Okunov zakon
Okunov zakon, u ekonomiji, predstavlja empirijski potkrepljenu pretpostavku da postoji povezanost između stope nezaposlenosti i nivoa proizvodnje jedne zemlje. Nastaje 1962. godine u Sjedinjenim Američkim Državama od strane Artur Melvin Okuna po kome i ovaj model dobija ime[1]. Postoje dve različite varijante modela. Jedna varijanta, ''верзија о гепу'' tvrdi da za svako povećanje stope nezaposlenosti od 1%, bruto domaći prizvod zemlje postaje za oko 2% niži od potencijalnog bruto domaćeg proizvoda.[2] Druga ''верзија разлике'' opisuje odnos kvartalnih promena u nezaposlenosti i kvartalnih promena realnog bruto domaćeg proizvoda.[2]
Okunov zakon se bazira na procenama empirijskih dokaza, nije rezultat izvođenja iz teorije. Bazira se na procenama iz razloga što na autput, pored zaposlenosti, utiču faktori kao što je produktivnost.[3]
Kritike i procene modela[uredi | uredi izvor]
Martin Pračovni je testirao Okunove pretpostavke o odnosu stope nezaposlenosti i proizvodnje. Došao je do zaključka da dolazi do smanjenja autputa od 3% pri svakom povvećanju nezaposlenosti od 1%. [4]Pri tome, smatra da je promena autputa uslovljena ne samo nezposlenošću već i drugim faktorima kao što su sati rada i iskorišćenost proizvodnih kapaciteta. Pod pretpostavkom da su ovi drugi faktori konstantni, veza između bruto domaćeg proizvoda i nezaposlenosti se smanjuje sa 1% na 0.7% pri svakoj promeni od u stopi nezaposlenosti od 1%. Jačina ovog smanjenja se tokom godina smanjuje u Sjedinjenim Američkim Državama. Prema Andreju Abelu i Benu Bernanku i prema procenama baziranih na skorašnjim istraživanjima pokazuju opadanje autputa od 2% pri povećanju nezaposlenosti od 1%. [5]Postoje različiti faktori koji čine da se bruto domaći proizvod menja, i to brže nego što se menja nezaposlenost:
povećanjem nezaposlenosti
- dolazi do smanjenja efekta multiplikatora
- nezaposleni se odlučuju da napuste radnu snagu, odnosno izlaze sa tržišta rada
- radnici će biti voljni da ponude manje radnih sati
- produktivnost rada se smanjuje kao posledica zapošljavanja više radnika nego što je poslodavcima potrebno
Korisnost i validnost ovog modela je osporena.
Matematički izražen model[uredi | uredi izvor]
gde:
- u - bruto domaći proizvod
- u' - potencijalni bruto domaći proizvod
- β - Okunov koeficijent - promene u nezaposlenosti u odnosu na promene u autputu
- u - stopa nezaposlenosti u tekućoj godini
- u' - stopa nezaposlenosti u prethodnoj godini
- y-y' - output gap[6]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Wildavsky, Aaron (01. 06. 1977). „Equality and Efficiency: The Big Tradeoff. By Arthur M. Okun. (Washington, D.C.: The Brookings Institution, 1975. pp. 124. $6.95.)”. American Political Science Review. 71 (2): 727—728. ISSN 0003-0554. doi:10.2307/1978438.
- ^ a b Knotek, Edward S. "How Useful Is Okun's Law." Economic Review, Federal Reserve Bank of Kansas City, Fourth Quarter 2007, pp. 73–103.
- ^ Okun, Arthur M. (1962). "Potential GNP, its measurement and significance". Cowles Foundation, Yale University.
- ^ F. J. Prachowny, Martin (01. 05. 1993). „Okun's Law: Theoretical Foundations and Revised Estimates”. The Review of Economics and Statistics. 75: 331.
- ^ Bernanke, Ben (01. 08. 1994). „The Macroeconomics of the Great Depression: A Comparative Approach”. Cambridge, MA.
- ^ „Okun's Law”. WallStreetMojo (na jeziku: engleski). 2020-03-22. Pristupljeno 2022-07-26.
