O smrti gonitelja
O smrti progonitelja (lat. De mortibus persecutorum) je delo hrišćanskog apologeta i retoričara Laktancija iz ranog 4. veka, posvećeno opisu strađmih smrti progonitelje hrišćana. Uz „Crkvenu istoriju“ Jevsevija Kesarijskog, delo je glavni izvor za proučavanje događaja koji su u istoriju ušli kao Veliki progon.
Sadržaj[uredi | uredi izvor]
Laktancije počinje svoje delo, upućeno izvesnom Donatu, kratkim prikazom osnivanja hrišćanske crkve od strane Isusa Hrista i apostola, stvarajući na taj način istorijsku perspektivu i pokazujući božansko poreklo crkve, iz čega su kasniji sledili događaji vezani progon hrišćana i kaznu Božiju prema njenim neprijateljima[1]. Dalje, autor isto tako kratko govori o neslavnoj smrti progonitelja hrišćanstva u prva dva veka njegovog postojanja – careva Nerona, Domicijana, Decija, Valerijana i Aurelijana. Govoreći o ovim događajima, Laktancije je verovatno koristio apokrifne izvore ili izvore koji nisu preživeli do našeg vremena. Od njih je, posebno, mogao da uzme podatke o tačnom datumu smrti Hristove („deset dana pre aprilskih kalenda u godini dva Geminska konzula“ - 23, 29. marta) i o tragičnoj sudbini Valerijana u zatočeništvu od šaha Šapura I. U poslednjem slučaju, hipotetički izvor informacija od Laktancija dobio je naziv „Kaisergeskihte” (nemački) ruski u istoriografiji [2].
Od VII poglavlja, Laktancije prelazi na opis savremenih događaja, čiji su glavni likovi bili pripadnici tetrarhije – Dioklecijan, Maksimijan, Galerije, kao i njihovi naslednici, koji su dobili vlast nakon abdikacije Dioklecijana. Konstanciju Hloru Laktancije, zbog teme svog dela, posvećuje mnogo manje pažnje[traži se izvor]. U vreme Velikog progona u Nikomediji, autor je, s jedne strane, bio očevidac ključnih događaja Rimskog carstva početkom 4. veka – abdikacije Dioklecijana i proglašenja Severa i Maksimina Daje za cezare, uništenje Nikomedijskog hrama, kasniji progon hrišćana i borba za vlast u Rimskom carstvu koja je kulminirala pobedom Konstantina Velikog. S druge strane, za razliku od Jevsebija, Laktancijevi horizonti su bili znatno uži, a on nije raspolagao podacima iz drugih delova carstva[3].
Rukopisi i izdanja[uredi | uredi izvor]
Zapis je bio zaboravljen vekovima i smatran je izgubljenim sve dok jedan rukopis ovog dela nije otkriven 1678. u benediktinskoj opatiji Moisac. Naslov rukopisa je lat. Lucii C(a)ecilii liber ad Donatum confessorem de mortibus persecutorum. Rukopis je završio u Kolberovoj kolekciji, a sledeće godine Etjen Baluz je objavio editio princeps[4].
Baluzovo pripisivanje teksta Laktanciju nije se dugo smatralo nespornim. Krajem 19. veka nemački izdavač i komentator dela Laktancija S. Branta (Nemački) Rus. smatrao je, uzimajući u obzir tekstološke karakteristike dela i poznate podatke o Laktancijevoj biografiji, da je De mortibus persecutorum stvorio ili imitator ili jedan od potonjih učenika. Međutim, detaljnije studije su potvrdile autorstvo Laktancija [5].
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Lactantius. Lord Hailes (transl.) (2021) On the Deaths of the Persecutors: A Translation of De Mortibus Persecutorum by Lucius Cæcilius Firmianus Lactantius Evolution Publishing, Merchantville, NJ ISBN 978-1-935228-20-2, p. 2
- ^ Lactantius. On the Deaths of the Persecutors, p. 93.
- ^ Lactantius. On the Deaths of the Persecutors, p. 75.
- ^ Lactantius. J. L Creed (transl.). De Mortibus Persecutorum. Oxford: Clarendon Press, 1984.
- ^ Touber, Jetze. “Patristic Scholarship and Religious Contention, 1678-1716: The Rediscovery and Publication of Lactantius's ‘De Mortibus Persecutorum.” p. 279.
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
| Ostale | |
