Gornji ekstremitet
| Gornji ekstremitet | |
|---|---|
 Prednja strana gornjeg ekstremiteta. | |
 Zadnja strana gornjeg ekstremiteta. | |
| Detalji | |
| Sistem | Mišićno-skeletni |
| Identifikatori | |
| Latinski | membrum superius |
| MeSH | D034941 |
| TA | A01.1.00.019 |
| FMA | 7183 |
| Anatomska terminologija | |
Gornji ekstremitet (membrum superius) je deo tela složene građe, visokodiferencirane funkcije čija je glavna uloga mehanička interakcija sa okolinom.
Zahvaljujući svojoj građi, ruka, naročito šaka ima mnoge funkcionalne mogućnosti. Šaka je organ prilagođen za hvatanje, pri čemu posebnu ulogu ima palac šake. Ona izražava emocionalno reagovanje čoveka i značajna je za kreativni, stvaračalki rad.
Premda je telo čoveka bilaterelano simetrično, ljudi se najčešće jednom rukom više služe, te je ta ruka nešto razvijenija.
Ruka je vezana za grudni koš (thorax) grudnoključnim zglobom (art. sternoclavicularis) i grupom snažnih mišića, koji predstavljaju pokretljive veze između ramenog pojasa i zidova grudnog koša, kičmenog stuba (columna vertebralis), vrata (collum) i glave (caput). Granice gornjeg ekstremiteta su konvencionalne. Gornju granicu predstavlja gonja ivica ključne kosti i lopatice, prednja granica je označena medioklavikularnom linijom, dok je zadnja vertikala paralelna unutrašnjoj ivici lopatice.
Osnovni položaj u topografskom izučavanju anatomije čoveka je supinacija (supinatio). U ovom položaju, dlanovi šake okrenuti su nagore, dok su palčevi okrenuti upolje. Suprotnom ovom je položaj pronacije (pronatio).
Iako je ruka čoveka nedeljiva celina, iz didaktičkih razloga ovaj organ je podeljen u topografske celine.
Glavni delovi gornjeg ekstremiteta su:
Svaki od ovih predela sastoji se iz površnog i dubokog dela. Površni deo sačinjavaju koža (cutis), potkožno tkivo (tela subcutanea), potkožni limfni i krvni sudovi i živci. Na granici između površnog i dubokog sloja nalazi se površna fascija (fascia superficialis). U dubokom sloju, nalaze se mišići, duboki limfni i krvni sudovi i živci.
Rame[uredi | uredi izvor]
Rame (omos) predstavlja koren gornjeg ekstremiteta. Najvažniji deo ramena je rameni zglob (articulatio humeri) i strukture koje ga okružuju. Rame se topografski pruža gore do vrata prema kome granicu predstavlja gornja strana ključne kosti (clavicula). Donja granica prati donju ivicu velikog grudnog mišića (m. pectoralis major). Napred se rame pruža do vertikalne linije spuštene od sredine ključne kosti naniže, a pozadi do unutrašnje ivice lopatice (scapula).
Rame je sačinjeno iz predela pazuha (pazušne jame), spoljašnjeg predela ramena (regio deltoida), zadnjeg predela ramena (regio scapularis) i predela zgloba ramena (articulatio humeri).
Pazušna jama[uredi | uredi izvor]
Pazušna jama (fossa axillaris) je udubljenje oblika četvorostrane piramide, koje se svojim vrhom pruža do sredine ključnice (clavicula), a baza joj leži u predelu donje ivice velikog grudnog mišića (m. pectoralis major). Ovaj predeo obogaćen je važnim krvnim sudovima, nervima, limfnim sudovima i limfnim žlezdama.
Nadlakat[uredi | uredi izvor]
Nadlakat (brachium) je deo ruke koji se prostire između predela ramena i predela lakta. Gornju granicu nadlakta predstavlja konvencionalna linija kružnog oblika koja prati bazu pazušne jame. Donja granica nadlakta je takođe jedna konvencionalna kružna linija koja se nalazi na tri do četiri santimetara od lakatnog prevoja. Skletnu osnovu nadlakta predstavlja ramena kost (humerus). Ona, kao i spošaljnjom i unutrašnja međumišićna pregrada (septum intermusculare laterale et mediale) deli nadlakat na prednji (regio brachii anterior) i zadnji predeo (regio brachii posterior).
Lakat[uredi | uredi izvor]
Lakatni predeo (regio cubitis) obuhvata predeo od 3-4 santimetara ispod prevoja lakta do donje granice nadlakta. Na njemu se razlikuju prednji predeo (regio cubitalies anterior) i zadnji predeo (regio cubitalis posterior). Kubitalna jama (fossa cubitalis) je udubljenje trouglastog oblika koje se nalazi u središnjem delu prednjeg predela.
Podlakat[uredi | uredi izvor]
Podlakat (antebrachium) je region koji se proteže od donje granice lakta do kožnog pregiba korena šake. Osnovu podlakta čine dve duge kosti žbica (radius) i lakatna kost (ulna). One su spojene jakom međukoštanom membranom (membrana interossea antabrachii). U osnovnom položaju supinacije, žbica se nalazi lateralno, laktica medijalno. Podlakat je podeljen na prednji predeo (regio antebrachii anterior) i zadnji predeo (regio antebrachii posterior).
Koren šake[uredi | uredi izvor]
Koren šake (regio radicis manus) je deo ruke koji spaja podlakat sa šakom. Donja granica korena šake pruža se do donjeg kraja graškaste kosti (os pisiforme). Koren šake predstavlja deo predela ručja (carpus).
Šaka[uredi | uredi izvor]
Na šaci (manus) se razlikuju prednji predeo (dlan, palma manus), zadnji predeo (nadlanica, dorsum manus) i prsti (digiti manus). Prednji predeo šake je u središnjem delu izdubljen, dok su spoljašnji i unutrašnji delovi izdignuti u dva mišićna uzvišenja, spoljašnji odgovara palcu (eminentia thenaris), a unutrašnji malom prstu (eminentia hypothenaris). Dvema sagitalnim fascijama ovaj predeo podeljen je u središnji (spatium palmara intermedium, spoljašnji (spatium palmare laterale) i unutrašnji (spatium palmare mediale).
Prsti šake[uredi | uredi izvor]
Prsti (digiti manus) su najpoktretljiviji deo šake. Ima ih pet: palac (pollex), kažiprst (index), srednji prst (digitus medius), domali prst (digitus anularis) i mali prst (digitus minimus). Prsti se sastoje iz članaka. Svi prsti imaju tri članka, izuzev palca koji ima dva.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Ilić, Aleksandar (2008). Anatomija gornjeg ekstremiteta, 16. izd. Beograd. Savremena administracija. ISBN 978-86-387-0789-08
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
