Klinička radiometrija

Klinička radiometrija jedna je od metoda merenja radioaktivnosti celog tela ili njegovog dela nakon primene radionuklida koji emituju gama zračenje, u kliničkoj praksi. Obavlja se nakon unošenja u telo radiofarmaka čije zračenje se snima uz pomoć scintilacionog detektora koji se nalazi iznad odgovarajućeg dela tela pacijenta. Rezultati merenja obično se prikazuju na svetlosnoj ploči u obliku broja impulsa snimljenih za određeni vremenski period, ili u obliku brojača brzine (u impulsima u minuti). U kliničkoj praksi ova metoda nije od velike važnosti. Obično se koristi u onim slučajevima kada je neophodno identifikovati i proceniti inkorporiranje radionuklida u slučaju slučajnog (zadesnog) unosa u ljudsko telo - iz nehata, ili u slučaju katastrofa.

Osnovne informacije

Danas je medicina nezamisliva bez savremenih medicinskih disciplina i interakcije sa srodnim naučnim oblastima, posebno onih u oblasti savremene dijagnostike. Uspešan tretman i njegova prognoza u velikoj meri zavise od kvaliteta i tačnosti dijagnostičkih testova. U ovu grupu savremenim medicinskih dijagnostičkih metoda spada i medicinska radiologija - jedna od važnijih disciplina nastala u drugoj polovini dvadesetog veka, koja je zauzela važno mesto u dijagnozi raznih bolesti i lezija unutrašnjih organa.

U okviru medicinske radiologije, kao nauka o korišćenju jonizujućih zračenja za prepoznavanje i lečenje ljudskih bolesti, razvile su se dve oblasti: dijagnostika i terapija, razvila se i klinička radiometrija, kao metoda visoke informativnosti dobijenih rezultata kombinovana sa lakoćom implementacije u dijagnostičkoj radiologiji. Zahvaljujući njoj dobijaju se ne samo dodatnih informacija o funkcionalno-strukturnom stanju organa i organskih sistema već i originalne dijagnostičke informacija, što podiže metode radioizotopske indikacije na jedno od glavnih mesta u kompleksu modernog dijagnostičkog pregleda.

Početak korišćenja radioaktivnih indikatora u kliničkoj praksi vezan je za 1940-te kada je uspostavljen striktan obrazac za distribuciju radioaktivnog joda u različitim patološkim uslovima štitne žlezde. U isto vreme razvili su se i dijagnostički testove koji sadrže radioaktivni gvožđe za određivanje crvenih krvnih ćelija u raznim bolestima krvi, radioaktivni fosfor za proučavanje malignog rast i radioaktivni natrijum za proučavanje opšteg i lokalnog protoka krvi u kardiovaskularnim bolestima. Od sredine 1950-ih godina postalo je moguća i industrijska proizvodnja u dovoljnim količinama različitih radioaktivnih radionuklida i pojava pouzdanog, i jednostavnog sredstva za rukovanje radiometrijskom jedinica. Od tada su radioaktivne metode istraživanja stekle čvrsto mesto u dijagnostici raznih bolesti i lezija unutrašnjih organa i formirale su se u samostalnu disciplinu, zvanu nuklearna medicina. U isto vreme formirana je suština nuklearne medicine, a formirane su i određene tradicije korišćenja specifičnih istraživačkih metoda koje su formirale četiri glavne grupe:

• Radiografija (renografija, kardiografija, hepatografija).
• Skeniranje organa.
• Klinička radiometrija (istraživanje zapremine različitih elemenata metodom prebrojavanja celog tela).
• Laboratorijska radiometrija (ispitivanje koncentracije RFP u biološkom okruženju tela).

Vrste

Sve radionuklidne dijagnostičke studije podeljene su u dve velike grupe studija u kojima su RFP-ovi uvedeni u telo pacijenta:

• in vivo studije - ispitivanja krvi, fragmenata tkiva

• in vitro studija - pražnjenja pacijenata.

