Moravka (rasa svinja)
Moravka pripada rasi svinja za meso i mast. Ime je dobila po reci Moravi u čijoj okolini se najviše gaji.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Sredinom XIX v. počeo je uvoz engleskih rasa svinja u Srbiju, a za Pomoravlje se ubrzo pokazala kao podesna rasa Berkšir. Moravka je prvobitno nastala nesistematskim ukrštanjem šumadinke sa berkšir nerastima. Osim berkšira u formiranju rase učestvovali su mangulica i jorkšir.[1]
Berkšir je uvožen u Srbiju od 1853. godine za topčidersku ekonomiju, Ljubičevo i Dobričevo.Nerasti berkšir rase i njihovi potomci pareni su sa postojećim domaćim rasama. Kao rezultat ovakvog rada dobijene su različite kombinacije ukrštanjem. Tokom vremena ustalio se jedan tip crne boje, koji je narod prihvatio. Bio je plodniji, brže je stasao i davao više mesa od tadašnje domaće svinje.
Moravka se na samom početku gajila u dolini Morave, ali se zatim teritorija njenog gajenja proširila na celu Srbiju, kao glavna rasa sitnog odgajivača. Vremenom prodire na Kosmet i u Makedoniju, jer je podesna za oskudne prilike odgajivanja. Polako Moravka, čiji je centar odgajivanja, a verovatno i stvaranja, bila okolina Svilajnca i čitavo Pomoravlje, gotovo zamenjuje mangulicu i postaje najraširenija rasa svinja u Srbiji. Ova rasa se može smatrati proizvodom nešto popravljenih poljoprivrednih prilika i povećanih potreba za nešto ranostasnijom svinjom. Nastala je donekle i pod uticajem inostranog tržišta koje je tražilo svinju sa više mesa, a manje masti od mangulice. Naime, izmenjene prilike u najplodnijim delovima uže Srbije, predelima u kojima su naročito tovljene svinje za izvoz na bečko i peštansko tržište, dovele su do intenzivnije poljoprivredne proizvodnje, povećanja prinosa sa njiva, a samim tim i do tražnje ranostasnije rase svinja.
Osobine[uredi | uredi izvor]
Eksterijer[uredi | uredi izvor]
Koža ove svinje je pigmentirana, crno-sivkasta i obrasla je crnom retkom glatkom čekinjom koja lepo poleže po telu.[2] Prasad se takođe rađaju sa crnom čekinjom. Glava je duga i uska sa malo ugnutim profilom. Uši su poluklopave, često i klopave. Vrat je dugačak ili srednje dug i uzak. Trup je srednje dug i uzan. Leđa su ravna, sapi oborene, noge niske i tanke, ali pravilno građene. Dobro koristi hranu koja se sastoji od kukuruza, paše, tikve i pomija.
Proizvodne osobine[uredi | uredi izvor]
Prema stasanju je srednjostasna svinja. Mesnatomasni je tip. Prasi 7-8 prasadi sa variranjem od 5 do 12. Masa prasadi je pri rođenju je 1,25kg, masa odraslih krmača je 100-120kg, a nerasta 120-180kg. Dobro se tovi i meso je dobrog kvaliteta.
Značaj[uredi | uredi izvor]
Moravka je imala veći značaj u prošlosti, odnosno u vreme potražnje mesnatomasnog tipa svinje. Tada se najviše gajila u okolini reke Morave, ali i u ostalim delovima Srbije. Danas se njen broj smanjuje, potiskuju je mesnate rase, bar u žitorodnim rejonima kao i u blizini većih klinica za preradu mesa. Prema proračunima iz 2009. god. brojne populacije ovih svinja kreće se između 50 i 100 jedinki i spada u rizično ugrožene vrste.[3]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Moravka”. Arhivirano iz originala 04. 09. 2017. g. Pristupljeno 03. 09. 2017.
- ^ "Stočarstvo sa ishranom za I-IV razred poljoprivredne i veterinarske škole", izdanje 2008, autori: Radomir Jovanović,Bogoljub Simović i Miroslava Milojić. Str-162.
- ^ „Centar za očuvanje autohtonih rasa: Rase svinja” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-08-26.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- "Stočarstvo sa ishranom za I-IV razred poljoprivredne i veterinarske škole", izdanje 2008,autori: Radomir Jovanović,Bogoljub Simović i Miroslava Milojić. Str-162.
- "Poljoprivredna enciklopedija",Jugoslovenski leksikografski zavod, Zagreb, izdanje 1967. Str-474.