Monitor Drava
| Monitor Drava | |
|---|---|
 Austrougarski rečni monitor Ens, koji je u jugoslovenskoj službi preimenovan u Drava. | |
| Opšti podaci | |
| Tip | rečni monitor |
| Klasa | Ens |
| Karijera |  Kraljevska jugoslovenska ratna mornarica |
| Kobilica postavljena | Novembar 1913. |
| Porinut | Juli 1914. |
| U službi od | Oktobar 1914. |
| Sudbina | Potopljen 12. aprila 1941. |
| Glavne karakteristike | |
| Deplasman | 540 tona |
| Dužina | 60,2 metara |
| Širina | 10,3 metara |
| Gaz | 1,3 metara |
| Gorivo | ugalj |
| Snaga | 1560 KS |
| Brzina | 13 kts / 24 km/č |
| Doplov | 700 nm |
| Posada | 5 oficira, 32 podoficira, 58 mornara |
| Naoružanje | Topovi: 1 × dvocevni 120mm D/45, 3 h jednocevni 120 mm D/10 haubica, 2 × jednocevni 66 mm D/50 PA top, Mitrljezi: 1h 15 mm, 7h 7,9 mm |
| Oklop | bok 40 mm, paluba 19 mm, komandni most i kupole topova 50 mm |
Monitor Drava[1][2] bio je monitor Kraljevske jugoslovenske ratne mornarice[3]. u periodu od 1920. do 1941. godine. Prvobitno je bio izgrađen za Austrougarsku ratnu mornaricu kao rečni monitor Ens-klase pod imenom SMS Ens i bio je deo Dunavske flotile. Tokom Prvog svetskog rata učestvovao je u borbama protiv srpske i rumunske armije od Beograda do donjeg Dunava. U oktobru 1915. godine pokrivao je amfibijski napad na Beograd kada je bio direktno pogođen ispod vodene linije i morali su da ga odvuku na remont u Budimpeštu. Posle kraće službe u Mađarskoj Narodnoj Republici na kraju rata, dodeljen je Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Kraljevini Jugoslaviji) i preimenovan je u Dravu i bio je u sastavu Rečne flotile Kraljevske jugoslovenske ratne mornarice u periodu između dva rata.
Opis i konstrukcija[uredi | uredi izvor]
Opis[uredi | uredi izvor]
Monitor Drava je rečni monitor Ens-klase, izgrađen za austrougarsku mornaricu u brodogradilištu Linc u Lincu. Kobilica za Dravu položena u novembru 1913. a u sastav austrougarske rečne flotile ušao je naredne godine.
Glavne dimenzije[uredi | uredi izvor]
Glavne dimenzije monitora Drave su: ukupna dužina od 57,9 m, širina 10,3 m, gaz 1,3 m. i deplasman 540 tona. Oklop: bok i pregrade 40 mm paluba 25 mm, kupola topa 50 mm, Komandni most 50 mm. Posada se sastojala od 95 članova.
Pogon[uredi | uredi izvor]
Pogon monitora Drave se sastojao od dve parne mašine trostruke ekspanzije, od kojih je svaka imala po 750 KS i pokretala po jednu propelersku osovinu sa propelerom. Paru su obezbeđivali dva vodocevna kotla tipa Jarou. Ukupna instalisana snaga iznosila je 1.500 KS / 1.100 Kv. Imali su skladišta za 75 tone mazuta. Maksimalna brzina im je bila 13,5 čvorova (25 km/č). Akcioni radijus je iznosio 700 km pri brzini od 10 čvorova.
Naoružanje[uredi | uredi izvor]
| Vrsta oruđa | Broj cevi | Broj oruđa | Dužina cevi | Domet | Granata u minuti | Debljina kupole |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Brodski top 120 mm | dvocevni | 1 | 45 kalibara | 12000 m | 12 | 50 |
| Brodska haubica 120 mm | jednocevni | 3 | 10 kalibara | 4.000 m | 8-12 | 50 |
| Brodski PA top 66 mm | jednocevni | 2 | 50 kalibara | 6.000 m | 20 | 50 |
| Mitraljez 15 mm | jednocevni | 1 | - | - | - | - |
| Mitraljez 7,9 mm | jednocevni | 7 | - | - | - | - |
Karijera[uredi | uredi izvor]
Drugi svetski rat[uredi | uredi izvor]
Komandant monitora Drava na početku Aprilskog rata bio je poručnik bojnog broda prve klase Aleksandar Berić. Drava je služila u Prvoj minersko-baražnoj[4] grupi u Bezdanu sa zadatkom da pruža artiljerijsku podršku Osječkoj diviziji.
