Zidanje Skadra

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Reljef u mermeru koji prikazuje mladu Gojkovicu, uzidanu u temelje tvrđave. Muzej u okviru kompleksa tvrđave Rozafa u Skadru
Albanska verzija legende, na zidu Muzeja na tvrđavi Rozafa u Skadru, Albanija

Zidanje Skadra je pjesma pretkosovskog ciklusa srpske epske narodne poezije. Zasnovana je na motivu ljudske žrtve.[1][2]

Vrijeme i mjesto[uredi | uredi izvor]

Događaji opisani u pjesmi navodno su se dogodili početkom 14. vijeka.[3] Jovan Tomić je zaključio da je pjesma nastala u okolini grada Skadra, kao što je sjeverna Albanija, Crna Gora ili jugozapadna Hercegovina gdje je tradicija porodice Mrnjavčević bila veoma jaka.[4] Njegov zaključak su kasnije podržali i drugi naučnici.[5] Vojska koju su predvodili kralj Vukašin Mrnjavčević i njegov sin Marko Mrnjavčević došla je do Skadra u junu 1371, ali kada su saznali da velika osmanska vojska napreduje sa istoka krenuli su na istok da se pripreme za bitku na Marici.[6]


Isti motiv je opisan poeziji nastaloj na drugim jezicima. Srpska verzija se smatra glavnom južnoslovenskom verzijom. Ona je i jedina verzija koja postoji u obliku epske pjesme, dok su mađarska, rumunska i bugarska verzija balade.[7] Srpska verzija pjesme koju je zabilježio Vuk Stefanović Karadžić je najstarija zabilježena verzija legende i prva koja je stekla književnu slavu.[7]

Objavljivanje i prve reakcije[uredi | uredi izvor]

Ova pjesma je prvi put objavljena 1815. godine po verziji koju je zabilježio Vuk Stefanović Karadžić slušajući pjevanje hercegovačkog pripovjedača Starca Raška iz Kolašina,[8] koji je u početku bune na dahije prebegao u Srbiji i nastanio se u selu Sabanti, blizu Kragujevca.[9] Vuk je kopiju svoje zbirke narodnih pjesma 1824. godine poslao Jakobu Grimu, koji je bio posebno zanesen „Zidanjem Skadra”. Grim je pjesmu preveo na njemački jezik i dodao da je „jedna od najdirljivijih pjesama svih naroda i svih vremena”.[8][10] Johan Volfgang Gete je takođe objavio njemački prevod, ali nije dijelio Grimovo mišljenje jer je mislio da je duh pjesme „sujevjerno varvarski”.[11]

Radnja[uredi | uredi izvor]

Pjesma opisuje kako tri brata Mrnjavčevića (Vukašin, Uglješa i Gojko) grade Skadar na rijeci Bojani. Gojko je primoran da živu zazida svoju mladu ženu u zidine tvrđave kao žrtvu koju traži vila.[12] Prema Vuku Stefanoviću Karadžiću, u to vrijeme postojalo vjerovanje da je bilo nemoguće izgraditi veliku građevinu bez ljudske žrtve. Vuk tvrdi da su ljudi izbjegavali gradilišta, jer su plašili da njihova sijenka može biti zazidana i da će tada umrijeti bez nje.[13] To vjerovanje je u zabačenim selima postojalo i 1930-tih.[14]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Vikizvornik ima izvorni tekst povezan sa člankom Zidanje Skadra.

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Oinas, Felix J. (1978). Heroic Epic and Saga: An Introduction to the World's Great Folk Epics. Indiana University Press. str. 262. ISBN 978-0-253-32738-3. Pristupljeno 9. 3. 2017. „For example, "The Building of Skadar" (Vuk II, 25) is based on the motif of a blood sacrifice being required to make a building stand.” 
  2. ^ Božinović, Tade; Fulgosi, Renko; Ante Bakotin (1957). Pregled književnosti naših naroda. Slobodna Dalmacija. str. 17. Pristupljeno 9. 3. 2017. „Pretkosovski ciklus pjeva najviše o Neman jićima i Mrnjavče. vićima. Najviše pjesama ima o Nemanji, sv. Savi, Milutinu i Dušanu Silnom. Najljepše pjesme ovoga ciklusa su: »ženidba Dušanova«, »Zidanje Skadra« i »Uroš i Mrnjavčevići«.” 
  3. ^ Zora Devrnja Zimmerman (1986). Serbian folk poetry: ancient legends, romantic songs. Kosovo Pub. Co. str. 294. Pristupljeno 9. 3. 2017. „"The Building of Skadar" is an old epic, the events of which are reported to have occurred during the first half of the fourteenth century.” 
  4. ^ Književnost i jezik. s.n. 1980. str. 27. Pristupljeno 9. 3. 2017. „Najzad Jovan N. Tomić zaključuje da teren postanka pesme »Zidanje Skadra na Bojani« nije daleko od samog Skadra."” 
  5. ^ Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor. Državna Štamparija. 1989. str. 53—54. Pristupljeno 9. 3. 2017. „Tomićevom iznalaženju lokaliteta Vukovoj pesmi Zidanje Skadra ne može da se prigovori” 
  6. ^ Veselinović, Andrija; Ljušić, Radoš (2008). Srpske dinastije. Službene glasink. str. 67. ISBN 978-86-7549-921-3. Pristupljeno 9. 3. 2017. „U junu 1371. vojska koju su predvodili kralj Vukašin i njegov sin Marko došla je pod Skadar, ali je pohod naglo prekinut” 
  7. ^ a b Dundes, Alan (1996). The Walled-Up Wife: A Casebook. Univ of Wisconsin Pres. str. 146. ISBN 978-0-299-15073-0. Pristupljeno 9. 3. 2017. 
  8. ^ a b Dundes, Alan (1996). The Walled-Up Wife: A Casebook. Univ of Wisconsin Press. str. 3—. ISBN 978-0-299-15073-0. Pristupljeno 9. 3. 2017. „Karadzic recorded one version of the ballad from one of his prize informants, a man called Old Rashko, who was born in old Herzegovina,... The ballad was first published in 1815.” 
  9. ^ V.Đ., „Pogovor - O vrstama epskih pesama“, u: Vojislav Đurić, Antologija srpskih narodnih junačkih pesama. Beograd: Srpska književna zadruga, 2012, str. 490.
  10. ^ Paul Rankov Radosavljevich (1919). Who are the Slavs?: A Contribution to Race Psychology. Badger. str. 332. Pristupljeno 9. 3. 2017. 
  11. ^ Marcel Cornis-Pope; Neubauer, John (2004). History of the Literary Cultures of East-Central Europe: Junctures and Disjunctures in the 19th and 20th Centuries. John Benjamins Publishing. str. 273. ISBN 978-90-272-3455-1. Pristupljeno 9. 3. 2017. „Goethe published a German translation of it but found its spirit 'superstitiously barbaric'.” 
  12. ^ Vojislav Đurić, Antologija srpskih narodnih junačkih pesama. Beograd: Srpska književna zadruga, 2012, str. 73-79.
  13. ^ Dundes, Alan (1996). The walled-up wife: a casebook. University of Wisconsin Press. str. 12. ISBN 978-0-299-15070-9. Pristupljeno 9. 3. 2017. 
  14. ^ Zbog seoskih praznoverica učitelj u Štrbovcu hteo da izgubi glavu ("Politika", 29. jun 1936)
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Зидање_Скадра&oldid=26886189”