Milan Vapa
Milan Vapa | |
|---|---|
 (1922) | |
| Datum rođenja | 27. april 1875. |
| Mesto rođenja | Smederevska Palanka, Kneževina Srbija |
| Datum smrti | 7. april 1939. (63 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Jugoslavija |
Milan Vapa (Smederevska Palanka, 27. april 1875 – Beograd, 7. april 1939) bio je srpski fabrikant, dobrotvor, vlasnik nekadašnje fabrike hartije koja se nalazila u Bulevaru vojvode Mišića 10.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Prezime Vapa potiče od naziva sela u Šumadiji gde je rođen otac Nikola. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u Čačku. Rano je ostao bez roditelja i u svojoj petnaestoj godini, 1889. dolazi u Beograd. Počeo je da radi kao šegrt u knjigoveznici Pere Pavlovića na Varoš-kapiji 1892, a u godinama koje slede radio je u Karamatijoj štampariji u Zemunu i Engelhartovoj knjigoveznici u Beogradu. Godine 1894. odlazi u Budimpeštu i dobija posao u fabrici za izradu trgovačkih knjiga Adolfa Singera gde ostaje tri godine. U Beograd se vratio 1899. i stupio na rad u Državnu štampariju gde je 1902. postao šef koričarskog odeljenja. Kao novinu u radu uveo je tehniku prošivanja udžbenika koncem a sa Milenkom Markovićem, tadašnjim upravnikom Državne štamaparije, izradio je dečju tablicu za pisanje i računanje[1]. Ova tablica je dobila nagrade u Londonu, Liježu i Briselu i bila prihvaćena u osnovnim školama Srbije.[2] Milan Vapa bio je dobrotvor Saveza dobrovoljaca Kraljevine Srbije, donator Srpskog trgovačkog doma i član Industrijske komore[2]. Umro je u Beogradu 1939. godine.
Fabrika hartije[uredi | uredi izvor]
Srpsku fabriku za preradu hartije osnovao je 1905. sa Milenkom Markovićem i Glišom Andrejevićem. Bila je smeštena u staroj trošnoj zgradi preko puta kafane Proleće[3]. 1907. se razišao sa ortacima, isplatio ih i postao jedini vlasnik. Zgradu na Kosančićevom vencu sagradio je 1910. godine i do početka Prvog svetskog rata u fabrici je bilo zaposleno oko 100 radnika. Prilikom austro-ugarskog bombardovanja zgrada je oštećena pa je Vapa na ime nemačkih reparacija dobio znatnu odštetu. Za potrebe smeštaja Narodne biblioteke ova zgrada je otkupljena od vlasnika 1921. godine. Posle radova na adaptaciji, veruje se po projektu Branka Tanazevića, [4] 1925. godine Narodna biblioteka je useljena u renoviranu zgradu. U bombardovanju aprila 1941. godine potpuno je uništena. Novcem od odštete iz Prvog svetskog rata i kreditom dobijenim od Francusko-Srpske banke u kojoj je bio prvi klijent, Milan Vapa je kupio zemljište kod železničke stanice na Senjaku, danas Bulevar vojvode Mišića 10. Izgradnja nove fabrike na 3600 kvadratnih metara sa sopstvenom električnom centralom i vodovodom trajala je od 1921. do marta 1924. godine. Godine 1937. fabrika je prerasla u akcionarsko društvo. Prestala je da radi početkom Drugog svetskog rata.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ 3. Spomenica o proslavi desetogodišnjice udaranja temelja fabrike hartije Milana Vape: 1921-1931, Beograd, Državna štamparija Kraljevine Jugoslavije /1931/
- ^ a b Srpski biografski rečnik, 2, V-G. . Нови Сад. 2006. ISBN 978-86-83651-62-7..
- ^ Spomenica o proslavi desetogodišnjice udaranja temelja fabrike hartije Milana Vape: 1921-1931, Beograd, Državna štamparija Kraljevine Jugoslavije /1931/
- ^ Bogunović, Slobodan: Arhitektonska enciklopedija Beograda XIX i XX veka, knj. 1, Arhitektura, Beograd, Beogradska knjiga, 2005
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Srpski biografski rečnik, 2, V-G. . Нови Сад. 2006. ISBN 978-86-83651-62-7..</
- Nikola Vučo: Fabrika hartije Milana Vape. 1921-1941 U: Godišnjak grada Beograda. - ISSN 0436-1105. - Knj. 26 (1979), pp. 237–248.
- Spomenica o proslavi desetogodišnjice udaranja temelja fabrike hartije Milana Vape: 1921-1931, Beograd, Državna štamparija Kraljevine Jugoslavije/1931/
- Bogunović, Slobodan: Arhitektonska enciklopedija Beograda XIX i XX veka, knj. 1, Arhitektura, Beograd, Beogradska knjiga, (2005). str. 23686–8590-114-