Odlikovanja Knjaževine i Kraljevine Crne Gore

Orden knjaza Danila I

Crnogorska državna odlikovanja su dodeljivana od doba vladike i vladara Petra II Petrovića Njegoša pa do nestanka Kraljevine Crne Gore, a dodijeljivana su građanima Crne Gore i stranim licima.

Odlikovanja

• Porodični orden Sv. Petra, osnovan je 1852. i bio je namjenjen samo članovima vladalačkog doma. Nacrt za orden uradio je Anastas Jovanović. Orden je od zlata, srebra i emajla i spada u naša najrijeđa odlikovanja.

• Orden knjaza Danila I ustanovljen je 1853. godine, u obliku osmokrake zvijezde sastavljene od sitnih kružića, na zvijezdi je malteški krst a u njegovoj sredini je kružni crveni emajlirani medaljon s tekstom Danil I Knjaz Crnogorski, kraci su spojeni s lovorovim vijencem, od 1861. ovo odličje je imalo tri reda (stepena).

• Orden Crvenog krsta ustanovljen je 1913. godine, izuzetno luksuzan (izrada francuska firma G. Lemaitre) i nije poznato da je dodjeljivan građanima Crne Gore već isključivo uglednim licima iz inostranstva koji su finansirali liječenje crnogorskih ranjenika, u obliku ravnokrakoga crvenog krsta na okruglom bijelom polju, oko krsta obavijen lovorov vijenac od zlatnoga emajla, nad krsta zlatna kruna, po sredini pozlaćeni grb Kraljevine Crne Gore, na naličju tekst Crnogorski Crveni Krst 1912-1913. Prema mišljenju Dragomira Acovića Orden Crvenog krsta, u jednom stepenu ,spada u najlijepše insignije ovog tipa uopšte.

Medalje

• Obilića medalja odnosno Medalja za hrabrost, ustanovljena je 1847. godine. Prva serija je bila od zlata, na licu (pretpostavljeno) poprsje Miloša Obilića (legendarni srpski junak koji je usmrtio turskoga sultana u boju na Kosovu lipnja 1389. godine) s tekstom M.Obilić Cetinje uz signaturu gravera, na naličju u četiri reda tekst Vjera svoboda za hrabrost, ispod ovoga teksta krst, ispod krsta dva ukrštena mača okružena poluvijencem od lovora i palmi, odlikovanje je dodeljeivano za osobno junaštvo iskazano tokom bojeva s Osmanlijama. Medalja za hrabrost je prvo odličje Crne Gore. Medalju je ustanovio Njegoš. raka odlikovnja bila je crveno-plavo-bijela. Smatra se da je nacrt medalje uradio Anastas Jovanović.

• Grahovačka medalja ustanovljena 1858. u povodu velike vojniče pobjede+ nad Osmanlijama na Grahovcu, načinjena od nikla, na licu je bio tekst Za junačku pobjedu održanu nad Turcima ispisan oko piramide od zaplijenjenoga turskoga oružja (ratnih trofeja), dok je na naličju bio izgraviran tekst Danil I Knjaz Crnogorski - Grahovac maja 1858. Prvobitno se nosila na crveno-plavo-bijeloj traci a kasnije na crvenoj sa dvostrukim bijelim prugama uz ivice.

• Medalja za junaštvo ustanovljena je 1862. godine, na licu je bio tekst Za junaštvo 1862. smješten između vijenca od lovora i hrasta, na naličju lik kneza Nikola I Petrović Njegoša s tekstom Nikola I Knjaz Crnogorski

• Medalja za rat ustanovljena je 1878. nakon velikih pobjeda u ratovima 1876.-1878. godine, na licu odličja je lik kneza Nikole s tekstom Nikola I knjaz Crnogorski unutar vijenca od lovora i hrasta, na naličju je likovni prikaz pobjede krsta nad polumjesecom i tekst Ti jesi krepost i utvrždenije moje

• Medalja za revnost ustanovljena je 1895. godine, na licu je reljefni lik profila kneza Nikole na naličju tekst Revnost uokviren lovorovim i hrastovim granama, imala dva ranga (zlatni i srebreni), dođeljivana Crnogorcima i inostranim državljanima za osobite doprinose Crnoj Gori.

• Medalja za Balkanske ratove ustanovljena je 1913. godine, oblik medalje je identičan malteškom krstu, na licu lik Kralja Nikole oivičen lovorovim vijencem a iznad njega kruna i natpis 1912., na naličju medaljon s ugraviranim stihom Onam',onamo:Onamo pokoj dobiću duši... a iznad njega dvoglavi bijeli orao i inicijali N. I. (Nikola Prvi), dok je u drugoj seriji ovoga odličja na licu tekst Nikola I Kralj Crnogorski a na naličju vojnik s barjakom pored topa i tekst Za osvetu Kosova 1912-1913.

• Medalja Crvenog krsta, gotovo identična istoimenoj medalji iz Srbije. Dodjeljivana je u dva stepena: zlanom i srebrnom.

Posebna odlikovanja i spomenice

Pored regularnih odlikovanja i medalja, izrađivane su i posebne luksuzne spomenice povodom obilježavanja pojedinih datuma iz istorije dinastije Petrovića:

• Orden Svetoga Petra Cetinjskoga (oko 1869. g.)
• Orden Petrović Njegoš (1896. g.)

Spomenice

• Ratna spomenica, povodom završetka Crnogorsko-turskog rata. U aversu spomenice je lik knjaza Nikole dok je u reversu krst na čijim kracima piše 1875. i 1878, oboreni polumjesec sa zvijezdom i riječi Ti jesi krjepost i utvrždenije moje.
• Spomen ogrlica u povodu proslave 200. godina dinastije Petrović Njegoš (1911. g.) Ovim podovom knjaz Nikola je naručio iz Beča dva unikatna lanca na kojima je on i vjerovatno prestolonasljednik ili mitropolit nosio spomenicu. Nema podataka da su lanci nošeni u javnosti.

Spomenica za pravo, čast i slobodu Crne Gore, poklonika srpske dinastije Petrović Njegoš i protivnika detronizacije i aneksije Crne Gore, sa dvoglavim orlom i srpskim trobojkama

• Spomenica 40 godina vladavine kralja Nikole. Dodeljivana je u dva stepena: srebrnom i zlatnom. Nosila se o srpskoj trobojnoj traci.
• Spomenica venčanja prestolonaslednika Danila i Milice Meklenburg-Strecil.
• Spomenica 50. godina vladavine Kralja Nikole I Petrovića (1910. g.)
• Spomenica Prvog balkanskog rata Za osvetu Kosova
• Spomenica balkanskog saveza (izrađivana u Pragu)
• Spomenica za pravo, čast i slobodu Crne Gore, ustanovljena je 1920. godine. Na spomenici se nalaze dva zlatna mača koso ukrštena obavijena su lovorovim vijencem i srpskim trobojkama, na licu tekst 21.12.1918. (dan izbijanja Božićne pobune po julijanskom kalendaru), na naličju tekst Za Pravo, Čast i Slobodu Crne Gore, izrađene u seriji od 2.000 komada, podijeljene ratnicima koji su se borili i protivili aneksiji Crne Gore od strane prve srpske države Kraljevine Srbije i detronizovanju srpske dinastije Petrović Njegoš. U inostranstvu su kovane još dvije medalje ovog tipa ali im je status nejasan. Izrađivane su prema modelu već postojećih inostranih odličja, vjerovatno zbog manje cijene proizvodnje.