Paraliza subotnje večeri
| Paraliza subotnje večeri | |
|---|---|
| Sinonimi | Saturday night palsy |
 | |
| Supraskapularni, aksilarni i radijalni nervi. | |
| Specijalnosti | neurologija |
| Uzroci | direktni dugotrajni pritisak (kompresij) na aksilu ili pazuh tokom spavanja |
| Dijagnostički metod | MRT, ultrasonografija |
| Lečenje | fizikalna terapija, kortikosteroidi, analgetici |
Paraliza subotnje večeri (PSV) je sinonim za kompresiju radijalnog nerva ruke koja je rezultat direktnog dugotrajnog pritiska (kompresije) na aksilu ili pazuh. Obično joj prethodi dubok san sa ležanjem na ruci, često nakon intoksikacije alkoholom. Tako nastala kompresija radijalnog živca dovodi do njegove paralize koja narušava motoričku i senzornu funkciju radijalnog nerva.[1][2]
Etimologija[uredi | uredi izvor]
Opšteprihvaćeno poreklo fraze paraliza subotnje večeri je asocijacija na provod u subotu uveče, koja je za mnoge najbolji deo nedelje, i optimalno vreme za opuštanje. Nakon previše opuštanja u subotnjoj večeri, koje je često praćeno prekomernom upotrebom alkoholnog pića,[3] dešava se da umorni od ovog provoda čvrsto spavamo sa rukom u nezgodnom položaju, često u stanju stupora, praćenog produženim periodom nepokretnosti u predelu aksile ili pazuha kada istezanja ili kompresije pleksusa u pijanom stanju nastaje kompresivna neuropatija radijalnog nerva, ili brahijalna pleksopatija povezana sa alkoholom.[3]
Epidemiologija[uredi | uredi izvor]
Prevalencija paralize subotnje večeri procenjena je na 2,97 slučaja na 100.000 muškaraca i 1,42 slučaja na 100.000 žena.
U Sjedinjenim Američkim Državama, ona je četvrta najčešća mononeuropatija, a veoma je česta i drugim delovima u svetu.
Uočeno je kod pacijenata svih uzrasta zbog mehanizma povrede, koji nije specifičan za životnu dob.[4][5]
Etiologija[uredi | uredi izvor]
Pijani ljudi mogu da izgube refleksivnu sposobnost adekvatnog prilagođavanja položaja tela dok spavaju. Klasični scenario uključuje osobu koja drema sa rukom koja visi preko stolice ili drugu tvrdu površinu, što uzrokuje istezanje i kompresiju nervnih struktura u predelu pazuha. U literaturi se, za osobu koja zaspi na ruci druge osobe i nakon toga izvrši pritisak na nerv se ponekad navodi da ima „paralizu medenog mesecs“. Uprkos činjenici da su ovo najčešće poznate prezentacije, važno je zapamtiti da paraliza subotnje večeri može biti rezultat abnormalnog pozicioniranja ili upotrebe udova koji se mogu stisnuti sličnim mehanizmom. Nepravilna upotreba štaka, nošenje kompresivne odeće ili dodataka za kompresiju, nošenje manžetne za merenje krvnog pritiska tokom dužeg vremenskog perioda i još mnogo toga mogu biti primeri za ovaj poremečaj.[2][6][7]
Neurofiziološke studije i brz i potpuni oporavak pacijenata sugerišu da je primarna patologija PSV fokalna demijelinizacija koja je izazvala blokadu provodljivosti, mada često postoji i EMG dokaz degeneracije aksona, kod koga oporavak pacijenta posledično može biti odložen.[3]
Klinička slika[uredi | uredi izvor]
Simptomi PSV mogu potrajati nekoliko dana od početne povrede, što rezultuje odloženom prezentacijom. Pacijenti mogu prijaviti utrnulost, slabost, peckanje, bol ili bilo koju kombinaciju ovih simptoma.
Fizičkim pregledom može se otkriti karakterističan pad zgloba (uzrokovan gubitkom funkcije mišića ekstenzora koju kontrolišu grane radijalnih nerava) i očuvanjem funkcije mišića fleksora koju inervišu drugi nervi u šaci i ruci. Kao rezultat toga, zglob i prsti se ne mogu ispružiti u metakarpofalangealnim zglobovima. Gubi se i sposobnost ispruživanja palca, što otežava otvaranje šake i hvatanje predmeta. Svaki zdravstveni radnik treba da bude svestan da pacijenti i dalje mogu da ispruže svoje prste na nivou proksimalnih i distalnih interfalangealnih zglobova jer ih kontroliše ulnarni nerv.
