Državni službenici (Srbija)
Državni službenici su lica čija se radna mesta sastoje od poslova iz delokruga organa državne uprave, sudova, javnih tužilaštava, Državnog pravobranilaštva, službi Narodne skupštine, predsednika Republike, Vlade, Ustavnog suda i službi organa čije članove bira Narodna skupština ili s njima povezanih opštih pravnih, informatičkih, materijalno-finansijskih, računovodstvenih i administrativnih poslova, dok državni službenici nisu narodni poslanici, predsednik Republike, sudije Ustavnog suda, članovi Vlade, sudije, javni tužioci i njihovi zamenici, kao i druga lica koja na funkciju bira Narodna skupština ili postavlja Vlada i lica koja prema posebnim propisima imaju položaj funkcionera.[1][2]
Državni službenik dužan je da postupa u skladu sa Ustavom, zakonom i drugim propisom, prema pravilima struke, nepristrasno i politički neutralno i ne sme da na radu izražava i zastupa svoja politička uverenja.[3]
Klasifikacija državnih službenika[uredi | uredi izvor]
Postoje dve kategorije državnih službenika: državni službenici na položaju i državni službenici izvršioci,[4] mada se može reći postoji i treća kategorija državnih službenika, u vidu nameštenika.[2]
Državni službenici na položaju[uredi | uredi izvor]
Državni službenici na položaju su oni državni službenik koji ima ovlašćenja i odgovornosti vezane za vođenje i usklađivanje rada u državnom organu. Položaj se stiče postavljenjem od Vlade ili drugog državnog organa ili tela, a ti položaji mogu biti pomoćnik ministra, sekretar ministarstva, direktora organa uprave u sastavu ministarstva, pomoćnika direktora organa uprave u sastavu ministarstva, direktora posebne organizacije, zamenika i pomoćnika direktora posebne organizacije, direktora službe Vlade, zamenika i pomoćnika direktora službe Vlade, zamenika i pomoćnika Generalnog sekretara Vlade, Državnog pravobranioca i zamenika Republičkog javnog pravobranioca, dok se položaji u sudovima i tužilaštvima određuju aktima Vrhovnog kasacionog suda i Republičkog javnog tužioca, dok se u ostalim državnim organima položaji se određuju aktima tih organa.[5][4]
Državni službenici izvršioci[uredi | uredi izvor]
Državni službenici izvršioci su službenici koji su zaposleni na radnim mestima koja nisu položaji, uključujući i radna mesta rukovodilaca unutrašnjih jedinica u državnom organu. Izvršilačka radna mesta razvrstavaju se po zvanjima, u zavisnosti od složenosti i odgovornosti poslova, potrebnih znanja i sposobnosti i uslova za rad.[6][7] Državni slubenik zaposlen sa određenim zvanjem može se kretati u karijeri, odnosno može dobiti više ili niže zvanje.[6][7]
Da bi državni službenici izvršioci bili zaposleni na neodređeno u državnoj upravi moraju imati položen državni stručni ispit. Pod određenim okolnostima mogu biti zaposleni u državnoj upravi i bez položenog pod obavezom da ga polože u roku od 6 meseci od zasnivanja ugovora o radu.[8] Takođe postoji obaveza da se polaže i posebni stručni ispit radi zapošljavanja na radnim mestima sa posebnim dužnostima i ovlašćenjima.[9][10]
Dok postoje mogućnosti da su oslobođeni od polaganja državnog stručnog ispita, ali to su izuzetci za osobe koje polagali pravosudne ispite (državni službenici u sudovima, javnim tužlaštvima, Državnom pravobranilištvu, ostale kategorije državnih službenika koji su polagali pravosudni ispit), državni službenici u diplomatskom zvanju ili su položili diplomatsko-konzularni ispit, kao i državni službenici koji rade u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija kao zdravstveni radnici ili zdravstveni saradnici koji su u obavezi da polažu ili su položili stručni ispit u oblasti zdravstvene zaštite.[11]
Zvanja državnih službenika izvršioca[uredi | uredi izvor]
Zvanja državnih službenika sa neophodnim stručnom spremom i radnim iskustvom su:[12][10]
- Viši savetnik, visoka stručna sprema sa najmanje 240 ESPB bodova i najmanje 7 godina radnog iskustva radnog iskustva u struci
- Samostalni savetnik, visoka stručna sprema sa najmanje 240 ESPB bodova i najmanje 5 godina radnog iskustva radnog iskustva u struci
- Savetnik, visoka stručna sprema sa najmanje 240 ESPB bodova i najmanje 3 godina radnog iskustva u struci
- Mlađi savetnik, visoka stručna sprema sa najmanje 240 ESPB bodova i najmanje godinu dana radnog iskustva u struci ili najmanje 5 godina radnog staža u državnim organima
- Saradnik, visoka stručna sprema sa najmanje 180 ESPB bodova i najmanje 3 godina radnog iskustva u struci
- Mlađi saradnik, visoka stručna sprema sa najmanje 180 ESPB bodova i najmanje devet meseci radnog iskustva u struci ili najmanje pet godina radnog staža u državnim organima
- Referent, srednja škola i najmanje 2 godina radnog iskustva u struci
- Mlađi referent, srednja škola i najmanje 6 meseci radnog iskustva u struci
Nameštenici[uredi | uredi izvor]
Nameštenici su lica čija se radna mesta sastoje od pratećih pomoćno-tehničkih poslova u državnom organu. Oni nisu državni službenici ali su podvrgnuti određenim stvarima kao i državni službenici (poput čuvanja državne, vojne, službene i poslovne tajne) po Zakonu o državnim službenicima (koji ujedno i definiše poziciju nameštenika u državnoj upravi,[13][2] pa se može smatrati da su treća kategorija državnih službenika, iako po Zakonu o državnim službenicima nisu.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Zakon o državnim službenicima, Član 2.
- ^ a b v Milenković 2013, str. 330.
- ^ Zakon o državnim službenicima, Član 5.
- ^ a b Milenković 2013, str. 331.
- ^ Zakon o državnim službenicima, Član 34.
- ^ a b Zakon o državnim službenicima, Član 35.
- ^ a b Milenković 2013, str. 331-2.
- ^ Zakon o državnim službenicima, Član 100 i 102.
- ^ Zakon o državnim službenicima, Član 102a.
- ^ a b Milenković 2013, str. 332-3.
- ^ Zakon o državnim službenicima, Član 101.
- ^ Zakon o državnim službenicima, Član 35-43a.
- ^ Zakon o državnim službenicima, Član 2 i 23.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- „Zakon o državnim službenicima”. 2005.
- Milenković, Dejan (2013). Javna uprava — odabrane teme. Beograd: Čigoja štampa. ISBN 978-86-7558-959-4. Arhivirano iz originala 20. 4. 2023. g.
