Ženska štampa u Srbiji
Ženska štampa u Srbiji prvi put se pojavljuje polovinom 19. veka. Prvi ženski časopis - Vospitatel ženskii, pokrenuo je Matija Ban, vaspitač dece kneza Aleksandra Karađorđevića, 1847. godine.
Ženski časopisi pokrenuti pre Prvog svetskog rata[uredi | uredi izvor]
Prvi ženski časopis - Vospitatel ženskii, pokrenuo je Matija Ban, vaspitač dece kneza Aleksandra Karađorđevića, 1847. godine, a bio je namenjen „krasnom polu južnoslovenskih naroda". Namera izdavača je bila da utiče na prosvećivanje srpskih žena i na podizanje njihove kulture. Osim Bana, u časopisu su sarađivali i književnici Milan Milićević i Milorad Šapčanin. Časopis je sadržavao književne priloge, pouke iz medicine, tekstove o vaspitanju i nezi dece, vođenju domaćinstva, ali i priloge sa temama iz oblasti etike, nauke, istorije, geografije, kao i vesti o akcijama žena u svetu, položaju žene u slovenskim zemljama i drugo. Koliko je poznato, izašle su tri sveske ovog časopisa. Ideje koje je Ban zastupao o ženama bile su za tadašnje srpsko društvo vrlo revolucionarne, časopis je štampan na narodnom jeziku, pa se pretpostavlja da je stoga bilo zabranjeno njegovo izlaženje.[1]
Prvi ženski časopis u Srbiji koji je izlazio u kontinuitetu bio je časopis Domaćica, osnovan kao glasilo Beogradskog ženskog društva. časopis se održao čak do početka Drugog svetskog rata.[2]
Časopisi koji su izlazili u Srbiji[uredi | uredi izvor]
- Vospitatelj ženski (1847, izašlo samo 3 broja)
- Domaćica (1879-1941, Beograd)
- Jednakost (1910-1914, Beograd; organ žena socijaldemokratkinja)
- Ručni rad (1898-19??, Beograd; ilustrovani pedagoški list : organ Društva za ručni rad u školi)
- Materinski list (1901-1903, Beograd; ilustrovani mesečnik za domaće vaspitanje i negovanje dece, ispitivanje detinjstva i rad u zabavištu)
- Pariska moda (tokom 1902, Beograd; list za lepu nošnju, najnovije krojenje, ručne radove, domaće savete i lepu zabavu)[3]
Časopisi koji su izlazili u Vojvodini[uredi | uredi izvor]
- Srpkinja (1882-1883; 1886, Pančevo)[4]
- Ženski svet (1886-1914, Novi Sad)
- Posestrima (tokom 1890, Pančevo, Velika Kikinda)
- Srpska vezilja (1903; 1905-1906, Vršac; ilustrovani list za ručni rad, domaću potrebu i zabavu)
- Žena (1911-1921, Novi Sad)[3]
Časopisi koji su izlazili u Bosni i Hercegovini[uredi | uredi izvor]
- Srpska žena (1912-1913, Sarajevo; organ Saveza dobrotvornih zadruga Srpkinja za BiH)[4]
Ženski časopisi pokrenuti u Srbiji između dva svetska rata[uredi | uredi izvor]
Žene ove generacije pokreću svoje nezavisne feminističke listove i sarađuju u drugoj progresivnoj štampi širom tadašnje Kraljevine Jugoslavije, pa tako i u Srbiji.[1] Časopisi ovog perioda promovišu ženstvenost i emancipaciju, ali ne u smislu rodne ravnopravnosti u meri u kojoj se to desilo posle Drugog svetskog rata, nego u afirmaciji same žene.[5]
- Ženski pokret (1920-1938, Beograd; organ Društva za prosvećivanje žene i zaštitu njenih prava)
- Žena danas (od 1936, Beograd)[2][4][a]
- Žena i svet (1925-1941, Zemun)[3]
