Zelena pećina

Zelena pećina je arheološko nalazište u steni iznad vrela Bune u Blagaju kod Mostara. Smještena je sa zapadne strane visoke klisure nad vodom. To je, u stvari, okapina okrenuta ulazom ka zapadu, podeljena jednom živom stenom u dva dela. Pristup ulazu u pećinu bio je veoma težak, vrlo strm, a s gornje strane potpuno nepristupačan, pa je, pećina bila idealno sklonište za neolitskog čoveka od neželjenih posetilaca i atmosferalija. U samoj pećini nalazila se veća kamena gromada uz koju je neolitski čovek ložio i imao otvoreno ognjište. U humoznom nanosu debljine 165 do 195 cm sačuvani su ostaci naselja iz mlađeg kamenog i bakarnog doba.

Zelena pećina

U pećini postoje 3 stratuma.

Pri dnu se nalaze tragovi staništa iz kasne faze starijeg i početka srednjeg neolita (impreso-keramika);

Srednji sloj pripada kasnoj fazi srednjeg i mlađeg neolita (hvarsko-lisičička kultura)

Pri vrhu se nalaze ostaci eneolitskog doba (slavonska kultura)

Niže od ovih slojeva nalazi se pleistocenske osipine sa mnogo fosilnih ostataka.

Zelena pećina je otkrivena kao arheološki lokalitet 1955. god. i prvo je istraženo pećinsko naselje u Bosni i Hercegovini koje je dalo mnogo podataka o starijem neolitu na ovom području. Detaljna arheološka ispitivanja su vršili A. Benac, Đuro Basler i M. Malez.

Hronološko datiranje Zelene pećine ima, kao i ostali lokaliteti starijeg neolita, mnogo nesigurnosti ali, po svemu sudeći, i po nekim ispitivanjima metodom C14, ovaj neolitski lokalitet potiče iz 5. milenijuma p. n. e.(okvirno oko 4200. p. n. e.).

Literatura

• A. Benac: Zelena pećina, Glasnik Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine 1957.
• Tekst Đure Baslera, višeg kustosa Zemaljskog muzeja Bosne i Hercegovine u Enciklopediji Jugoslavije JLZ Zasgreb 1971. tom 8, str, 619.
• [1] Časopis „Most“ časopis za obrazovanje nauku i kulturu Mostar br. 131. oktobar 2000. godine