Refleks tricepsa, koji je kontrolisan inervacijom radijalnog nerva, takođe može biti izgubljen kod pojedinih pacijenata.
Senzorni deficiti obično pogađaju zadnju ili bočnu stranu nadlaktice, sa simptomima koji se šire distalno i utiču na zadnju stranu podlaktice, zadnju stranu šake i posterolateralni deo bočna tri i po prsta.
Dijagnoza[uredi | uredi izvor]
Mnogim pacijentima sa jasnom medicinskom istorijom i fizičkim pregledom možda neće biti potrebno dodatno dijagnostičko testiranje jer su procena i dijagnoza PSV prvenstveno kliničke prirode.
Dodatne dijagnostičke metode, mogu biti korisne za procenu potencijalnih komplikacija i uzroka, kao i za određivanje prognoze.
Da bi se napravila razlika između cervikalnih radikulopatija , brahijalnih pleksopatija i perifernih neuropatija, elektromiografija i testovi nervne provodljivosti mogu anatomski lokalizovati lezije.
Ultrazvuk je jeftin i niskorizičan modalitet koji može pomoći u vizualizaciji nerava i uočljivih područja poremećaja ili oštećenja. Takođe može biti od velike pomoći u ranom otkrivanju očiglednog poremećaja nerava i ubrzanju rane hirurške intervencije u ovim slučajevima.[8]
Magnetna rezonantna tomografija ( MRT) može pružiti fine detalje koje ultrazvuk ne može, a takođe može da identifikuje koji su mišići zahvaćeni. Takođe može pomoći u utvrđivanju dodatnih procesa bolesti, neurološke poremećaje i uočljive mase tkiva.[8]
Rendgensko snimanje može otkriti prelome, dislokacije i koštane tumore koji mogu biti izvor oštećenja nerava.[8]
Diferencijalna dijagnoza[uredi | uredi izvor]
Traumatski uzroci - uključuju prelome humerusa, koji su čest uzrok povrede radijalnog nerva. Drugi uobičajeni uzroci uključuju tešku tupu traumu, ubodne povrede, ubodne rane i ubodine.[9]
Prednja glenohumeralna dislokacija retko može dovesti do povrede radijalnog nerva i treba je razmotriti kod svakog pacijenta koji ima nalaze fizičkog pregleda koji su u skladu sa ovim.
Svaka operacija ili injekcija .- koja uključuje anatomiju povezanu sa putanjom radijalnog nerva može dovesti do jatrogene povrede.
Nervna paraliza - može biti uzrokovana unutrašnjom kompresijom cistama, tkivnim masama, tumorima, hipertrofijom mišića i fibrinoznim tkivom.
Izolovane paralize mogu biti uzrokovane ponavljanom prekomernom upotrebom ili neurološkim oboljenjima, a kod nekih pacijenata je otkriveno da imaju akutni ishemijski moždani udar nakon pojave izolovanih simptoma.[10]
Terapija[uredi | uredi izvor]
Terapija paralize subotnje večeri je prvenstveno usmerena na fizičku rehabilitaciju, uz primenu mekane fiksacije koja podržava zglob tokom fizikalne terapije (jer tokom terapije omogućava pasivan opseg pokreta zahvaćenog ekstremiteta.
Prethodnim merama može se dodati i potporna nega, kao što su nesteroidni antiinflamatorni lekovi (NSAID), sistemski kortikosteroidi, injekcije steroida i odmor.
Neke nove terapijske strategije uključuju korišćenje ultrazvuka za lokalizovanu ispuruku leka injekcijom kako bi se ubrzao oporavak.
Hirurško lečenje je rezervisano samo za teške povrede radijalnog nerva ili slučajeve u kojima je kompresija radijalnog živca uzrokovana unutrašnjim procesom kao što je tkivna masa, kost ili cista.
Prognoza[uredi | uredi izvor]
Na prognozu PSV primarno utiče obim povrede (koji je određen snagom i trajanjem kompresije), pa tako
- Blago oštećenje - izaziva neuropraksiju, prolazni blok provodljivosti koji ne dovodi do degeneracije nerva. Ova vrsta povrede skoro uvek rezultuje delimičnim oporavkom.
- Umereno oštećenje - izaziva aksonotmezu, koju karakteriše oštećenje aksona i Valerova degeneracija sa nepotpunim ili kasnim oporavkom.
- Teška povreda - uzrokuje neurotmezu, koju karakteriše potpuna degradacija aksona i smrt Švanovih ćelija, sa malom verovatnoćom potpunog oporavka. Pacijentima sa ovim nivoom povrede skoro uvek će biti potrebna hirurška intervencija.
