serije Ljudi sa Menhetna, Rodžer Sterling (koga tumači Džon Slateri) imenom spominje film u razgovoru sa svojom ćerkom. Ona se ljuti na njega jer je odveo svog malog unuke da gleda Planetu majmuna (1968), na šta joj Rodžer odgovara: „Slušaj, ja sam u njegovim godinama gledao Golema. Nemaš pojma koliko je strašan”.[7]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v Workman, Christopher; Howarth, Troy (2016). "Tome of Terror: Horror Films of the Silent Era". Midnight Marquee Press. ISBN 978-1936168-68-2. str. 150.
- ^ a b „Der Golem”. Deutsche Kinemathek. Pristupljeno 27. 3. 2013.
- ^ „Der Golem, wie er in die Welt kam”. Silent Era. Pristupljeno 4. 11. 2016.
- ^ Fenyvesi 2020, str. 139.
- ^ „Der Golem”. silentera.com. Arhivirano iz originala 10. 11. 2014. g. Pristupljeno 27. 3. 2013.
- ^ Baer, Elizabeth R. (16. 4. 2012). The Golem Redux: From Prague to Post-Holocaust Fiction. Wayne State University Press. str. 196. ISBN 978-0-8143-3627-4.
- ^ „MAD MEN (2007–2015): SEASON 6, EPISODE 9 - THE BETTER HALF - FULL TRANSCRIPT”. subslikescript.com. Pristupljeno 7. jun 2022.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Sačuvani fragmenti filma su dostupni za besplatno preuzimanje na sajtu Internet Archive
- Golem na sajtu IMDb (jezik: engleski)
- Golem na sajtu AllMovie (jezik: engleski)