Radiometrija celog tela

Jedna od metoda radiometrije je i metoda radiometrija celog tela, koja se izvodi na osobi koja se nalazi u posebnoj kameri sa malom pozadinom koja sadrži nekoliko specijalno orijentisanih scintilacionih detektora. Ova metoda omogućava snimanje radioaktivnog zračenja čitavog tela, a u uslovima minimalnog uticaja prirodne radioaktivne pozadine, što je, kako je poznato, u nekim regijama Zemljine površine vrlo visoko. Ako je neki deo tela (organa) prekriven olovnom pločom tokom radiometrije, moguće je proceniti doprinos ovog dela tela (ili smeštenog pod organskom pločom) na ukupnu radioaktivnost organizma. Na taj način je moguće proučiti metabolizam proteina, vitamina, gvožđa, odrediti zapreminu ekstracelularne vode. Ova metoda se takođe koristi prilikom ispitivanja ljudi sa slučajnim uključivanjem radionuklida (umesto uobičajene kliničke radiometrije).

Automatizovana radiometrija

Automatizovana radiometrija koja se koriste za laboratorijsku radiometriju, zasniva se na primeni transportera u kome se nalazi epruveta sa radioaktivnim materijalom. Izvodi se pod kontrolom mikroprocesora i cevi se automatski napajajanjem prozor merača. Nakon izvođenja radijacije, cevi se automatski menjaju. Rezultati merenja se dobijaju uz pomoć računara, a potom nakon odgovarajuće obrade štampaju na papiru uz pomoć štampača. U savremenim radiometrima uređaj obavlja automatski složene proračune, tako da lekar dobija obrađene informacije, kao što su na primer, koncentraciju enzima i hormona u krvi.

Radionuklidna dijagnostika in vitro

Radionuklidna dijagnostika in vitro (koja se izvodi u epruveti) je mikroanaliza koja je na granici između radiologije i kliničke biohemije. Ova metoda omogućava otkrivanje prisustva različitih supstanci endogenog i egzogenog porekla u biološkim tečnostima (krv, mokraća) ili supstance injektirane u telo u terapeutske svrhe, koji se u njoj nalaze u zanemarljivim koncentracijama.

Kod različitih bolesti, na primer kod raka ili infarkta miokarda, u organizmu postoje supstance specifične za ove bolesti, koje nose naziv markeri. Koncentracija markera je beznačajna: bukvalno, to su pojedinačni molekuli u 1 ml krvi.

Radioimunološke metode

Princip radioimunološkog metoda zanovan je na primeni konkurentskog vezivanja željenih stabilnih i sličnih označenih supstanci sa specifičnim sistemom percepcije.

Da bi se izvršila ova analiza, prave se standardni kompleti reagensa, od kojih je svaki dizajniran da odredi koncentraciju bilo koje pojedine supstance.

Kod ove metode dolazi do vezivanja (najčešće specifičnih antitela ili antiseruma) sa dva antigena, od kojih se jedan traži, drugi je označen analogom. Naneti rastvore u kojima je označeni antigen uvek je veći od antitela. U ovom slučaju, prava borba sa označenim i neoznačenim antigenom se izvodi zato što je povezan sa antitelima. Drugi pripadaju klasi G imunoglobulina.

Ova meranja moraju biti usko specifična; reaguju samo sa antigenom koji se testira. Antibodije na svojim otvorenim mestima vezivanja (lokacija) prihvataju samo specifične antigene i u količinama proporcionalne količini antigena. Ovaj mehanizam se opisuje kao fenomen "brave i ključa": što je veća inicijalni sadržaj željenog antigena u reakcionom rastvoru, manje radioaktivni antigen će biti uhvaćen od analognog sistema anajveći deo toga će ostati nevezan.

Istovremeno sa određivanjem koncentracije supstance tražene u krvi pacijenta, pod istim uslovima i istim reagensima, testira se standardni serum sa tačno koncentracijom željenog antigena. Odnosom radioaktivnosti reagovanih komponenti izrađena je kalibracijska krivulja koja odražava zavisnost radioaktivnosti uzorka od koncentracije ispitane supstance. U tim uslovima, upoređuje se radioaktivnost uzoraka materijala dobijenog od pacijenta, sa kalibracionom krivom, i na taj način određuje koncentracija tražene supstance u uzorku.

Kontraindikacije

Kontraindikacije za dijagnostiku radionuklida nisu prisutne, postoje samo ograničenja koja su navedena uputstvima Ministarstva zdravlja.

Literatura

• Karen Brooks, M.S., Thomas Sodeman, M.D. Rapid Detection of Bacteremia by a Radiometric System: A Clinical Evaluation American Journal of Clinical Pathology. 61  (6):  1June 1974, Pages 859–866,

Spoljašnje veze

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).