Kako određivanje stepen oštećenja može biti komplikovano na osnovu samo elektromiografije, predviđanje rane prognoze može biti teško izvodljivo.
Oporavak je spor, čak i u blagim slučajevima, pa je ponekad potrebno najmanje 2-4 meseca, a često i više vremena.
Komplikacije[uredi | uredi izvor]
Propust da se uzme u obzir široka diferencijalna dijagnoza može dovesti do komplikacija, kao što je propuštanje teške bolesti. Od ključne je važnosti da se utvrdi uzrok deficita radijalnog nerva jer tretman može uveliko varirati od slučaja do slučaja.[11]
Glavna komplikacija prave kompresivne PSU je nemogućnost oporavka, što može biti indikacija za hirurško istraživanje. Hirurške opcije nakon toga uključuju presađivanje nerava, prenos nerava, transfer tetiva ili mišića i niz drugih tehnika. Kao i kod većine hirurških procedura, može postojati niz komplikacija povezanih sa intraoperativnim problemima i post-hirurškim infekcijama.
Delimičan oporavak je uobičajen u ovim slučajevima, a dugotrajna invalidnost može biti izazov. Dugotrajna i redovna fizikalna terapija može biti iscrpljujuća, ali je neophodna za vraćanje nekih oblika funkcionalnosti.
Propust da se uzme u obzir široka diferencijalna dijagnoza može dovesti do komplikacija, kao što je propuštanje teške bolesti ili bolesti. Od ključne je važnosti da se utvrdi uzrok deficita radijalnog nerva jer tretman može uveliko varirati od slučaja do slučaja.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Han BR, Cho YJ, Yang JS, Kang SH, Choi HJ. Clinical features of wrist drop caused by compressive radial neuropathy and its anatomical considerations. Journal of Korean Neurosurgical Society. 2014 Mar 31;55(3):148-51.
- ^ a b Spinner RJ, Poliakoff MB, Tiel RL. The origin of “Saturday night palsy”?. Neurosurgery. 2002 Sep 1;51(3):737-41.
- ^ a b v SILBER, E; REILLY, M; AL-MOALLEM, M; MURRAY, N M F; KHALIL, N; SHAKIR, R A (1999-09-01). „Brachial plexopathy related to alcohol intoxication”. Journal of Neurology, Neurosurgery & Psychiatry. 67 (3): 411—412. ISSN 0022-3050. doi:10.1136/jnnp.67.3.411.
- ^ Ansari, Faisal H.; Juergens, Andrew L. (2024), Compressive Radial Mononeuropathy, StatPearls Publishing, PMID 32491452, Pristupljeno 2024-03-26
- ^ DeCastro, Alexei; Keefe, Patrick (2024), Wrist Drop, StatPearls Publishing, PMID 30422586, Pristupljeno 2024-03-26
- ^ Kimbrough, Dale A.; Mehta, Kaushal; Wissman, Robert D. (2013). „Case of the Season: Saturday Night Palsy”. Seminars in Roentgenology. 48 (2): 108—110. ISSN 0037-198X. doi:10.1053/j.ro.2012.11.002.
- ^ Latef, Taroob J; Bilal, Muhammad; Vetter, Marc; Iwanaga, Joe; Oskouian, Rod J; Tubbs, R. Shane (2018-02-16). „Injury of the Radial Nerve in the Arm: A Review”. Cureus. ISSN 2168-8184. doi:10.7759/cureus.2199.
- ^ a b v Agarwal, Aakanksha; Chandra, Abhishek; Jaipal, Usha; Saini, Narender (2018-11-05). „A panorama of radial nerve pathologies- an imaging diagnosis: a step ahead”. Insights into Imaging. 9 (6): 1021—1034. ISSN 1869-4101. doi:10.1007/s13244-018-0662-x.
- ^ Mansinghani, Sethesh; Qi, Xiaoming; Huang, Jason H. (2018). „Radial Neuropathy—Saturday Night Palsy and Posterior Interosseous Neuropathy”. Oxford Medicine Online. doi:10.1093/med/9780190617127.003.0006.
- ^ DeCastro A, Keefe P. Wrist Drop. InStatPearls [Internet] 2022 Jul 18. StatPearls Publishing
- ^ Bumbasirevic, Marko; Palibrk, Tomislav; Lesic, Aleksandar; Atkinson, Henry DE (2016). „Radial nerve palsy”. EFORT Open Reviews. 1 (8): 286—294. ISSN 2396-7544. doi:10.1302/2058-5241.1.000028.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Klasifikacija | |
|---|---|
| Spoljašnji resursi |
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