Ženski časopisi pokrenuti u Srbiji posle Drugog svetskog rata[uredi | uredi izvor]
- Praktična žena (časopis) - ženski časopis
- Politika Bazar - ženski časopis
- Nada (časopis 1976-1993) - ženski časopis
Savemeni ženski časopisi[uredi | uredi izvor]
- Pro Femina - srpski i jugoslovenski časopis za književnost i kulturu i predstavlja jedan od prvih časopisa o feminizmu u Jugoslaviji. Izlazio je od 1994. do 2011. godine.[6]
- Ženske studije - časopis za feminističku teoriju. Izlazio je od 1995. do 2002. godine.[7]
- Genero
Elektronski ženski časopisi[uredi | uredi izvor]
Napomene[uredi | uredi izvor]
- ^ Br. 30 (1940) zaplenjen i zabranjeno dalje izlaženje časopisa. Januara 1943. godine u Drinićima izašao prvi i drugi ratni broj, treći ratni broj pripremljen je u Bariju, ali je rukopis izgubljen. Ratni brojevi nastavljaju numeraciju predratnih, pa je prvi ratni broj numerisan sa 31. Podnaslov od br. 38/39 (1946) „Organ Antifašističkog fronta žena Jugoslavije”. Od 1946. izlazi u dva izd. ćir. i lat.; od br. 88 (1951), iz „tehničkih razloga”, ukidaju se oba izdanja, a nastavlja ranije izdanje sa tekstovima ćir. i lat. Od br. 259 (1960) časopis samo lat. Od 1949. sa prilogom Moje dete.[4]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Božinović 1996, str. 85,86,121,123,179,196
- ^ a b Femić, Bojana. „Od listova za domaćice do glasila feminizma”. Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS). Arhivirano iz originala 18. 09. 2016. g. Pristupljeno 14. 10. 2016.
- ^ a b v Peković, Slobodanka. „Ženski časopisi u Srbiji na početku 20. Veka” (PDF). Universita degli studi di Trieste. Pristupljeno 20. 9. 2016.
- ^ a b v g Virtuelna biblioteka Srbije
- ^ Gočanin, Sonja. „Šta su nam poručivale naslovne strane?”. B92. Pristupljeno 21. 10. 2016.
- ^ Petrović, Jelena. „Jugoslovenski feminizmi”. Academia edu. Arhivirano iz originala 4. 4. 2019. g. Pristupljeno 8. 4. 2019.
- ^ „Elektronska izdanja časopisa za feminističku teoriju "Ženske studije" od 1995-2002. godine”. Zvanični veb-sajt. Centar za ženske studije. Arhivirano iz originala 05. 12. 2020. g. Pristupljeno 18. 11. 2020.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Todorović-Uzelac, Neda (1987). Ženska štampa i kultura ženstvenosti. Beograd: Naučna knjiga. ISBN 978-86-23-06001-4.
- Božinović, Neda (1996). Žensko pitanje u Srbiji : u XIX i XX veku (PDF). Beograd: "Devedesetčetvrta". ISBN 978-86-82449-09-6. Pristupljeno 14. 10. 2016.
- Menković, Mirjana. „Savremena žena : odnos među polovima u Srbiji u XX veku u svetlu antropoloških proučavanja odevanja i ženske štampe”. NaRDuS. Pristupljeno 21. 10. 2016.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Skrozza, Tamara (13. jun 2002). „Kozmetika i glamur u ekspanziji”. VREME. Pristupljeno 21. 10. 2016.
- Todorović, Neda. „Od štampe srca do štampe novčanika: savremeni ženski časopisi”. Knjiženstvo. Univerzitet u Beogradu, Filološki fakultet. Pristupljeno 21. 10. 2016.
- „Od ženstvenog do feminističkog – ženska periodika od Domaćice do Žene danas”. Narodna biblioteka Srbije. Pristupljeno 21. 10. 2016.