Како горе, тако и доле
„Kako gore, tako i dole“ je popularna savremena parafraza drugog stiha Smaragdne ploče (sažetog i zagonetnog hermetičkog teksta koji je prvi put datiran iz arapskog izvora s kasnog osmog ili početka devetog veka), a kako se pojavljuje u svom najšire objavljenom srednjovekovnom latinskom prevodu:[1]
lat. Quod est superius est sicut quod inferius, et quod inferius est sicut quod est superius. Ono što je gore poput je onome što je dole, a ono što je dole poput je onome što je gore.
Parafraza je svojstvena svojoj latinskoj verziji koja ne prevodi originalni arapski, koji glasi „od“, a ne „poput je“.
Nakon što su ga koristili istaknuti moderni okultisti kao što su Helena P. Blavatski (1831–1891, suosnivač Teozofskog društva) i anonimni autor Kibaliona (često se smatra Vilijam V. Etkinson, 1862–1932, pionir pokreta Nova misao), parafraza je počela da živi sopstvenim životom, postajući često citiran moto u Nju ejdž kružoocima.[2]
Okultistička tumačenja[uredi | uredi izvor]
Otkrivena Izida Helene P. Blavacke (1877)[uredi | uredi izvor]
Okultisti koji su bili odgovorni za popularizaciju parafraze su je generalno razumeli u kontekstu doktrine Emanuela Svedenborga (1688–1772) o korespondenciji između različitih planova postojanja, snažno razrađene verzije klasične analogije makrokosmosa i mikrokosmosa. Pionir ove interpretacija je bila Helena P. Blavacki (1831–1891),[3] čiji radovi sadrže neke od najranijih pojavljivanja fraze kao nezavisnog aksioma. Uopšteno govoreći iz perenijalističke perspektive, Madam Blavacka je ovu frazu povezala sa brojnim istorijski nepovezanim sistemima mišljenja kao što su pitagoreizam, kabala i budizam.[4]
Iz dela Blavatske Otkrivena Izida (1877):
Njegov [tj. Svedenborgova] doktrina korespondencije, ili hermetičkog simbolizma, je doktrina Pitagore i kabalista — „kako gore, tako i dole“. Isto tako i budističkih filozofa, koji, u svojoj još apstraktnijoj metafizici, izvrćući uobičajeni način definicije koji daju naši eruditni učenjaci, nevidljive tipove nazivaju jedinom stvarnošću, a sve ostalo posledicama uzroka, ili vidljivim prototipima — iluzije.
U svim analima svete ili profane istorije nema istaknutog lika čiji prototip ne možemo naći u polu-fiktivnim i polustvarnim tradicijama prošlih religija i mitologija. Kao što se zvezda, koja svetluca na neizmernoj udaljenosti iznad naših glava, u bezgraničnom prostranstvu neba, odražava se u glatkim vodama jezera, tako se i slike ljudi iz pretpotopnog doba odražavaju u periodima koje možemo da prihvatimo istorijska retrospektiva. „Kako gore, tako je i dole. Ono što je bilo, vratiće se ponovo. Kako na nebu, tako i na zemlji."
Duh minerala, biljke ili životinje može početi da se formira ovde i dostiže svoj konačni razvoj milionima godina kasnije, na drugim planetama, poznatim ili nepoznatim, vidljivim ili nevidljivim astronomima. Jer, ko je u stanju da ospori prethodnu teoriju, da će sama Zemlja, poput živih bića koja je rodila, na kraju, i nakon što prođe kroz sopstvenu fazu smrti i raspada, postati eterizovana astralna planeta? „Kao gore tako dole;” harmonija je veliki zakon prirode.[5]
Kibalion (1908)[uredi | uredi izvor]
Iako je zadržala tumačenje fraze u smislu Svedenborgove doktrine korespondencije, ona je bila nešto bliže povezana sa filozofskim mentalizmom (prvenstvo uma kao aktivnog uzroka stvari) starogrčke Hermetike anonimnog autora Kibaliona ( 1908, 'Tri Posvećena', možda Vilijam V. Etkinson, 1862–1932). [6] Sledi nekoliko doslovnih citata iz knjige:
II. Princip korespondencije.
„Kako gore, tako i dole; kako dole, tako gore“ – Kibalion.
Ovaj princip oličava istinu da uvek postoji korespondencija između zakona i fenomena različitih planova Bića i Života. Stari hermetički aksiom glasio je ovim rečima: „Kako gore, tako dole; kako dole, tako i gore“. [. . . ] Ovaj princip ima univerzalnu primenu i ispoljavanje, na različitim planovima materijalnog, mentalnog i duhovnog univerzuma – to je Univerzalni zakon. [. . . ] Kao što poznavanje principa geometrije omogućava čoveku da meri udaljena sunca i njihova kretanja, dok sedi u svojoj opservatoriji, tako poznavanje principa korespondencije omogućava čoveku da inteligentno rasuđuje od poznatog do nepoznatog. [. . . ] [7]
Polja korespondencije.
