Dvorine
Dvorine, poznate i kao Madžarsko groblje je arheološki lokalitet u Srbiji, na kome su otkriveni ostaci raskošne srednjovekovne crkve iz 14. veka, za koju se predpostavlja da je zadužbina poslednjeg srpskog despota Pavla Bakića.
Arheološko nalazište je u selu Banja kod Aranđelovca, na severoistočnim obroncima planine Venčac.
Na osnovu otkrivenih fragmenata stručnjaci pretpostavljaju da se radi o vlastelinskoj zadužbini, iz doba despotovine Pavla Bakića koja je građena u srpsko - vizantijskom stilu, polovinom XIV. veka.[1]
Crkva je imala troapsidalni oblik, sa centralnom petougaonom apsidom, dok su đakonikon i proskomidija najverovatnije trostrani, ali se zbog veoma lošeg stanja u kome se nalaze to ne može tačno utvrditi. Širina objekta je bila 14 metara, a dužina preko 22 metra. Na osnovu velikog broja fragmenata fresaka, boja i načinu izrade koji su nađeni na lokalitetu utvrđeno je da je živopis bio izuzetnog kvaliteta i da su ga izradili vrhunski majstori i da je u rangu sa onima u Dečanima i Svetim arhangelima kod Prizrena.[2]
Ova građevina upisanog krsta srpsko - vizantijskog stila je jedina takva koja postoji severno od Kosova i Metohije. Objekat je sistematski uništen, verovatno od strane Turaka jer su tesanici od krečnjaka i mermera, od kojih je građena bili veoma dragoceni.
Prema narodnom predanju, koje je 1871. zapisao general Jovan Mišković "pored Dvorina se nalazila crkva". On navodi da je u 19. veku narod ovaj lokalitet nazivao Crkvine, dok je danas ustaljen naziv Dvorine.[3]
Na lokalitetu su pronađeni ostaci velike crkve, nekropole i zidanog objekta sa prizemnim i spratnim delom. Čitav kompleks predstavlja arheološko nalazište od velikog značaja.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Narodni muzej Aranđelovac Zbornik radova Narodnog muzeja u Aranđelovcu ŠUMADIJSKI ZAPISI VI Rezultati arheoloških istraživanja lokaliteta Dvorine/Madžarsko groblje u selu Banji (Results of a Archaeological Research of the Site Dvorine/Madžarsko groblje in the Village Banja), Šumadijski zapisi 6, Aranđelovac 2012, 87-104.
- ^ Politika
- ^ Kragujevački arheolozi otkrili srednjovekovnu crkvu 4. maj 2011 sumadijapress.co.rs[mrtva veza]
- ^ „NARODNI MUZEJ Aranđelovac ARHEOLOŠKA ZBIRKA”. Arhivirano iz originala 21. 06. 2016. g. Pristupljeno 12. 09. 2015.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Otkopavanje grada poslednjeg srpskog despota („Večernje novosti“, 11. septembar 2015)
- Otkriven hram Nemanjića na Venčacu („Večernje novosti”, 1. jul 2016)
- Otkriven hram na Venčacu iz doba Nemanjića („Politika”, 19. jul 2016)
- „Dvorine” kriju srpsku istoriju („Politika”, 18. oktobar 2017)
- Šumadijska zadužbina Nemanjića veća od Gračanice („Večernje novosti”, 6. novembar 2018)
- Ovo je jedina zadužbina Nemanjića za koju ne postoji nikakav pisani trag (B92, 10. septembar 2020)
- NOVE STRANE SRPSKE ISTORIJE Šta čuva dvor poslednjeg despota? (Nportal, 16. maj 2023)