Žensko ropstvo u Sjedinjenim Američkim Državama
Institucija ropstva u Severnoj Americi postojala je od najranijih godina kolonijalne istorije Sjedinjenih Američkih Država pa sve do 1865. godine kada je Trinaesti amandman trajno ukinuo ropstvo u svim državama SAD. Ropstvo je potom, mirovnim ugovorima, ukinuto i među suverenim indijanskim plemenima na indijskoj teritoriji.
Tokom većeg perioda XVII i XVIII veka, muški robovi su bili brojniji u odnosu na ženske robove. Živeći i radeći mnogobrojne poslove širom zemlje, afroameričke žene i muškarci robovi imali su različita iskustva tokom perioda ropstva. U početku je većinom dovođena muška populacija, ali se to znatno promenilo sa sve većim brojem kidnapovanih Afrikanki i žena rođenih u ropstvu. Odnos polova se poravnao u periodu između 1730. i 1750. godine. „Jedinstvenost afroameričke ženske situacije je u tome što se ona nalazi na razmeđi dve najrazvijenije američke ideologije, one koja se tiče žena i one koja se tiču crnaca“.[1]:27 Suočeni sa ovim problemima i stereotipima, žene su bile izložene seksizmu i rasizmu.
Kolonijalna Amerika[uredi | uredi izvor]
Virdžinija[uredi | uredi izvor]
U period od 1700. do 1740. godine procenjuje se da je u Virdžiniji uvezeno 43.000 robova, a gotovo 39.000 njih je direktno došlo iz Afrike. Dostupni podaci sugerišu da je broj žena i muškaraca bio manje-više jednak i da je je bilo mnogo dece. Većina robova dovezena je iz Zapadne Afrike a zajedno sa njima uvezeni su i njihovu kulturni običaji koji su praktikovani u Americi tokom sredine i s kraja XVIII veka. Afričke vrednosti bile su široko rasprostranjene među ženama a zapadnoafrička kultura imala je snažan uticaj. Neki rasprostranjeni kulturni običaji bile su duboke i snažne veze između majke i deteta i među ženama u većoj ženskoj zajednici.
Emancipacija i kraj ropstva[uredi | uredi izvor]
U Sjedinjenim Američkim Državama ropstvo je ukinuto 1865. godine, ratifikacijom 13. amandmana. Dekretom je porobljenim muškarcima ponuđen put do slobode kroz služenje vojnog roka. Tek je Zakonom iz 1861. godine dozvoljena je sloboda porobljenih ženama. Ovim zakonom one su se oslobodile robovlasnika konfederacija na jugu.[2] Godine 1868. godine usvajanjem 14. amandman, državljanstvo SAD je prošireno na sve Afroamerikance. Ovim amandmanom oni su postali slobodni državljani Sjedinjenih Američkih Država. Međutim, proći će još mnogo decenija do potpune ravnopravnosti sa belcima.[3]
Znamenite žene iz ropstva[uredi | uredi izvor]
- Lusi Teri (oko 1730 – 1821) autor je najstarijeg poznatog književnog dela jedne Afroamerikanke.
- Filis Vitli (8. maja 1753. - 5. decembra 1784) bila je prva afroamerička pesnikinja i prva Afroamerikanka koja je objavila knjigu u Sjedinjenim Američkim Državama.
- Sodžerner Trut (oko 1797. - 26. novembra 1883) rođena kao Izabela Baumfri, bila je američka abolicionistkinja i borac za ljudska i ženska prava. Trut je rođena u ropstvu u Rajftonu, okrug Ulster u Njujorku. Godine 1826. pobegla je sa svojom malom ćerkom. U sudskom procesu za starateljstvo nad sinom, postala je prva crnkinja koja je dobila ovakav slučaj protiv belca. Njen najpoznatiji savremeni govor o rodnim nejednakostima, „Zar nisam žena?“, održan je 1851. godine na Konvenciji o ženskim pravima u Ohaju u Akronu u Ohaji. Tokom građanskog rata, Trut je pomagala regrutovanju crnaca za vojsku Unije. Nakon rata je bezuspešno pokušavala da obezbedi pomoć od savezne vlade za u vidu zemljišta za bivše robove.
- Harijet Tabman (rođena Araminta Ros; 1820 - 10. mart 1913) bila je američka abolicionistkinja, humanitarka i špijunka Unije tokom američkog građanskog rata. Rođen u ropstvu, Tabman je pobegla od svog robovlasnika i potom izvršila više od trinaest misija za spašavanje više od 70 robova. U spasilačkim akcijama koristila je neformalnu ali dobro organizovanu mrežu aktivista poznatu pod imenom „Podzemna železnica“. Kasnije je pomogla Džonu Braunu da regrutuje muškarce za napad na Harpers Feri, a u posleratnoj eri borila se za žensko pravo glasa.
- Elen Kraft (1826–1897) bila je ropkinja iz Mejkona u Džordžiji koja se predstavljala kao belkinja i vlasnica plantaže ne bi li pobegla iz ropstva. Pobegla je na sever decembra 1848. godine putujući vozom i parnim čamcem sa suprugom, koji je bio njen sluga-rob. Na Božić su stigli do Filadelfije i slobode.
- Margaret Garner (zvana Pegi) (oko 1833/1834 – 1858) bila je porobljena Afroamerikanka iz perioda predgrađanskog rata u Sjedinjenim Američkim Državama. Postala je poznata nakon ubistva svoje kćerke, pravdajući svoj postupak milosrdnijim od života u robovlasništvu. Njena priča bila je inspiracija za roman Voljeni (1987) dobitnice Nobelove nagrade Toni Morrison, koji je adaptiran u istoimeni film u kojem glumi Opra Vinfri (1998). Takođe je poslužila i za libreto za operu Margaret Garner (2005) koju je komponovao Ričard Danielpour.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ White, Deborah Gray (1999). Ar'n't I a Woman?: female slaves in the plantation South
(Revised izd.). New York: W. W. Norton. ISBN 0393314812. Arhivirano iz originala 2020-08-18. g. Pristupljeno 2019-12-17.
- ^ Glymph, Thavolia (leto 2013). „Du Bois's Black Reconstruction and Slave Women's War for Freedom”. South Atlantic Quarterly. 112 (3): 489. doi:10.1215/00382876-2146431.
- ^ „The Powers of Congress to Enforce the 13th, 14th, and 15th Amendments”. University of Missouri - Kansas City, School of Law. 27. 4. 2013.
Buduća čitanja[uredi | uredi izvor]
- Ar'n't I a Woman? Female Slaves in the Plantation South, Deborah Gray White.
- Being Good: Women's Moral Values in Early America, Martha Saxton.
- Born in Bondage, Marie Jenkins.
- Life in Black and White, Brenda Stevenson.
- Love of Freedom: Black Women in Colonial and Revolutionary New England, Catherine Adams and Elizabeth H. Pleck.
- Mistresses and Slaves: Plantation Women in South Carolina, 1830–80, Marli F. Weiner.
- Slave Counterpoint: Black Culture in the Eighteenth-Century Chesapeake & Lowcountry, Philip D. Morgan.
- Working Toward Freedom, Larry E. Hudson, Jr.