"Kako gore, tako dole; kako dole, tako i gore." — Kibalion.
Veliki Drugi hermetički princip oličava istinu da postoji harmonija, saglasnost i korespondencija između nekoliko ravni Manifestacije, Života i Bića. Ova istina je istina jer sve što je uključeno u Univerzum proizilazi iz istog izvora, i isti zakoni, principi i karakteristike važe za svaku jedinicu ili kombinaciju jedinica aktivnosti, jer svaka manifestuje svoje fenomene na svom nivou . [. . . ] [8]
[. . . ] Stari hermetički aksiom, "Kako gore tako i dole", može biti uveden u upotrebu u ovom trenutku. Potrudimo se da sagledamo rad na višim nivoima tako što ćemo ih sami ispitati. Načelo korespondencije se mora primeniti na ovaj kao i na druge probleme. Da vidimo! Na sopstvenom planu bića, kako čovek stvara? Pa, prvo, on može da stvara praveći nešto od spoljašnjih materijala. Ali ovo neće uspeti, jer ne postoje materijali van SVE sa kojima se može stvarati. Pa, onda, drugo, čovek stvara ili reprodukuje svoju vrstu procesom rađanja, što je samoumnožavanje koje se postiže prenošenjem dela svoje supstance na svoje potomstvo. Ali ovo neće uspeti, jer SVE ne može preneti ili oduzeti deo sebe, niti se može reprodukovati ili umnožavati – na prvom mestu bi bilo oduzimanje, a u drugom slučaju množenje ili sabiranje SVE, obe misli su apsurdne. Zar ne postoji treći način na koji ČOVEK stvara? Da, postoji — on MENTALNO STVARA! I čineći to, on ne koristi nikakve spoljašnje materijale, niti se reprodukuje, a ipak njegov Duh prožima Mentalnu Kreaciju. Sledeći princip korespondencije, opravdano smatramo da SVE stvara Univerzum MENTALNO, na način sličan procesu u kome Čovek stvara Mentalne slike. [. . . ] [9]
[. . . ] Učenik će, naravno, shvatiti da su gore date ilustracije nužno nesavršene i neadekvatne, jer predstavljaju stvaranje mentalnih slika u konačnim umovima, dok je Univerzum kreacija beskonačnog uma — a razlika između dva pola se razdvaja njih. Pa ipak, to je samo pitanje stepena – isti princip je u funkciji – princip korespondencije se manifestuje u svakom – „Kako gore, tako dole; kako dole, tako gore“. I, u onoj meri u kojoj čovek shvati postojanje unutrašnjeg Duha imanentnog unutar njegovog bića, tako će se uzdići na duhovnoj skali života. To je ono što duhovni razvoj znači — prepoznavanje, ostvarenje i ispoljavanje Duha u nama. Pokušajte da zapamtite ovu poslednju definiciju — onu duhovnog razvoja. Sadrži Istinu Istinske Religije. [10]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Steele & Singer 1928, p. 42/486 (English), p. 48/492 (Latin). For other medieval translations, see Emerald Tablet.
- ^ On the use of the paraphrase by Blavatsky, cf. Prophet 2018, str. 87, 91. On the identification of the author of the Kybalion as William W. Atkinson, see Deslippe 2011, str. 18–19; Smoley 2018, str. ix–xxv; Horowitz 2019, str. 195. On the popularity of the Kybalion in New Age circles, cf. Horowitz 2019, str. 193–194.
- ^ Cf. Prophet 2018, str. 91.
- ^ On the syncretic nature of Blavatsky's reception of Hermetic ideas, see Prophet 2018, str. 87 et passim.
- ^ Blavatsky 1877, vol. 1, p. 330.
- ^ On the relation between the Kybalion and the ancient Greek Hermetica, see Horowitz 2019, str. 193–198; cf. also Chapel 2013. On the identification of the author of the Kybalion as William W. Atkinson, see Deslippe 2011, str. 18–19; Chapel 2013, Smoley 2018, str. ix–xxv; Horowitz 2019, str. 195.
- ^ Three Initiates 1908, str. 28–30.
- ^ Three Initiates 1908, str. 113–114.
- ^ Three Initiates 1908, str. 68–69 (all capitals in original).
- ^ Three Initiates 1908, str. 99–100.