Manastir Svetog Nauma
Manastir Svetog Nauma kod Ohrida je jedan od najznačajnijih manastira u Makedoniji.
Nalazi se u najjužnijem delu makedonskog dela ohridskog jezera, na granici sa Albanijom. U manastirskoj crkvi Svetog Nauma nalaze se mošti Svetog Nauma, učenika solunske braće svetih Ćirila i Metodija. Sveti Naum Ohridski je zajedno sa Svetim Klimentom Ohridskim širio hrišćanstvo na prostorima južnog Balkana, ponajviše oko Ohridskog jezera.
Manastir je osnovao sam Sveti Naum i sagrađen je 905, koji je oko 910. godine u njemu i sahranjen. Grob - mermerni sarkofag svetog Nauma se nalaze u desnom krilu crkve, u posebnom manjem prostoru. Prema legendi ako se nasloni glava na grob, čuje se bitje srca svetog Nauma. Mošti Sv. Nauma su pomogle kod nekih bolesnika da se iscele, pa zato manastir pohode i poklonici i bolesnici, tražeći leka od svetitelja. Taj manastir se u narodu zvao i Sv. Sium i Sv. Zauma, tj. "za um-a" - zbog moći za lečenje duševnih bolesti.[1]
Istorija[uredi | uredi izvor]
Po predanju osnovao ga je Naum, učenik Klimentov, oko 900. godine. Za Klimenta se misli da je bio Bugarin, a narodnost Naumova nije utvrđena. On je sa Klimentom otišao u "Bugarsku" 886. godine, i nastanili su se i živeli u Kutmičivici, a najviše u Đavatu kod Ohridskog jezera. Naum je prvo bio sveštenik, pa se kasnije zamonašio u manastiru, gde je i umro. Kliment je zapisao da ga je nagovarao Naum, da se ohrabri i počne prevođenje nekih crkvenih knjiga, sa grčkog na staroslovenski jezik.[2]
Manastirski hram je prvo bio posvećen Sv. arhanđelu Mihajlu, a kasnije prozvan po Sv. Naumu, koje tu sahranjen. Manastirska slava je praznik Sv. Klimenta i Nauma.
Postojalo je upečatljivo predanje o poslušnom medvedu, koji je orao sa volom vukući ralo. Naime po toj legendi ("Ohridskoj") jednom seljaku, koji je sa dva vola orao svoju njivu u blizini manastira, medved je ubio jednog vola u jarmu. Očajni seljak se klečeći jadao Bogu, i u jednom trenutku pre njim se pojavio Sv. Naum. Kada je čuo seljakovu jadikovku i sam se tu pred njim usrdno pomolio Bogu. Na kraju je rekao seljaku da ne tuguje, jer će opet doći medved - ali da mu pomogne. I zaista posle nekog vremena dođe isti onaj medved, provuče glavu kroz jaram i sa drugim volom je vukao ralo, dok nisu sve završili. Navodno je medved svake godine "služio" kod tog seljaka. Na taj događaj je podsećala velika slika iznad ulaza, sa tom kompozicijom. A u manastiru je do početka 20. veka čuvan i veliki preparirani medved.[3]
Srpski (zetski) kralj Jovan Vladimir je podigao pravoslavnu crkvu u Elbasanu, i obnovio "slavni" manastir Sv. Nauma na obali jezera "kao uzdarje Gospodu za pobedu nad neprijateljem svoje zemlje i svoga naroda".[4]
Početkom 18. veka temeljno je rekonstruisana crkva Sv. Nauma, sa ikonostasom u baroknom stilu (rad Konstantina zografa iz 1711-1716) i kompleks manastirskih zgrada, u kojem je moglo da konači do 100 putnika. Gradi se tada arhiepiskopska palata i počinje štampanje životopisa ohridskih svetitelja (1741).[5] Na ikonostasu manastirske crkve Sv. Nauma, među prestonim ikonama postavljena je ikona Sv. Vladimira i Sv. Marine. Ove ikone su pandan takođe prestonim ikonama, Sv. Klimenta i Sv. Nauma. Između ovih je u minijaturnom vidu postavljen prizor "Uspenje Sv. Nauma." Položaj ikone Sv. Vladimira, na ikonostasu svedoči o njegovom ktitorstvu.[6]
Hristifor Žefarović je 1743. godine nacrtao grafikom na listu, lik Sv. Nauma, što je doprinelo popularisanju svečevom. Sačuvan je stari drveni, okrugli manastirski pečet iz 1774. godine. Na njemu je lik Sv. Nauma sa dugom bradom, i okolo tekst ispisan na grčkom jeziku (u prevodu): "Pečat sveštenog manastira svetog bogonosnog našeg oca Nauma Čudotvorca 1774.". Stara manastirska kula, poznata kao "Pirg Sv. Vladimira" porušena je 1929. godine. Na inicijativu kralja Aleksandra Karađorđevića podignuta je u manastiru nova kula. U prizemlju te kule je uređena kapela Sv. Vladimira, sa lepim uljanim freskama.[7]
Deo manastira bila je i isposnica Sv. Nauma. Nju je gradio 1361. godine "ćesar Grgur", brat Vuka Brankovića. Tu je nakon Prvog svetskog rata živeo isposnik monah Simeon Milosavljević zvani "Žuti đavo". On je po kazni zbog toga što je bio "naopak i lud", tu bio poslat iz jednog manastira kod Kragujevca.[8]
U manastir je 1920. godine došao da bude iskušenik Dobrivoje, rodom iz okoline Kruševca, budući monah Kalist. On je slikovito opisao tadašnje manastirske prilike, gde je počeo iskušeništvo kao svinjar. U manstiru je tada pored monaha Srba, bilo još dva Rusa monaha, 37 iskušenika i 75 slugu. Manastirsko imanje je iznosilo oko 2000 hektara zemlje; više oranice a manje pašnjaka. Zemlju su radili seljaci-napoličari i sluge manastirske. Od stočnog blaga navodi on 1400 ovaca, 150 svinja, 120 goveda, 75 tovarnih konja, šest bivola i 15 magaraca. Manastiru je pripadala obala Ohridskog jezera u dužini od oko dva kilometra. Tu se lovila kvalitetna riba, sa mrežama dugim navodno po 500 metara, a visokim osam metara. Monasi iz Srbije su sa sobom doneli 2000 sadnica šljiva madžarki, "za šta ih je država nagradila".[9] Starešina manastira 1931. godine bio je prota Stevan Đorđević (još uvek i 1938[10]).
Godine 1940. pisale su novine da su Cigani iz Resna, poklonili zvono crkvi manastira Sv. Nauma.[11]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ "Delo", Beograd 1894. godine
- ^ Sime Ljubić: "Ogledalo književne poviesti jugoslavjanske na podučavanje mladeži", Rijeka 1864. godine
- ^ "Pravda", Beograd 1933. godine
- ^ Vladeta Jerotić: "Stare i nove mrvice iz pravoslavnih srpskih manastira", Beograd 2003. godine
- ^ "Čudesna Jugoslavija", Ljubljana 1982. godine
- ^ "Zbornik Matice srpske za likovne umetnosti", Novi Sad 1984. godine
- ^ "Pravda", Beograd 1939. godine
- ^ Milivoje M. Jovanović, navedeno deo
- ^ Milivoje M. Jovanović: "Monah Kalist", Beograd 2011. godine
- ^ "Politika", 15. jan. 1939
- ^ "Vreme", Beograd 1940. godine
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
