Krajputaš Miloradu Laziću u Svračkovcima
| Krajputaš Miloradu Laziću u Svračkovcima | |
|---|---|
.jpg) Sopomenik vojniku Miloradu Laziću kraj Ibarske magistrale u Svračkovcima. | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Svračkovci |
| Opština | Opština Gornji Milanovac |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | krajputaš |
| Vreme nastanka | 1914. |
Krajputaš Miloradu Laziću u Svračkovcima (Opština Gornji Milanovac) nalazi se sa desne strane Ibarske magistrale, u pravcu Beograda. Krajputaš je podignut vojniku X puka Miloradu Laziću iz sela Svračkovci, koji je poginuo boreći se protiv Bugara u Drugom balkanskom ratu 1913. godine.[1][2]
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Nasipanjem deonice puta je ostao znatno niže u odnosu na staru poziciju. Dobro je očuvan, za razliku od krajputaša koji se nalazio u njegovoj neposrednoj blizini. Od drugog koji je evidentno bio rad istog kamenoresca[2] ostao samo mali deo, visine 38 cm, sa sedam čitljivih redova:
- ODE MLAD ...
- NA SITNICI
- 13 NOVENBRA
- 1914G.
- SPOMEN MU
- PODIGOŠE
- OTAC LAZAR
- BRAT SA TVOJIMA[2]
Opis spomenika[uredi | uredi izvor]
Krajputaš Miloradu Laziću pripada tipu „kapaša”. Isklesan je od crvenkastog grabovičkog kamena sa obližnjeg brda Parac u ataru sela Grabovica. Stub je visine 165 cm, sa stranicama širine 45 i 23 cm. Pokriven je kamenom kapom dimenzija 16h43h62 cm.
Likovne predstave[uredi | uredi izvor]
Na istočnoj strani spomenika prikazan je vojnik u stavu mirno, ruku položenih uz telo, bez oružja. Detalji uniforme prikazani su šematizovano, osim lepo profilisane šajkače i vojničkog opasača na kome su još uvek vidljivi tragovi boje. Naličje spomenika okrenuto ka magistrali, pažljivo je obrađeno. U gornjem delu isklesan je elegantan zvezdasti krst u krugu, okružen cvetnim vencem. Iznad, u uglovima stuba, prikazane su lepezaste forme koje simbolizuju krila anđela. Celom dužinom spomenika, sa obe strane, uklesan je friz sastavljen od naizmeničnih liski i cvetova. Opštem, dekorativnom utisku, doprinosi i zanimljiva forma polja u kome je uklesan natpis.
Natpisi[uredi | uredi izvor]
Oko glave vojnika, u formi oreola, uklesan je natpis: „Milorad Lazić vojnik X puka”. Uz levu ivicu, vertikalno nadole piše: „Gojković trop mi”, a uz desnu ivicu: „majst Živoj”[2]
Na poleđini spomenika, u udubljenom polju dimenzija 105h32 cm uklesan je epitaf:
- OVAJ
- SPO
- MEN POKAZUJE
- MILORADA
- L. LAZIĆA
- IZ SVRAČKOVA
- CA HRABROG
- VOJNIKA I ČE
- TE III VATALjONA
- I POZ. POŽI
- VI 23 G. JUNA
- ČKI OSVETI
- KOSOVO MAĆ
- EDONIJU ALB
- ANIJU I JADRA
- NSKO MORE
- POGIBE BORE
- ĆI SE SA BUGA
- RIMA 14. JULA
- 1913 G. BOG DA
- MU DUŠU PR
- OSTI I POMI
- LUJE AMIN
Na južnoj, bočnoj strani, iznad puške sa remenikom, uklesan je nastavak teksta:
- POGIBE NA
- VLASINI
- GRAMADA
- BELI KAM
- EN
- VEČNI
- SPOMEN
- MU PODI
- GOŠE OŽ
- ALOŠĆE
- NI OTAC
- LAZAR I
- BRAĆA VO
- IN I RADO
- MIR 1914 G.
Galerija[uredi | uredi izvor]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Đuković, Isidor (2005). Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine, (II dopunjeno i izmenjeno izd.). Gornji Milanovac: Muzej rudničko-takovskog kraja. str. 372. ISBN 978-86-82877-16-5.
- ^ a b v g Savović, Saša (2009). Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja. Beograd: Službeni glasnik. str. 290—292. ISBN 978-86-519-0181-5.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Đuković, Isidor (2005). Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine (II dopunjeno i izmenjeno izd.). Gornji Milanovac: Muzej rudničko-takovskog kraja. str. 372. ISBN 978-86-82877-16-5.
- Radičević Branko V, Plava linija života: srpski seoski spomenici i krajputaši, „Savremena škola” Beograd, 1961.
- Dudić Nikola, Stara groblja i narodni belezi u Srbiji, Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd, Posebna izdanja 13, „Prosveta” Beograd. 1995. ISBN 978-86-07-00900-8.
- Nikolić Radojko, Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije, „Litopapir” Čačak, 1998.
- Đuković Isidor, Rudničani i Takovci u oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine, II dopunjeno i izmenjeno izdanje, Društvo za negovanje tradicija oslobodilačkih ratova Srbije do 1918. godine; Muzej rudničko-takovskog kraja Gornji Milanovac. 2005. ISBN 978-86-82877-16-5.
- Savović Saša, Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja, Službeni glasnik Beograd; Muzej rudničko-takovskog kraja Gornji Milanovac. 2009. ISBN 978-86-519-0181-5.. ISBN 978-86-82877-29-5.