Istorijska celina „Stari centar Vranjeva” u Novom Bečeju

Prostorna kulturno-istorijska celina „Stari centar Vranjeva” nalazi se u severnom delu Novog Bečeja, na levoj obali Tise. Ova vredna i značajna ambijentalna celina poseduje urbanističke, arhitektonsko-stilske i kulturno-istorijske vrednosti. Vranjevo je u prošlosti označavalo centar kulturnog i duhovnog života Srba u severnom Banatu, koje se nalazilo u sklopu Austrijske i Austo-Ugarske carevine u XVIII, XIX i početkom XX veka. Sa vrednim graditeljskim nasleđem i istorijom mesta koji najvažnije događaje beleži u sastavu Velikokikindskog dištrikta (1774-1876), primer je jasno definisanog geografskog i duhovnog prostora jednog naroda i na najbolji način svedoči o njegovoj potrebi za očuvanjem nacionalnog, verskog, političkog i kulturnog identiteta.

Obuhvat prostorne kulturno-istorijske celine[uredi | uredi izvor]

Prostorna kulturno – istorijska celina „Stari centar Vranjeva” obuhvata ulice Rajka Rakočevića, Josifa Marinkovića i Svetozara Markovića. Kuće u glavnoj Ulici Josifa Marinkovića su prizemne, podignute uglavnom tokom XIX veka do Prvog svetskog rata, sa uglavnom očuvanim autentičnim izgledom i parcelacijom.

U okviru prostorne kulturno-istorijske celine pojedinačno su utvrđeni sledeći objekti za nepokretna kulturna dobra, odnosno spomenike kulture od velikog značaja:

Srpska pravoslavna crkva svetog Jovana Preteče sagrađena je početkom XIX veka u duhu klasicizma na mestu stare crkve od pletera podignute još sredinom XVIII veka. Klasicistički ikonostas rad je slikara Jeftimija Popovića, između 1834. i 1836. godine.

Stara opštinska zgrada sagrađena je 1824. godine, u stilu pojednostavljene, seoske varijante klasicizma.

Kuća Vladimira Glavaša sagrađena je u prvoj polovini XIX veka, u stilu pojednostavljene varijante klasicizma. Uređenje i oprema enterijera je u bidermajer stilu.

U graditeljskom nasleđu starog centra Vranjeva posebno mesto pripada i ostalim značajnim objektima:

Krst na raskrsnici Ulica Josifa Marinkovića i Rajka Rakočevića, podignut 1841. godine;
Zgrada stare škole iz 1824. godine;
Rimokatolička crkva iz 1902/3. godine;
Parohijski dom SPC, podignut početkom XX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 63;
Kuća iz druge polovine XIX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 65;
Kuća iz dvadesetih godina XX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 67;
Kuća podignuta krajem XIX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 75;
Zgrada škole podignuta krajem XIX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 79;
Kuća izgrađena oko sredine XIX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 81-85;
Kuća sa početka XX veka na raskrsnici Ulica Rajka Rakočevića i Josifa Marinkovića br. 76;
Kuća trgovca Radivojevića iz druge polovine XIX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 78;
Kuća sa dućanom Jankovića iz druge polovine XIX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 80;
Kuća sa apotekom iz tridesetih godina XX veka, na uglu ulica Svetozara Markovića br. 25 i Josifa Marinkovića;
Kuća iz druge polovine XIX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 84;
Kuća podignuta početkom XX veka u Ulici Josifa Marinkovića br. 86^[1];