Pera Segedinac
Petar Jovanović kasnije nazvan Pera Segedinac (Pečka, 1655 — Budim, 4. aprila 1736) je bio srpski graničarski kapetan u Austrougarskoj i vođa ustanka bekeških kmetova.
Petar Jovanović je rođen u mestu Pečka kod Arada 1655. godine, u srpskoj oficirskoj porodici. Njegovi preci su bili graničari na Morišu od 1607. godine. Kada su Turci 1616. godine osvojili Arad i okolinu, njegovi stari nisu pobegli odatle.
Još kao mladić je postao vojnik, kao i većina graničnika i došao je do čina kapetana. Kapetan je bio u Pomorišju. Bio je moriški komandant i učestvovao je u Velikom turskom ratu (1683—1699). Najveći uspeh dostigao je kao kapetan šanca u Pečkoj (Potisko-pomoriška granica) 1715. godine. Tu je dočekao i penziju gde je nastavio svoj život.[1]
Učestvovao je na srpskom crkveno narodnom saboru u Karlovcima 1726. godine.[2]
Imao je sinove Mihajla i Petra, koji su nastavili porodičnu vojničku tradiciju, kao graničarski oficiri.
Pobuna[uredi | uredi izvor]
Godine 1735. je izbila pobuna bekeških kmetova, u kojoj su učestvovali Mađari, Srbi i Rumuni zbog teškog života. Među Srbima ustanak je izbio zbog prekomernog globljenja i različitih nasilja od strane spahija, ali i prisilnog prevođenja u rimokatoličanstvo, koje je podržavao car Karlo VI.[1]
Srpska vojska se skupila u Banatu, a pridružili su im se i Mađari pod vođstvom Mihalja Vertešija (mađ. Vértessy Mihály) tako da je broj ustanika brzo dostigao 500 hiljada. Po dogovoru Pera je sa Srbima trebalo da zauzme Arad, a "Virteši" (vođa Mađara) i Jovan "Sebešćin" (vođa Rumuna) - Đulu.[3] Tokom pregovora da se Arad preda ustanicima, austrijska regularna vojska je pobedila ustanike kod mesta Erdeheđa. Nastupilo je rasulo u seljačkoj vojsci, a stari kapetan Pera je zatvoren u Aradu. Srbi kapetani su stojali iza te seljačke pobune, i kao organizatori su bili odvojeni od ustanika. Nalazio se on pred hapšenjem u Aradu, kod pobratima Ranka Tekelije. Iako je imao 80 godina, mučen je, a nakon toga je poslat u Budim zajedno sa sinom Mihajlom i još nekoliko učesnika pobune. Tamo su okovani u "gvožđa" čamili i "krnjoj kuli". Najviše je Peru teretio navodno podmićeni Đorđe Mođoroš beležnik iz Šikloša. Kapetan Ranko Tekelija i pukovnik Zaka su bili uslovno osuđeni, a ostali su postradali. Sud kojim je predsedavao grof Imre Baćanji ga je osudio na smrt i na gubitak celokupne imovine. Pred samu egzekuciju pričestio ga je budimski paroh pop Nikola Milovanović. U Budimu je odlukom suda osuđen na smrt stavljanjem na točak, a surova kazna je izvršena na pijaci Sv. Đurđa u Budimu 4. aprila 1736. godine. [1]
Telo mu je nakon pogubljenja rasporeno i izvađena mu je utroba. Osakaćeno telo je preneto u Pečku, gde je obešeno kao opomena Srbima. Nakon toga je raskomadano na četvrtine, a svaki deo je prikazan u Aradu, Velikom Varadinu, Šarkadu i Bekešsentandrašu.[1]
U Budimskoj tvrđavi se nalazi spomen ploča posvećena njemu i pobunjenicima. Mađarski seljaci su mu spevali potresnu pesmu: "Pogibija slavnoga Pere", koja je počinjala sa: Iznenada Peru uhvatiše, u Aradu crnom gradu...
Govorio je srpski i mađarski jezik.[1]
Po njemu je književnik Laza Kostić napisao istoimenu dramu, tragediju (1882).[4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g d „Stradanja kapetana Pere Segedinca”. društvo Serrbum. Arhivirano iz originala 11. 02. 2018. g. Pristupljeno 11. 2. 2018.
- ^ „Srpski narodno-crkveni sabori (1718-1735)”. Isidora Točanac. Pristupljeno 11. 2. 2018.
- ^ "Glasnik Društva srpske slovesnosti", Beograd 1873.
- ^ "Srpska nezavisnost", Beograd 1882.