Monitor Drava zatekao se 6. aprila na Dunavu kod Bezdana, blizu granice sa Mađarskom. Osmotrivši velike formacije nemačkih aviona koje su preletale granicu sa Mađarskom, poručnik Berić je izdao naređenje da se, prema unapred utvrđenim koordinatama, otvori vatra na najbliži neprijateljski vojni aerdrom kod Mohača koji je bio udaljen oko 7 km. Neprijateljska izviđačka avijacija više puta je bezuspešno pokušala da otkrije položaj sa kojeg je dejstvovao jugoslovenski monitor pri čemu je protivavionskom vatrom sa monitora „Drava“ oboren jedan mađarski izviđački avion. Ubrzo zatim, osmatračka stanica iznad Batine javila je da se iz pravca mađarske granice, ka monitoru „Drava“ kreću četiri mađarska patrolna broda. U borbi koja je usledila, vatrom sa jugoslovenskog monitora teško su oštećena dva mađarska patrolna broda zbog čega su Mađari bili prinućeni da se povuku ka granici.
„Drava” je započela borbena dejstva 6. aprila u 9 časova i izvodila ih sve do 8 časova 12. aprila 1941. godine i tokom sedmodnevnih borbenih dejstava oborila je 10 i oštetila 12 neprijateljskih aviona, ne računajući nepotvrđene rezultate bombardovanja mohačkog aerodroma i dva mađarska patrolna broda.
Prilikom povlačenja ka Novom Sadu, monitor Dravu je 12. aprila napala i potopila nemačka avijacija kod Čelareva. Tom prilikom poginulo je 60 članova posade, 16 minera i jedan pešadijski vojnik. Preživelo je samo 10 mornara.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Drava river monitor (1914/1918) - Yugoslavian Navy (Yugoslavia)”. Navypedia.org. Pristupljeno 11. 6. 2018.
- ^ „ENNS river monitors (1914-1915) - K-u-K Marine (Austro-Hungarian Navy) (Austria-Hungary)”. Navypedia.org. Pristupljeno 11. 6. 2018.
- ^ „Rečna flotila Kranjevine SHS - Kraljevine Jugoslavije“, strana 6, Jubilej Rečne flotile – vek odbrane reka, magazin „Odbrana“, specijalni prilog br. 12, Dragan Spasojević, 15. avgust 2015.
- ^ Dr. Leo Niehorster (6. 4. 1941). „River Flotilla, Riverine and Lake Forces, Royal Yugoslav Navy 6th April 1941”. Niehorster.org. Pristupljeno 11. 6. 2018.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Herojstvo kraljevskog broda Drava“, pp. 9, Jubilej Rečne flotile – vek odbrane reka, magazin „Odbrana“, specijalni prilog br. 12, Dragan Spasojević, 15. avgust 2015.
- Slava palim herojima „Drave“, V. novosti, N. Subotić, 11. april 2014.
- „Poslednje zbogom poručnika Berića“, V. Novosti, Dragan Vujičić, 25. maj 2014.
- Komandant Berić oči u oči sa "štukama", Aleksa Boljanović, RTS, 6. april 2015.
- „Otkrivena spomen-bista Aleksandru Beriću“, Ministarstvo odbrane Republike Srbije, 6. april 2015.
- "Kozara" ponovo u Srbiji, Zvanični veb sajt Vojske Srbije, 9. jul 2015.
- „Otkriven spomenik Aleksandru Beriću u Novom Sad“ Arhivirano na sajtu Wayback Machine (24. septembar 2015), Tanjugu, 6. avgust 2015.
- Sećanje na komandanta rečnog monitora „Drava“[mrtva veza], Zvanični veb sajt Vojske Srbije.
- Proslavljen vek srpske Rečne flotile[mrtva veza], Ministarstvo odbrane Republike Srbije, 6. avgust 2015.
 | Ovaj članak vezan za Drugi svetski rat je klica. Možete doprineti Vikipediji tako što ćete ga proširiti. |